Аслонова Орзигул Пиримовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Бошланғич синф ўқувчиларида тафаккур тезлигини шакллантиришнинг педагогик шарт-шароитлари”, 13.00.01–Педагогика назарияси. Педагогик таълимотлар тарихи (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.3.PhD/Ped264.
Илмий раҳбар: Шодиев Ризамат Давронович, педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Наманган давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Ped.76.02.
Расмий оппонентлар: Ибрагимова Гулнора Хавазматовна, педагогика фанлари доктори, профессор; Нажмиддинова Ҳилола Ёқубжоновна педагогика фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: бошланғич синф ўқувчиларида тафаккур тезлигини шакллантиришнинг илмий педагогик асосларини ўрганиш ва мавжуд технологияларини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бошланғич синф ўқувчиларида тафаккур тезлигини шакллантиришнинг педагогик-психологик хусусиятлари (тез ва аниқ жавоб бера олиш, ўз нуқтаи назарига эга бўлиш, ҳар томонлама асослай олиш, ноодатий вазиятларда тезкор қарор қабул қила олиш) тафаккур тезлигининг таълим-тарбия жараёнида намоён бўлиш динамикасининг (ҳозиржавоблик, рефлексивлик) барқарорлигини таъминлаш орқали аниқланган;
бошланғич синф ўқувчиларининг тафаккур тезлигини шакллантириш босқичлари прагматик педагогика тамойиллари (шахсга йўналтирилганлик, индивидуаллик, субъективлик, плюрализм) ва педоцентризм ғояларини (инсонпарварлик, маданий диалог, дидактик фаолликни жадаллаштириш) продуктив таълим билан қайта алоқасини интеграциялаш асосида такомиллаштирилган;
бошланғич синф ўқувчилари тафаккур тезлигини шакллантириш технологияси индукция ва дедукция жараёнларини дивергент ва конвергент фикрлаш билан ўзаро уйғунлигини асослаш, креатив педагогиканинг синектик ёндашувини адаптив қўллаш асосида такомиллаштирилган;
бошланғич синф ўқувчиларида тафаккур тезлигини шакллантириш дидактик таъминоти ахборотлар билан ишлаш компетенциясини интерфаол таълим (“Зинама-зина”, “Ассесмент”, “Интеллект харитаси”, “Концептуал жадвал”, “Pyramid”, “Еssay”, “Collective Discussion”, “Светофор”) билан неологик уйғунликни таъминлаш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Таълим жараёнида бошланғич синф ўқувчиларининг тафаккур тезлигини шакллантириш технологиясини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалари асосида:
бошланғич синф ўқувчиларида тафаккур тезлигини шакллантиришнинг педагогик-психологик хусусиятларини аниқлаштириш, тафаккур тезлигининг таълим-тарбия жараёнида намоён бўлиш динамикасининг барқарорлигини таъминлашга доир таклифлардан “Умумий ўрта таълимнинг умумтаълим фанлари бўйича компетенциявий ёндашувга асосланган Давлат таълим стандартларини ишлаб чиқиш ва амалиётга жорий этиш” концепцияси ҳамда Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 6 апрелдаги “Умумий ўрта ва ўрта махсус, касб-ҳунар таълимининг Давлат таълим стандартларини тасдиқлаш тўғрисида”ги 187-сон қарори билан тасдиқланган умумий ўрта таълимнинг Давлат таълим стандарти ва бошланғич таълимнинг малака талабларини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 19 сентябрдаги 89-03-3574-сон маълумотномаси). Натижада бошланғич таълим сифатини ошириш ва ўқувчиларда креатив фикрлаш самарадорлигини оширишга хизмат қилган;
бошланғич синф ўқувчиларининг тафаккур тезлигини шакллантириш босқичлари, прагматик педагогика тамойиллари ва педоцентризм ғояларининг продуктив таълим билан қайта алоқасини интеграциялаш, бошланғич синф ўқувчилари тафаккур тезлигини шакллантириш технологиясини такомиллаштиришда индукция ва дедукция жараёнларини дивергент ва конвергент фикрлаш билан ўзаро уйғунлигини асослаш, креатив педагогиканинг синектик ёндашувини адаптив қўллашга доир таклиф ва тавсиялардан ХТ-0-92997 рақамли “Ёшларни умуминсоний, миллий ва тарихий қадриятлар уйғунлиги асосида маънавий-ахлоқий тарбиялашнинг муаммолари (2012-2014 йй.)” мавзусидаги лойиҳани ишлаб чиқишда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 19 сентябрдаги 89-03-3574-сон маълумотномаси). Натижада бошланғич синф ўқувчиларининг тафаккур тезлигини ривожлантиришда прагматик педагогика имкониятларидан фойдаланиш самарадорлигини оширишга эришилган;
бошланғич синф ўқувчиларида тафаккур тезлигини шакллантириш дидактик таъминотини такомиллаштириш, ахборотлар билан ишлаш компетенциясини интерфаол таълим билан неологик уйғунлигини таъминлашга доир амалий тавсиялардан И1-ХТ-0-17222 рақамли “Қорақалпоқ миллий менталитетини ўқувчи ёшларга сингдиришда халқ педагогикаси имкониятларидан фойдаланиш (2013-2014 йй.)” лойиҳасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 19 сентябрдаги 89-03-3574-сон маълумотномаси). Натижада бошланғич синф ўқувчиларида ижтимоий интеллектни ривожлантириш самарадорлигини оширишга хизмат қилган.