Казиева Тургуной Турсунбоевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
 

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Фонетик услубиятни ўрганишда ўқувчиларнинг креатив компетенцияларини ривожлантиришнинг илмий-методик асослари (Академик лицейлар мисолида)”, 13.00.02- Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (ўзбек тили) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.2.PhD/Ped961.
Илмий раҳбар: Шохида Юсупова Жалолдиновна, педагогика фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Наманган давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Ped.76.02.
Расмий оппонентлар: Улуқов Носиржон филология фанлари доктори, профессор; Ниёзметова Роза Хасановна педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: академик лицейларнинг ҳозирги ўзбек адабий тили дарсларида фонетиканинг услубий жиҳатларини ўргатишда ўқувчиларнинг креатив компетенцияларини ривожлантиришни амалий меъёрларини белгилаш, амалиётга татбиқ этишдан иборатдир.     
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
ўқувчиларда креатив компетентлиликни ривожлантиришнинг интерфаол усулларини (товушлардаги модал  маънони аниқлаш ва уни нутқда қўллай олиши, мантиқсизликдан маъно излаш усуллари, товуш ва фонемаларнинг моҳиятини англаш) қўллаш орқали фоностилистика (фонетик услубият)нинг нутқда қўшимча воситалар (суперсегмент) билан тагмаъно ифодалашини ўргатишнинг методик шартлари такомиллаштирилган;
фонетик воситаларнинг сўзнинг таъсирчанлигини ошириш орқали ўқувчи креативлигини ривожлантириш жараёни самарадорлиги ўқувчиларда товуш ва фонема, интонация, фонетик услубиятни ўрганишда фанлараро алоқадорликнинг синхрон уйғунлигини таъминлаш асосида аниқланган  (статистик метод билан ишлаш, бир товуш билан фарқланувчи сўзларни  ўн босқичли топшириқ асосида бажариш усуллари асосида);
интонациянинг нутқдаги ўрнини аниқлаш ҳамда нутқ жараёнида унга амал қилиш кўникма ва малакаларини шакллантириш босқичлари самарали мулоқот (герменевтик метод, қармоқ семемаси, декомпозиция ва иерархия) стратегияларини танлаш асосида белгилаб берилган;
ўқувчилар креатив компетентлилигини шакллантиришнинг интегратив технологияси концентрлаштирилган таълим (статистик маълумотлар, бирлаштирувчи ва фарқловчи семалар, грамматик эртак устида ишлаш, Менделеев жадвали асосида товушлар таҳлили) талабларига устуворлик бериш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Фонетик услубиятни ўрганишда ўқувчиларнинг креатив компетенцияларини ривожлантиришнинг илмий-методик асослари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Ўқувчиларда креатив компетентлиликни ривожлантиришнинг интерфаол усулларини қўллаш орқали фоностилистиканинг нутқда қўшимча воситалар билан тагмаъно ифодалашини ўргатишнинг методик шартлари асосидаги таклиф ва тавсияларидан “Ҳозирги ўзбек адабий тили (фонетик услубиятни ўрганишда ўқувчиларнинг креатив компетенцияларини ривожлантириш)” номли ўқув қўлланма ишлаб чиқилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 27 декабрдаги 1186-сон буйруғи, 1186-058 рақамли гувоҳнома). Натижада ўқувчиларда креатив компетентликни шакллантиришнинг праксиологик компонентининг методик жиҳатларини такомиллаштиришга эришилган;
интонациянинг нутқдаги ўрнини аниқлаш ҳамда нутқ жараёнида унга амал қилиш кўникма ва малакаларини шакллантириш босқичлари самарали мулоқот стратегияларини танлаш асосида белгилаб берилган  амалий таклиф ва тавсияларидан А-1-41 рақамли “Касбга тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва мутахассислар малакасини ошириш ўқув ишлаб чиқариш тизимида миллий анъанавий базани ҳамда ушбу йўналишда таълим бериш жараёнининг амалий-услубий асосларини яратиш” амалий лойиҳасида фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг  2019 йил 28 сентябрдаги 89-03-3280-сон маълумотномаси). Натижада мутахассислар касбий дискурси шакллантирилди  ва адабий нутқ кўникмаси такомиллаштирилган;
ўқувчилар креатив компетентлилигини шакллантиришнинг интегратив технологияси концентрлаштирилган таълим (статистик маълумотлар, бирлаштирувчи ва фарқловчи семалар, грамматик эртак устида ишлаш, Менделеев жадвали асосида товушлар таҳлили) талабларига устуворлик беришга доир таклифлари асосида “Ҳозирги ўзбек адабий тили (фонетик услубиятни ўрганишда ўқувчиларнинг креатив компетенцияларини ривожлантириш)” номли ўқув қўлланма ишлаб чиқилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 27 декабрдаги 1186-сон буйруғи,  1186-058 рақамли гувоҳнома). Натижада ўқувчиларни тил имкониятларидан кенг фойдаланиш орқали креатив компетенциясини ривожлантиришга эришилган;
фонетик воситаларнинг сўзнинг таъсирчанлигини ошириш орқали ўқувчи креативлигини ривожлантириш жараёни самарадорлиги ўқувчиларда товуш ва фонема, интонация, фонетик услубиятни ўрганишда фанлараро алоқадорликнинг синхрон уйғунлигини таъминлаш асосида ишлаб чиқилган таклиф ва тавсияларидан  ОТ-Ф1-17 рақамли “Маънавий бегоналашувнинг олдини олишда шахс фаоллигини оширишни ижтимоий-педагогик татқиқ этиш” фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 28 сентябрдаги 89-03-3280-сон маълумотномаси). Натижада шахснинг маънавий камолотида сўз ва нутқ ёрдамида самарали таъсир кўрсатишнинг  илмий ва амалий аҳамияти такомиллаштирилган.