Мусалимов Шухрат Исамухамедовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Мол-мулк солиғини ҳисоблаш ва ундириш механизмини такомиллаштириш”, 08.00.07–Молия, пул муомаласи ва кредит (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.4.PhD/Iqt806.
Илмий раҳбар: Жўраев Абдуғаффор Сафарович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент молия институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тoшкeнт мoлия институти, DSc.03/30.12.2019.I.17.01.
Расмий оппонентлар: Олимжонов Одил Олимович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Комолов Одилжон Сайфутдинович, иқтисодиёт фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви академияси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: мол-мулк солиғини ҳисоблаш ва ундириш механизмини такомиллаштириш ҳамда маҳаллий бюджет даромадларидаги ролини оширишга қаратилган таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
юридик шахсларнинг мол-мулк солиғини ҳисоблашда тугалланмаган қурилиш объектлари бўйича қатъий муддатларнинг белгилаш асосида мазкур солиқнинг ундириш амалиётини халқаро меъёрларга мувофиқлаштириш зарурияти асосланган;
мулклардан фойдаланишда солиққа тортиш механизмининг таъсирчанлигини оширишда бўш турган ишлаб чиқариш объектларига нисбатан мол-мулк солиғининг оширилган ставкаларини қўллаш таклиф этилган;
юридик шахсларнинг мол-мулк солиғи бўйича тушумларнинг мулк жойлашган ҳудудга таъсирини оширишда кўчмас мулк рўйхатдан ўтган жойда мазкур солиқнинг тўланиши таклиф этилган;
маҳаллий бюджетнинг мол-мулк солиғи бўйича даромад базасини кенгайтиришда жисмоний шaхслaрнинг мол-мулк солиғи солинадиган базаси кўчмас мулкнинг кадастр қийматидан келиб чиқиб такомиллаштирилган;
юридик шахсларнинг мол-мулк солиғи бўйича тушумларнинг тўлиқ ҳажмда вилоят маҳаллий бюджетларига, жисмоний шахсларнинг мол-мулк солиғи бўйича тушумларнинг туман маҳаллий бюджетларига тақсимлаш таклиф этилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Республикамизда мол-мулк солиғини ҳисоблаш ва ундириш механизмини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
юридик шахсларга мол-мулк солиғини ҳисоблашда лойиҳа смета ҳужжатларида норматив муддатлар белгиланмаган ҳолатларда қурилиш объектларини тугатиш муддатларини икки календарь йили қилиб белгиланиши бўйича берилган таклиф Ўзбекистон Республикасининг 2011 йил 30 декабрдаги “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги Қонун билан Солиқ кодексининг 266-моддасида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Давлат солиқ қўмитасининг 2016 йил 29 августдаги 16/1-19043-сон ва Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2019 йил 27 августдаги 06/04-02-01-32/3802-сон маълумотномалари). Натижада юридик шахсларнинг мол-мулкларига солиқ ҳисоблаш меъёрлари халқаро меъёрларга мувофиқлаштирилган, тугалланмаган қурилиш объектларини солиққа тортишни қатъий муддати белгиланган ва маҳаллий бюджетларда 2018 йилда 43,3 млрд. сўм 2019 йилда 54,4 млрд. сўм қўшимча манба яратилган;
тадбиркорлик субъектларининг инвестиция лойиҳаларини муваффақиятли амалга оширишда кўмаклашиш, мулкдорларнинг ўзларига тегишли бўш турган ишлаб чиқариш майдонларидан оқилона ва мақсадли фойдаланиш бўйича масъулиятини кучайтириш бўйича берилган таклиф Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 4 сентябрдаги “Ишлаб чиқариш майдонларидан фойдаланиш самарадорлигини оширишга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПҚ-3928-сонли қарорида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2019 йил 27 августдаги 06/04-02-01-32/3802-сон маълумотномаси). Натижада фойдаланилмаётган мулкларга нисбатан босқичма-босқич мол-мулк ставкаларини оширишни амалиётга жорий этилган ва маҳаллий бюджетларда 2018 йилда 3,2 млрд. сўм 2019 йилда 8,8 млрд. сўм қўшимча манба яратилган;
мҳаллий ҳокимият органларининг ўз бюджетлари даромадларини шакллантириш бўйича ваколатларини кенгайтириш мақсадида юридик шахсларнинг мол-мулкига солиқни кўчмас мулк жойлашган (кадастр органларида рўйхатдан ўтган) жой бўйича тўланиш юзасидан берилган таклиф Ўзбекистон Республикасининг 2014 йил 4 декабрдаги “Солиқ ва бюджет сиёсатининг 2015 йилга мўлжалланган асосий йўналишлари қабул қилинганлиги муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги Қонун билан Солиқ кодексининг 84-моддасига ўзгартириш киритишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Давлат солиқ қўмитасининг 2016 йил 29 августдаги 16/1-19043-сон ва Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2019 йил 27 августдаги 06/04-02-01-32/3802-сон маълумотномалари). Натижада мол-мулк объекти жойлашган ҳудудда юридик шахсларнинг мол-мулк солиғининг тўланиши орқали маҳаллий бюджет даромадлари базасини кенгайиши таъминланган;
жисмоний шахсларнинг солиқ солиш объектларини тўлиқ қамраб олиш ва маҳаллий бюджетнинг мол-мулк солиғи бўйича даромад базасини ошириш мақсадида уй-жой ва хонадонларнинг реал қийматини белгилаш бўйича берилган таклиф Ўзбекистон Республикасининг 2017 йил 29 декабрдаги “Солиқ ва бюджет сиёсатининг 2018 йилга мўлжалланган асосий йўналишлари қабул қилинганлиги муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги Қонуни билан Солиқ кодексининг 274-моддасига ўзгартириш киритишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2019 йил 27 августдаги 06/04-02-01-32/3802-сон маълумотномаси). Натижада мол-мулкини реал қийматларидан келиб чиқиб, солиқ солинадиган базасини кўчмас мулк объектларини тўлиқ қамраб олиш ҳисобига маҳаллий бюджетларда 2018 йилда 10,3 млрд. сўм 2019 йилда
2,5 млрд. сўм қўшимча манба яратилган;
маҳаллий бюджетларни шакллантиришда жойлардаги давлат ҳокимияти органларининг ваколатларини кенгайтириш мақсадида юридик ва жисмоний шахсларнинг мол-мулк солиғи тўлиқ ҳажмда маҳаллий бюджетлари даромадлари ҳисобига ўтказилиши бўйича берилган таклиф Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 29 декабрдаги “Ўзбекистон Республикасининг 2018 йилги асосий макроиқтисодий кўрсаткичлари прогнози ва Давлат бюджети параметрлари тўғрисида”ги ПҚ-3454-сонли қарорида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2019 йил 27 августдаги 06/04-02-01-32/3802-сон маълумотномаси). Натижада мулк солиғи бўйича тушумлар ҳисобига маҳаллий бюджет даромадларини шакллантиришда маҳаллий ҳокимиятлар органлари барча даражадаги бўғинларининг масъулиятини ошириши асосланган.