Шадманов Шухрат Шеркуловичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): «Иқтисодиётни модернизациялаш шароитида ишлаб чиқариш инфратузилмасини мутаносиб ривожлантиришнинг назарий асосларини такомиллаштириш», 08.00.01–Иқтисодиёт назарияси (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.3.PhD/Iqt248.
Илмий раҳбар: Ваҳобов Алишер Васиқович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент молия институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.03/30.12.2019.I.01.11.
Расмий оппонентлар: Абулқосимов Хасан Пирназарович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Ҳақбердиев Қахрамон Қурбанович, иқтисодиёт фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот номи: Тошкент давлат шарқшунослик институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: иқтисодиётни модернизациялаш шароитида ишлаб чиқариш инфратузилмасини самарали, мутаносиб ривожлантиришнинг назарий асосларини, амал қилиш йўналишлари ҳамда механизмларини такомиллаштириш борасидаги амалий таклифлар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
миллий иқтисодиётда ишлаб чиқариш инфратузилмаси самарадорлигига инфратузилма хизматлари ҳажмининг иқтисодиёт соҳаларига мувофиқлигини ва ишлаб чиқариш инфратузилмаси таркибий қисмлари ўртасидаги ўзаро мутаносибликни таъминлаш орқали эришиш мумкинлиги асосланган;
ишлаб чиқариш инфратузилмаси таркибий қисмларининг ривожланиши ва мутаносиблиги даражасининг ошиши бевосита иқтисодиётга, уни модернизациялаш жараёнларига, билвосита иқтисодиёт тармоқлари ўртасидаги алоқаларни кучайтиришга, узлуксизлигини таъминлашга ҳамда умумий самарадорликга таъсир этиши назарий жиҳатдан баҳоланган;
ишлаб чиқариш инфратузилмаси соҳасидаги нархларнинг шаклланиши, инвестицияларни жалб қилиш, ишлаб чиқариш хажмлари ва самарадорлигини ошириш билан боғлиқ айрим салбий тенденцияларни ишлаб чиқариш инфратузилмаси тармоқларида давлат ва хусусий сектор иштирокининг оптимал даражасини таъминлаш орқали такомиллаштириш мумкинлиги асосланган;
транспорт тармоғининг ривожланишига ЯИМ ва аҳоли сонининг ўсиши каби омилларнинг таъсир этиш даражасини регрессион таҳлиллар асосида аниқлаш орқали тармоқнинг 2030 йилгача бўлган иқтисодий ривожланиш билан боғлиқ прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Иқтисодиётни модернизациялаш шароитида ишлаб чиқариш инфратузилмасини мутаносиб ривожлантиришнинг назарий асосларини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
миллий иқтисодиётда ишлаб чиқариш инфратузилмаси самарадорлигига инфратузилма хизматлари ҳажмининг иқтисодиёт соҳаларига мувофиқлигини ва ишлаб чиқариш инфратузилмаси таркибий қисмлари ўртасидаги ўзаро мутаносибликни таъминлаш орқали эришиш мумкинлиги тўғрисидаги таклифидан Ўзбекистон Республикаси транспорт вазирлигида ва Давлат-хусусий шерикликни ривожлантириш агентлигининг фаолиятида транспорт тармоғининг 2035 йилгача ривожланиш стратегиясини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Транспорт вазирлигининг 2019 йил 2 июлдаги 3/2323-2641-сон ҳамда Давлат-хусусий шерикликни ривожлантириш агентлигининг 2020 йил 3 январдаги 08/09-28-32/60-сон маълумотномалари). Натижада, истиқболда энергетика, транспорт, сув таъминоти ва бошқа инфратузилма тармоқларининг иқтисодиётга мутаносиблигини ошириш йўналишлари аниқланди ва турли тармоқлар фаолиятини ташкил этиш жараёнларини бир неча поғонага бўлиш, яъни молиялаштириш, ишлаб чиқариш, етказиб бериш, аҳоли билан ишлаш ва уларнинг хусусий сектор зиммасига юклатилиши мумкин бўлган қисми ва турларини аниқ белгилаш мумкин бўлган;
