Шокирова Махбуба Назирғуломовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбек тилидаги «спорт» семемали бирликларнинг структур-семантик тадқиқи», 10.00.01–Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.1PhD/Fil697.
Илмий раҳбар: Искандарова Шарифа Мадалиевна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.05.02.
Расмий оппонентлар: Улуқов Носиржон Мухамадалиевич, филология фанлари доктори, профессор; Мадраҳимов Илҳомжон Собирович, филология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқот мақсади: ўзбек тилидаги «спорт» семемали бирликларнинг умумий лексик системадаги ўрнини белгилаш, семантик таҳлилга тортиш ва уларнинг лингвомаданий хусусиятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўзбек тили умумлисоний лексикаси, спорт соҳавий бирликлари ва терминологик қатламга доир луғавий бирликларнинг истеъмол даражаси очиб берилган;
«спорт» семемали шахс, предмет ва жараён номларини англатувчи лексемаларнинг семантик белгилари аниқланган;
соҳавий бирликлар таркибидаги курашмоқ, тепмоқ, югурмоқ, сакрамоқ сингари лексемаларнинг синтагматик муносабати орқали уларнинг локал ва темпорал валентликлари асосланган;
ўзбек миллий кураши ва от спортига доир улоқ, кўпкари, кураш, қиличбозлик каби луғавий бирликларнинг лингвокультурологик асослари очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбек тилидаги «спорт» семемали бирликларнинг структур-семантик ва лингвокультурологик тадқиқи юзасидан олинган илмий натижалар асосида:
терминологик лексикасининг тараққиёти, соҳавий лексик системанинг семантик хусусиятлари, спорт терминларининг лингвистик табиати билан боғлиқ натижалардан 2017-2018 йилларда бажарилган И-2017-1-14/3 рақамли «Ўқувчи ёшлар учун олимпия таълимининг самарали тизимини яратиш» номли инновацион лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 3 октябрдаги 89-03-3706-сон маълумотномаси). Натижада спорт терминлари, умумтил материалларидан тўғри ва самарали фойдаланишга эришилган, зарурий ўринларда уларнинг ўзбекча муқобилига алмаштиришда фойдаланилган;
ўзбек тилидаги спортга оид тушунчаларнинг лингвокультурологик таҳлилига доир назарий қарашлар, амалий тавсиялардан 2015-2017 йилларда бажарилган А-1-099 рақамли «Ўзбекистоннинг барқарор стратегик тараққиётида фуқаролик жамиятини янада ривожлантириш ва маънавий-ахлоқий хавфсизлигини таъминлаш концепцияларининг аҳамияти» номли амалий лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 3 октябрдаги 89-03-3706-сон маълумотномаси). Натижада халқ ўйинлари, миллий спортга хос сўзлар, умумтил материалларидан ўринли фойдаланишга эришилган.