Артикова Гулноза Абдухаликовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Математикадан амалий машғулотлар методик тизимини махсус технологиялар асосида такомиллаштириш”, 13.00.02–Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (математика) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.4.PhD/Ped718.
Илмий раҳбар: Абдуллаева Барно Сайфутдиновна, педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, Тошкент кимё-технология институти, Тошкент давлат педагогика университети, DSc.28.12.2017.Ped.01.09.
Расмий оппонентлар: Маматов Машрабжон Шахабутдинович, физика-математика фанлари доктори, профессор; Қаҳҳоров Сиддиқ Қаҳҳорович, педaгoгикa фaнлaри дoктoри, прoфеccoр.
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: олий таълим муассасаларида математикани ўқитишнинг аниқ мақсадларига мос махсус танлаб олинган умумпедагогик, хусусий-методик технологиялар интеграцияси асосида амалий машғулотлар методик тизимини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
фаолиятли, компетенциявий, инновацион, интегратив ёндашувлар устувор ғояларини математикадан амалий машғулот ва унинг босқичлари аниқ мақсадларига сингдириш негизида махсус танлаб олинган таълим технологиялари) асосида математикадан амалий машғулотлар методик тизими такомиллаштирилган;
амалий машғулотларда талабаларнинг математик тушунчаларни тўлиқ ўзлаштириш жараёни фрейм (“Тушунчалар таҳлили”, “Икки қисмли кундалик”, “Венн диаграммаси”, “Блум куби”, “Чалкаштирилган мантиқий занжир”) ва ақлий ҳаракатларни босқичма-босқич (дастлабки мўлжал, амалий ҳаракат, баланд нутқ, ички нутқ, ақлий ҳаракат) шакллантириш технологиялари интеграцияси асосида такомиллаштирилган;
ўқув ҳаракатлари (ўқув муаммосини тушуниш, ўқув ҳаракатларини амалга ошириш, ўзини-ўзи назорат қилиш ва баҳолаш)ни алгоритмлаштириш, маҳсулдор масалалар, самарали машғулотлар тизими, “flipped learning” технологияларининг “blended learning” имкониятлари билан интерференцияси асосида талабалар математик амалий кўникмаларини ривожлантириш методик тизимининг модели ишлаб чиқилган;
талабаларнинг репродуктив (ўрганиш, ҳамкорлик) ва продуктив (мустақил, ижодий) фаолияти назарда тутилган математикадан амалий машғулотлар интерфаол таълим жараёнининг ўқув-метoдик тaъминoти (амалий машғулотлар технологиялари, мустақил ишлар тўплами, маърузалар матни) махсус технологиялар (фрейм, “flipped learning”) ҳамда электрон ахборот-таълим ресурси (электрон ўқув қўлланма, табақалаштирилган топшириқлар, ностандарт тестлар)нинг дидактик имкониятлари мазмунини очиб бериш асосида такомиллаштирилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Олий таълим муассасаларида математикадан амалий машғулотлар методик тизимини махсус технологиялар асосида такомиллаштириш бўйича ўтказилган тадқиқот натижалари асосида:
махсус технологиялар асосида математикадан амалий машғулотлар методик тизими, фрейм ва ақлий ҳаракатларни босқичма-босқич шакллантириш технологиялари интеграцияси асосида талабаларнинг математик билимларни тўлиқ ўзлаштириш жараёнини такомиллаштиришга оид таклифлар “Алгебра ва сонлар назариясидан модул технологияси асосида тайёрланган мустақил ишлар тўплами” (2012 йил) номли ўқув- услубий қўлланмани ишлаб чиқишда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 14 октябрдаги 89-03-3946-сон маълумотномаси). Натижада талабаларнинг амалий машғулотлардаги интерактив мустақил ўқув-билиш фаоллиги ошган;
ўқув ҳаракатларини алгоритмлаштириш, маҳсулдор масалалар, самарали машғулотлар тизими, “flipped learning” технологияларининг “blended learning” имкониятлари билан интерференцияси асосида талабаларнинг математик амалий кўникмаларини ривожлантириш методикасига оид таклифлардан ЁА-1-20 рақамли “Касб-ҳунар коллежлари ўқувчиларида касбий аҳамиятли сифатларни шакллантиришнинг интегратив методик воситаларини яратиш” мавзусидаги илмий-амалий лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 14 октябрдаги 89-03-3946-сон маълумотномаси). Натижада бўлажак математика ўқитувчиларининг математика дарслари ўқув ахбороти, метод ва воситаларини танлаш ва лойиҳалаштиришга оид билим ва кўникмаларини ривожлантиришга, уларнинг педагогик фаолиятга методик тайёргарлигини такомиллаштиришга эришилган;
талабаларнинг репродуктив ва продуктив фаолиятига асосланган интерфаол таълим жараёнининг ўқув-метoдик тaъминoти, математикадан амалий машғулотларнинг махсус технологиялари ҳамда электрон ўқув мажмуаларнинг дидактик имкониятларига оид методик кўрсатма ва тавсиялари олий таълим муассасаларида “Алгебра ва сонлар назарияси”, «Олий математика», “Математика” фанлари мазмунига сингдирилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 14 октябрдаги 89-03-3946-сон маълумотномаси). Натижада олий таълим муассасаларида математика фанларини ўқитишда амалий машғулотларни ташкил этиш самарадорлиги ошган.