Кабулова Замира Адилбаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбек ва қорақалпоқ шеъриятида анъана ҳамда шаклий-услубий изланишлар», 10.00.02–Ўзбек адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.1.PhD/Fil709.
Илмий раҳбар: Ўраева Дармон Саидахмедовна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бердақ номидаги Қорақалпоқ давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қарши давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Fil.70.01.
Расмий оппонентлар: Жўрақулов Узоқ Ҳайдарович, филология фанлари доктори; Якубов Исломжон, филология фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Урганч давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ўзбек ва қорақалпоқ шеърияти поэтик тараққиётининг умумий ва хусусий белгиларини, унда шаклий-услубий изланишлар типларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўзбек ва қорақалпоқ замонавий шеъриятида фольклор, мумтоз назм, Шарқу Ғарб лирик анъаналари синтези далилланган;
мавзу, жанр, мотив, образ, ифода услуби, лингвистик тасвир воситалари, бадиий кўчимларни янгича қўллаш кўринишлари ўзбек ва қорақалпоқ шеърияти орқали аниқланган;
ҳозирги ўзбек ва қорақалпоқ шеъриятида жанрлар бадиий структураси, мазмун мундарижаси, образлар таркиби, лирик қаҳрамон пафосию руҳий кечинмалари талқинида ижодкор маҳоратининг аҳамияти асосланган;
ўзбек ва қорақалпоқ шеъриятидаги шаклий-услубий янгиланишларга ижодкор тили, дунёқараши, миллий эътиқоди таъсири ёритиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбек ва қорақалпоқ шеъриятидаги асосий тамойиллар, хусусан, шаклий-услубий изланишларнинг ўзига хослиги борасида олинган илмий натижалар ҳамда таклифлар асосида:
ўзбек ва қорақалпоқ шеърияти поэтик тараққиётнинг омилларига оид материаллар, таҳлилий хулосалардан ФА-Ф-1-005 рақамли «Қорақалпоқ фольклоршунослиги ва адабиётшунослиги тарихини тадқиқ этиш» мавзусидаги фундаментал лойиҳада лирик жанр поэтикасига оид масалаларни ёритишда, ўзига хослигини ўрганишга доир тадқиқотларни яратишда муҳим назарий-амалий манба сифатида фойдаланилган (Ўзбекистон Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2019 йил 24 октябрдаги 17.01/151-сон маълумотномаси). Натижада қорақалпоқ шеъриятидаги айрим жанрларнинг шаклий янгиланишида қорақалпоқ фольклори, мумтоз адабиёти жанрларининг таъсири далилланган;
ўзбек ва қорақалпоқ шеъриятидаги асосий мавзу-мундарижанинг юзага келиш омилларини ўрганиш, лирикадаги кечинма табиати, образларни тавсифлаш, поэтик матрица, метафора, ташбеҳлар яхлитлиги муносабатини ёритиш билан боғлиқ хулосалардан Бердақ номидаги Миллий музейда кўргазма ва экскурс, сайёр дарслар ўтишда ҳамда илмий-назарий анжуманларда талабаларга маъруза шаклида тарғиб қилишда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2019 йил 16 сентябрдаги 2-04/1800-сон маълумотномаси). Натижада тадқиқот хулосалари ўзбек ва қорақалпоқ шеъриятининг тараққиёт тамойиллари хусусидаги хулосаларни амалиётга татбиқ этишда манба вазифасини бажарган;
ўзбек ва қорақалпоқ шеъриятидаги поэтик янгиланишлар замирида юзага келган шаклий-услубий изланишлар тараққиётига доир хулосалардан Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпанияси телекўрсатув ва радиоэшиттиришларида фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг 2019 йил 25 октябрдаги 4415-сон маълумотномаси). Натижада телетомошабинлар ҳамда радиоэшитувчиларнинг шеъриятга бўлган тасаввурларини бойитишда, китобхонларнинг шеърият мутолаасига қизиқишларини орттиришда, шунингдек, тадқиқот хулосаларини оммалаштиришда муҳим аҳамият касб этган.