Мухитдинов Васлиддин Нажмитдиновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси  ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Соя ҳосилдорлиги ва дони сифатини оширишда гербицидлар ҳамда микроэлементлар қўллаш тизимини такомиллаштириш», 06.01.08–Ўсимликшунослик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.4.PhD/Qx353.
Илмий раҳбар: Турдиева Нилуфар Мўминовна қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат аграр университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, DSc.27.06.2017.Qx.42.01.
Расмий оппонентлар: Остонақулов Тоштемир Эшимович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Ибрагимов Одилжон Олимжонович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўсимликшунослик илмий –тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: соя ўсимлигини бегона ўтлардан ҳимоя қилишда гербицидлар қўллаш тизимини такомиллаштириш ҳамда уларнинг ўсимликка салбий таъсирини камайтиришда таркибида микроэлементларнинг полимеркомплексини тутган “Ҳосилдор” препаратидан фойдаланиш асосида юқори ва сифатли дон ҳосили етиштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Тошкент вилоятининг типик бўз тупроқли майдонларида сояни экиш билан бирга ва 2-3 чинбарг чиқарган даврида бир йиллик бошоқли ҳамда икки паллали бегона ўтларга қарши гербицидлар билан кураш тизими ишлаб чиқилган;
соя экини орасида учрайдиган бегона ўт тур ва миқдорлари ҳамда уларга қарши қўлланиладиган гербицидлар тавсифланган;
сояни экиш билан бирга “Гайтан” (пендиметалин), “Гамбит” (прометрин), ўсув даврида “Миура” (Хизалофоп-П-метил) гербицидларини бегона ўтларнинг турлари ва тарқалиш даражаларига боғлиқ ҳолда қўллаш тартиби ишлаб чиқилган;
“Гамбит”, “Гайтан” ва “Миура” гербицидлари ҳамда уларнинг салбий таъсирини олдини олиш учун таркибида микроэлементлар бўлган “Ҳосилдор” препаратини соянинг ер устки қисми ва илдиз тизимининг шаклланишига ҳамда дон сифатига таъсири аниқланган;
соя экинига қўлланилган кимёвий воситаларнинг тупроқ ва соя донидаги қолдиқ миқдорлари аниқланган;
гербицидлар ва “Ҳосилдор” препаратининг соя ҳосилдорлиги, ҳосил структураси, дон сифатига таъсири ва иқтисодий самарадорлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Соя экин майдонларида бегона ўтларга қарши курашда гербицидлар ва “Ҳосилдор” препарати қўллаш бўйича ўтказилган илмий-тадқиқот натижалари асосида:
гербицидлар ва таркибида микроэлементларнинг полимеркомплексини тутган “Ҳосилдор” препаратини сояда қўллаш бўйича 2018 йилда “Соя ҳосили ва дони сифатини оширишда гербицид ҳамда микроэлементларни қўллаш” номли тавсиянома тасдиқланган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 1 ноябрдаги 02/025-3417-сонли маълумотномаси). Тавсиянома қўлланма сифатида соя етиштираётган фермер хўжаликларига хизмат қилмоқда;
соя экилгандан кейин униб чиққунга қадар бир йиллик ғалласимон ва иккипаллали бегона ўтларга қарши “Гайтан” гербицидини 4,0 л/га меъёрда қўллаш технологияси 100 гектар майдонда жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 1 ноябрдаги 02/025-3417-сонли маълумотномаси). Натижада гербицид қўлланилмаган майдонга нисбатан бегона ўтларнинг сони 92-93 фоизга камайган, оқсил 3, мой 5, клетчатка 0,9 ва кул моддаси 2 фоизга, ҳосилдорлик 15 ц/га ошиб рентабеллик 19 фоизни ташкил этган;
бир йиллик ғалласимон ва иккипаллали бегона ўтларга қарши “Гамбит” гербициди 3,0 л/га меъёрда қўллаш технологияси 100 гектар майдонда жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 1 ноябрдаги 02/025-3417-сонли маълумотномаси). Натижада гербицид қўлланилмаган майдонга нисбатан бегона ўтларнинг сони 91-92 фоиз камайган, оқсил 4, углеводлар 6, мой 6, клетчатка 1 ва кул моддаси 3 фоизга, ҳосилдорлик 17 ц/га ошган, рентабеллик 24 фоизни ташкил этган;
бир йиллик ғалласимон ва иккипаллали бегона ўтларга қарши “Миура” гербицидини 0,5 л/га меъёрда қўллаш технологияси 100 гектар майдонда жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 1 ноябрдаги 02/025-3417-сонли маълумотномаси). Натижада гербицид қўлланилмаган майдонга нисбатан бегона ўтлар сони 89-90 фоизга камайган, оқсил 2, углеводлар 5, мой 4, клетчатка 0,8 ва кул моддаси 2 фоизга ортган.