Исломов Исмоилнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Шимолий ва Жанубий Тожикистон ҳамда Ўзбекистоннинг Бухоро вилояти шароитида бедани суғориш режимини минерал ўғитлар меъёрига боғлиқ ҳолда ўрганишнинг илмий асослари”, 06.01.02–Мелиорация ва суғорма деҳқончилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.4.DSc/Qx124.
Илмий раҳбар: Тешаев Шуҳрат Жўрақулович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти Бухоро филиали.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, DSc.27.06.2017.Qx.42.01.
Расмий оппонентлар: Мамбетназаров Бисенбай Сатназарович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, академик; Исашов Анваржон, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Ибрагимов Одилжон Олимжонович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Бухоро вилоятининг ўтлоқи-аллювиал тупроқлари, Тожикистоннинг сур қўнғир тошлоқ, тўқ тусли бўз ва типик бўз тупроқлари шароитида бедани суғориш режимининг минерал ўғитлар меъёрларига боғлиқ ҳолда қўлланишининг тупроқ унумдорлиги, беда пичани ҳамда ғўза ҳосилдорлигига таъсирини ўрганишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор турли тупроқ ва иқлим шароитида бедани илмий асосланган суғориш тартиби (меъёрлар, муддатлар, суғориш тизимлари), минерал ўғитлар меъёрларига боғлиқ ҳолда сувдан фойдаланиш баланси ва коэффициенти аниқланган;
турли тупроқ-иқлим шароитида бедани суғориш тартибини минерал ўғит меъёрларига боғлиқ ҳолда амалга оширишнинг тупроқ унумдорлиги, ҳажм массаси, ғоваклиги, сув ўтказувчанлиги, солиштирма вазнига таъсири аниқланган;
суғориш тартибининг минерал ўғитлар меъёрларига боғлиқ ҳолда беда кўк массаси ва пичани ҳосилдорлигига, илдиз массасининг тўпланиши, кимёвий таркиби ҳамда беда пичанидаги оқсил миқдорига таъсири аниқланган;
уч йиллик бедани ҳайдашнинг ғўза ва ўсиши-ривожланишига, ҳосил тўплашига ва ҳосилдорлигига таъсири аниқланган;
сур тусли қўнғир тошлоқ, тўқ тусли бўз, типик бўз ва ўтлоқли-аллювиал тупроқлар шароитида суғориш тартиби ва минерал ўғитлар меъёрига боғлиқ ҳолда уч йиллик бедани ҳайдашнинг ғўзадаги иқтисодий самарадорлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тупроқ унумдорлигини ошириш, беда ва пахта маҳсулдорлигини ошириш мақсадида уч йил давомида экилган беданинг суғориш тартиби ва минерал ўғитлар меъёрини аниқлаш бўйича олиб борилган тадқиқотлар натижаси асосида:
“Бухоро вилояти ўтлоқи-аллювиал тупроқлар шароитида бедани суғориш режими ва минерал ўғитлар меъёри” номли услубий тавсиянома ишлаб чиқилган ва тасдиқланган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 15 ноябрдаги 05/т-8-3700 сон маълумотномаси). Тавсиянома кластер, деҳқон, фермер хўжакликларига ва сувдан фойдаланиш ташкилотларига хизмат қилмоқда;
суғориш тартиби ва минерал ўғитларни қўллаш технологияси “Гулобод” фермер хўжалигида 35 гектар майдонда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 15 ноябрдаги 05/т-8-3700-сон маълумотномаси). Икки йиллик бедани жорий этилиши натижасида 1 гектар ҳосилдорлик 205 центнерни ташкил этган;
суғориш олди тупроқ намлиги ЧДНСга нисбатан 80% тартибда минерал ўғитларни инобатга олган ҳолда суғориш тизими 2-3-3-3-3 ва мавсумий суғориш меъёри 7200-7700 м3/га бўлган технология “Саидбобо” фермер хўжалигида жами 10 гектарда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлок хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 15 ноябрдаги 05/т-8-3700-сон маълумотномаси). Иккинчи йил бедадан гектаридан 190 ц/га ҳосили олинган рентабеллик даражаси эса 29% ни ташкил этган;
бедани экишдан олдин азотли ўғитни 100 фоиз, фосфор ва калий ўғитларини  50 фоизини шудгор остига берилган, фосфор ва калий ўғитларни қолган 50 фоизи иккинчи ва учинчи йилларида ўсув даври бошидан бороналаш тадбирини ўтказишдан аввал 25 фоиздан бериш технологияси “Хамрообод” фермер хўжалигида 10 гектар майдонга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 15 ноябрдаги 05/т-8-3700-сон маълумотномаси). Натижада бедани 2 йилги майдонидан 180 ц/га пичан ҳосили олинган.