ишлаб чиқариш инфратузилмаси таркибий қисмларининг ривожланиши ва мутаносиблиги даражасининг ошиши бевосита иқтисодиётга, уни модернизациялаш жараёнларига, билвосита иқтисодиёт тармоқлари ўртасидаги алоқаларни кучайтиришга, узлуксизлигини таъминлашга ҳамда умумий самарадорликга таъсир этишини назарий жиҳатдан баҳолаш тўғрисидаги таклифлардан Давлат-хусусий шерикликни ривожлантириш агентлигида ва Ўзбекистон Республикаси транспорт вазирлигида ишлаб чиқариш инфратузилмаси лойиҳаларини иқтисодий асослаш жараёнида фойдаланилган (Давлат-хусусий шерикликни ривожлантириш агентлигининг 2020 йил 3 январдаги 08/09-28-32/60-сон ҳамда Ўзбекистон Республикаси Транспорт вазирлигининг 2019 йил 2 июлдаги 3/2323-2641-сон маълумотномалари). Натижада давлат-хусусий шерикчилик асосида амалга оширилаётган ишлаб чиқариш инфратузилмаси лойиҳаларининг иқтисодиёт тармоқларига бўлган таъсирини, уларни иқтисодий жиҳатдан мақсадга мувофиқлигини аниқ ва тўлиқ баҳолашга эришилган;
ишлаб чиқариш инфратузилмаси соҳасидаги нархларнинг шаклланиши, инвестицияларни жалб қилиш, ишлаб чиқариш хажмлари ва самарадорлигини ошириш билан боғлиқ айрим салбий тенденцияларни ишлаб чиқариш инфратузилмаси тармоқларида давлат ва хусусий сектор иштирокининг оптимал даражасини таъминлаш орқали такомиллаштириш мумкинлиги тўғрисидаги таклифидан Давлат-хусусий шерикликни ривожлантириш агентлигида ва Ўзбекистон Республикаси транспорт вазирлиги фаолиятида ишлаб чиқаришга жалб этилаётган мақсадли инвестицион лойиҳаларни самарали амалга ошириш ва ишлаб чиқариш инфратузилмаси тармоқларида давлат ва хусусий сектор иштирокини таъминлаш орқали ушбу жараёндаги айрим салбий тенденцияларни бартараф этишда фойдаланилган (Давлат-хусусий шерикликни ривожлантириш агентлигининг 2020 йил 3 январдаги 08/09-28-32/60-сон ҳамда Ўзбекистон Республикаси Транспорт вазирлигининг 2019 йил 2 июлдаги 3/2323-2641-сон маълумотномалари). Натижада, инфратузилма тармоқларининг хусусий сектор бошқарувига берилиши мумкин бўлган қисми ва даражаси ҳам аниқлаштирилган;
транспорт тармоғининг ривожланишига ЯИМ ва аҳоли сонининг ўсиши каби омилларнинг таъсир этиш даражасини регрессион таҳлиллар асосида аниқлаш орқали тармоқнинг 2030 йилгача бўлган иқтисодий ривожланиш билан боғлиқ прогноз кўрсаткичларидан Ўзбекистон Республикаси транспорт вазирлиги ва Давлат-хусусий шерикликни ривожлантириш агентлигининг фаолиятларида тармоқни 2035 йилгача ривожланиш стратегиясини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Транспорт вазирлигининг 2019 йил 2 июлдаги 3/2323-2641-сон ҳамда Давлат-хусусий шерикликни ривожлантириш агентлигининг 2020 йил 3 январдаги 08/09-28-32/60-сон маълумотномалари). Ушбу таклифни жорий этиш натижасида транспорт тармоғидаги давлат-хусусий шерикчиликни ривожлантириш кўрсаткичларини такомиллаштириш ва мувофиқлаштиришга эришилган.