Ашурова Хуршида Сағдуллаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Самарқанд жадидларининг ижтимоий-сиёсий қарашлари (ХХ асрнинг биринчи чораги)», 09.00.03–Фалсафа тарихи.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.1.PhD/Fal30.
Илмий раҳбар: Шодиев Рустам Тохирович, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети, DSc.03/30.12.2019.F.02.
Расмий оппонентлар: Сафарова Нигора Олимовна, фалсафа фанлари доктори, профессор, Хўжаев Муминжон Исохонович, фалсафа доктори (PhD) фалсафа фанлари бўйича.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Самарқанд жадидларининг Туркистон ўлкаси халқлари маънавий-маърифий, ижтимоий-сиёсий юксалишидаги ўрнини тарихий-фалсафий нуқтаи-назардан очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Самарқанд жадидларининг илмий меросида миллий таълим тизимини модернизациялаштириш (шахснинг қобилиятини, дунёқарашини ўстириш ва такомиллаштириш)га йўналтирилган ислоҳотларнинг бугунги кундаги креатив, рақобатбардош кадрларни тарбиялашга боғлиқлиги мантиқий жиҳатдан асосланган;
жадидчилик таълимотидаги миллий озодлик ғояларининг ҳозирги глобал таҳликали замонда миллий-ҳуқуқий давлатчиликни ривожлантиришдаги заруратининг тарихий илдизлари (мафкуравий, сиёсий, ижтимоий, гуманистик) давр характери орқали аниқланган;
Самарқанд жадидларининг ижтимоий-сиёсий фаолиятида акс этган маърифатпарварлик концепциялари миллий мустақиллик ғоялари тараққиётига халақит бераётган консерватив, реакцион ҳодисаларнинг олдини олишда муҳим восита эканлиги исботланган;
ёшларнинг илмий дунёқарашини ривожлантириш, уларда фаол ижтимоий позицияни шакллантириш ва миллий ўзликни англашда Самарқанд жадидлари қолдирган умуминсоний ғояларга бой маънавий меросининг тарихий ворисийликни ривожлантирувчи моҳияти очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Самарқанд жадидларининг ижтимоий-сиёсий ва фалсафий таълимотини илмий тадқиқ қилиш бўйича ишлаб чиқилган тавсия ва таклифлар асосида:
Самарқанд жадидларининг илмий меросида миллий таълим тизимини модернизациялаштиришга қаратилган ислоҳотларнинг ғоявий зарурияти мантиқий жиҳатдан асослаб берилган фалсафий хулосаларидан Фуқароларни ўзини ўзи бошқариш органларини мувофиқлаштириш бўйича Республика кенгашининг “Маҳаллаларда ва оилаларда ижтимоий-маънавий муҳитни ўрганиш ва аниқланган муаммоларни ҳал этиш борасида жамоатчилик назоратини амалга ошириш” Концепциясини ва “Ҳудудда жиноятчиликнинг олдини олиш, уларни содир этилиши сабаблари ва шарт-шароитларини муҳокама қилишни ташкил этиш тўғрисида”ги Низомни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Фуқароларни ўзини-ўзи бошқариш органлари фаолиятини мувофиқлаштириш бўйича Республика кенгашининг 2019 йил 26 июлдаги 02-03/486-сон маълумотномаси). Натижада, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари фаолияти самарадорлигини ошириш, маҳалла институтини аҳолига энг яқин ва халқчил тузилмага айлантириш, фуқаролар йиғинларининг муштарак манфаатларини ифода этадиган уюшмага бирлашиш ҳуқуқларини рўёбга чиқариш ҳамда давлат органлари ва фуқаролик жамияти институтлари билан ўзаро ҳамкорлигини янада ривожлантиришда илмий назарий манба сифатида хизмат қилган;
жадидлар дунёқарашининг ўзига хослиги ва ёшлар таълим тарбиясига оид бунёдкор ғояларидан глобал таҳликали замонда зўравонлик ғояси “вируси” тарқалишининг олдини олиш, ёшлар орасида маънавий мерос, миллий ғоя, маънавий тараққиёт ва аждодларимизнинг маънавий мероси тарғиботига қаратилган таклиф ва тавсияларидан Республика Маънавият ва маърифат марказининг “Маърифат” тарғиботчилар жамияти аъзолари ва барча тарғиботчиларга мўлжалланган қўлланмани тайёрлашда ҳамда Буюк алломаларимиз машҳур асарларининг қисқача шарҳи ва мазмунини очиб берувчи Мобил илова яратиш ва ишга тушиуришда кенг фойдаланилган (Республика маънавият ва маърифат марказининг 2019 йил 30 майдаги 02/09-668-19-сон маълумотномаси). Натижада, юртимизда етишиб чиққан буюк шахслар, давлат арбоблари ва алломаларнинг ҳаёти ҳамда улар қолдирган маънавий меросни, нодир қўлёзмаларни асраб-авайлаб, келгуси авлодларга етказишга хизмат қилган;
Самарқанд жадидларининг ижтимоий-сиёсий фаолиятида акс этган маърифатпарварлик концепциялари миллий мустақиллик ғоялари тараққиётига халақит бераётган консерватив, реакцион ҳодисаларнинг олдини олишда муҳим восита эканлигига оид илмий таклиф ва тавсияларидан Ўзбекистон ёшлар иттифоқ марказий кенгаши томонидан 2019 йил март ойида республика миқёсида ўтказилган “Буюк аждодлар меросини ўрганиш” дастури сценарийсини тайёрлашда ва ижросини таъминлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Ёшлар иттифоқи Марказий Кенгашининг 2019 йил 28 майдаги 04-13/2504-сон маълумотномаси). Натижада, республикамиз ёшларининг миллий қадриятларга ва маънавий меросимизга бўлган муносабатларини юксалтиришга хизмат қилган;
ёшларнинг илмий дунёқарашини ривожлантириш ва уларда фаол ижтимоий позицияни шакллантиришда Самарқанд жадидларининг конструктив (бунёдкорлик) ғоялари долзарб аҳамиятга эга эканлигига доир илмий, амалий ва методологик ғоялари, таклиф ва тавсияларидан Самарқанд вилоят телерадиокомпанияси томонидан 2019 йил 29 октябрь куни эфирга узатилган “Таълим ва тараққиёт” кўрсатувини навбатдаги сонининг сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Самарқанд вилоят телерадиокомпаниясининг 2019 йил 6 ноябрдаги 09-02/292-сон маълумотномаси). Натижада, аҳолининг айниқса ёшларнинг тарихий тафаккурини шакллантириш ва маданий савиясини ўстиришга хизмат қилган.