Эргашев Ориф Раҳматуллаевичнинг
диссертация ҳимоясисиз селекция ютуғи (ихтиро патенти) асосида фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини бериш бўйича эълон матни

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ғўзанинг истиқболли ЎзФА-710 навини турли тупроқ-иқлим шароитларига мослашувчанлиги ва жорий этилиши», 06.01.05–Селекция ва уруғчилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.4.PhD/Qx485.
Илмий раҳбар: Қаҳҳоров Иззатулла Тиловович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим.
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, DSc.27.06.2017.Qx.13.01.
Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг ихтирога патенти олинган: ғўзанинг “ЎзФА-710” нави (№NAP 00237, 01.11.2019 й.). Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг 2019 йил 16 декабрдаги 01-11/2518-сон хулосаси.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ғўзанинг G.hirsutum L. туричи географик узоқ шаклларини дурагайлаш услуби билан ажратиб олинган популяцияларда олиб борилган мақсадли қайта-қайта танлаш йўли орқали яратилган Л-2969 тизмаси морфохўжалик белгилари кўрсаткичларининг авлодларда шаклланиши, барқарорлашуви ҳамда сақланиш жараёнларини ўрганиш ва шу тизма асосида янги нав даражасига етказилган истиқболли ЎзФА-710 навини турли тупроқ-иқлим шароитларига мослашувчанлигини ўрганиш, сара уруғлик чигитини етиштириш ва ишлаб чиқаришга жорий этишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ғўзанинг G. hirsutum L. турининг географик узоқ шаклларини ўзаро дурагайлаш натижасида ажратиб олинган Л-2969 тизмаси асосида узоқ йиллар давомида мақсадли қайта-қайта танлаш усулини қўллаш орқали толасининг сифати ҳамда чиқими юқори бўлган янги ЎзФА-710 нави яратилган;
мақсадли олиб борилган селекцион уруғчилик ишлари натижасида ғўзанинг янги ЎзФА-710 нави популяцияси фенотипик текисланган, уруғлик чигити сифат кўрсаткичлари - О’z DSt 633:2006; морфохўжалик белгилари софлиги - О’zDSt 1110:2006 ва толасининг сифат кўрсаткичлари - О’zDSt 604:2001 талабларига жавоб бера оладиган даражага келтирилган;
ғўзанинг истиқболли ЎзФА-710 навини республикамизнинг турли тупроқ-иқлим шароитларига мослашувчанлиги, морфохўжалик белгилари кўрсаткичларининг авлодларда сақланиш жараёнлари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
ғўзанинг G.hirsutum L. туричи географик узоқ шаклларини дурагайлаш услуби билан ажратиб олинган популяцияларда олиб борилган мақсадли қайта-қайта танлаш йўли орқали яратилган Л-2969 тизмаси морфохўжалик белгилари кўрсаткичларининг авлодларда шаклланиши, барқарорлашуви ҳамда сақланиш жараёнларини ўрганиш йўналишида олиб борилган тадқиқотлар натижалари асосида:
ЎзФА-710 нави 2013-2015 йилларда Давлат нав синаш комиссиясининг шохобчаларида синовдан ўтиб, Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва Сув Хўжалиги Вазирлигининг 2015 йил 3-апрел, 68-сон қорорига биноан, Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институтининг Фарғона филиалида жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 4 ноябрдаги 02/020-3463-сон маълумотномаси). Натижада тажриба даласида бирламчи уруғлик чигитини кўпайтириш учун рухсат берилган;
Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги экинлари навларини синаш Давлат комиссиясининг 2017 йил 27-декабрдаги 349-сон қарори билан Фарғона вилоятига истиқболли деб топилиб, давлат реестрига киритилган ва Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ва Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлигининг 2019 йил 12 апрелдаги 84-2 сон қўшма буйруғига биноан ушбу ғўза нави Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институтининг Фарғона филиалида, Қашқадарё вилояти Касби туманидаги “Насафий” ва Қорақалпоғистон Республикаси Тахиатош туманидаги “Азамат” янги навлар уруғларини дастлабки кўпайтирувчи элита уруғчилик фермер хўжаликларида уруғчилик ишлари давом эттирилмоқда (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 4 ноябрдаги 02/020-3463-сон маълумотномаси);
Жорий 2019 йилда Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институтининг Фарғона вилояти Боғдод туманидаги “Фарғона” филиалида етиштирилган ЎзФА-710 навининг 12 га майдондаги элита авлодли ҳосилининг уруғлик қисмини айни дамда мазкур туманда фаолият олиб бораётган “FERGANA SPINNING” Кластери томонидан қабул қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 4 ноябрдаги 02/020-3463-сон маълумотномаси). Натижада мазкур Кластер томонидан 2020 йилда ушбу ғўза навининг уруғлик чигитларини Боғдод туманида 1200 га майдонга экиш режалаштирилган.
ЎзФА-710 навига 2019 йилда №NAP 00237 рақамли патент олинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 4 ноябрдаги 02/020-3463-сон маълумотномаси).