Абдивоҳидов Сунатилло Абдинабиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Жадидчилик ҳаракатининг ижтимоий-сиёсий жиҳатлари ва ҳозирги замон», 09.00.03 – Фалсафа тарихи (фалсафа фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.2.PhD/Fal196.
Илмий раҳбар: Каримов Сайимназар, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети, DSc.03/30.12.2019.F.02.02.
Расмий оппонентлар: Наврузова Гулчеҳра Неъматовна, фалсафа фанлари доктори, профессор; Бозоров Мустафо Жабборович, фалсафа фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Навоий давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: жадидлар маънавий меросининг миллий ва умуминсоний моҳиятини ижтимоий-фалсафий жиҳатдан очиб бериш ҳамда бу ғояларнинг жаҳон фалсафий тафаккури ривожидаги ўрнини ёритишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
оила муносабатларини тартибга солиш, миллий характерни шакллантириш ва миллат генофондини сақлашда жадидларнинг жисм, руҳ ва ақл баркамоллиги сингари ўта муҳим ғоялари эпистемологик жиҳатдан асосланган;
жадидларнинг исломни ақидапарастликдан ҳимоялаш асосида унинг софлигини сақлаш ва динга оқилона ёндашиш ҳақидаги гуманистик ғоялари миллий ўзликни англаш омили эканлиги далилланган;
жадидлар моддий ва маънавий олам уйғунлигини таъминлашда калом фалсафаси тамойиллари (сунна, раъй, ижмо)га таянган ҳолда фаолият олиб боргани тарихий-фалсафий факт асосида очиб берилган;
жадидчилик ҳаракати намояндаларининг фалсафий таълимотидаги инсон тафаккури билан борлиқнинг диалектик алоқадорлиги ҳақидаги концепцияси жамият тарихий тараққиётининг субстанционал асосига мос эканлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Жадидчилик ҳаракати намояндалари маънавий мероси ва унинг ёшлар тарбиясидаги ўрнини кўрсатишга оид тадқиқот асосида:
миллий характер шаклланиши ва такомиллашувига доир илмий асосланган таклиф ва тавсиялардан Республика маънавият ва маърифат марказининг 2018-2020 йилларга мўлжалланган амалий тадқиқотлар давлат грантлари лойиҳаси доирасида ПЗ-20170930396 рақамли “Глобаллашув шароитида жамият ҳаётини демократлаштириш жараёнидаги маънавий-ахлоқий қадриятлар ривожини тадқиқ қилиш” амалий лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Республика маънавият ва маърифат марказининг 2019 йил 9 июлдаги 02/15-924-19-сон маълумотномаси). Натижада, маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш ва соҳани ривожлантиришни янги босқичга кўтаришга хизмат қилган;
жадидларнинг исломни ақидапарастликдан ҳимоялаш асосида модернизациялаш ва динга оқилона ёндашиш ҳақидаги гуманистик ғоялари миллий ўзликни англаш омили эканлигига оид фикр-мулоҳазаларидан тадбирлар дастурининг биринчи “Ёшлар тадбиркорлигини ривожлантириш, бандлигига кўмаклашиш ва ижтимоий ҳимоялаш ҳамда ҳуқуқбузарликлар профилактикаси йўналиши бўйича” номли бўлимидаги “Вояга етмаганлар ва ёшлар ўртасида жиноятчилик ва ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш улар ўртасида ижтимоий-маънавий муҳитни янада яхшилаш мақсадида ички ишлар органларида профилактик ҳисобда турган вояга етмаганларни ўрнатилган тартибда рўйхатдан чиқариш чораларини кўриш” деб номланган 12-бандидаги ҳамда учинчи “Маънавий-маърифий масалалар, спорт ва ёш оилалар билан ишлаш йўналиши бўйича” номли бўлимидаги “Бағрикенг Ўзбекистон” шиори остида миллатлараро тотувлик ва бағрикенглик тамойилларини тарғиб этувчи ёшлар фестивалини ўтказишда” деб номланган 31-бандидаги вазифалар ижросини таъминлашда фойдаланилган (Ўзбекистон ёшлар иттифоқи Марказий Кенгашининг 2019 йил 8 июлдаги 04-13/3118-сон маълумотномаси). Натижада, республикамиз ёшларининг тарбиясига оид бағрикенглик, маънавий огоҳлик, гуманизм ва соф исломий қадриятларга риоя этиш, билим олиш, маданий анъаналарни асраш, баркамол инсонни шакллантириш, ҳуқуқий онги ва маданиятини ривожлантиришга хизмат қилган;
жадидларнинг калом фалсафаси, тасаввуф, моддиюнчилик таълимотидаги моддий ва маънавий олам уйғунлиги хусусидаги конструктив ғояларининг фалсафий аҳамиятига оид фикр-мулоҳазалардан марказнинг “Миллий ғоя ва мафкуравий тадқиқотларни ташкил қилиш” бўлимида 2018-2020 йилларга мўлжалланган м ПЗ-20170930396 рақамли “Глобаллашув шароитида жамият ҳаётини демократлаштириш жараёнидаги маънавий-ахлоқий қадриятлар ривожини тадқиқ қилиш” амалий лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Республика маънавият ва маърифат марказининг 2019 йил 9 июлдаги 02/15-924-19-сон маълумотномаси). Натижада, жадид маърифатпарварларининг шахси ва фаолияти ҳақидаги ҳақиқатни аниқлаш, унинг маънавий мероси ғоялари мезонида ёшларнинг онгу тафаккурини маърифат асосида шакллантириш ва тарбиялашга хизмат қилган;
буюк аждодларимизнинг маънавий меросини ўрганиш, оила, маҳалла ва таълим муассасаларида, чекка ҳудуд ва маҳаллаларда уюшмаган ёшлар билан мақсадли ғоявий-тарбиявий ишлар хусусан, ёшларнинг жиноятчилик, диний экстремизм ва террористик ҳаракатларга адашиб қўшилиб қолиш, миллий қадриятларга эътиборсизлик каби салбий ҳолатларнинг олдини олишга қаратилган тарғибот ишларида кенг фойдаланилганлиги Ўзбекистон “Миллий тикланиш” демократик партияси Самарқанд вилоят кенгашининг II бўлимида келтирилган партиянинг маънавий-маърифий соҳадаги фаолияти ва ЎзМТДП Марказий Кенгашининг 2017 йил 5 августдаги X Пленуми қарори билан тасдиқланган чора-тадбирлар режасининг 1.3-бандида белгиланган вазифаларни Самарқанд вилоят кенгашида амалга оширишда фойдаланилган (Ўзбекистон “Миллий тикланиш” демократик партияси Самарқанд вилоят кенгашининг 2018 йил 6 сентябрдаги 185-сон маълумотномаси). Натижада, тарғибот тадбирларининг савиясини яънада бойитишга, ёшларда миллий ўзликни англаш, ватанпарварлик ва меҳнатсеварлик туйғуларининг ривожланишида, огоҳлик, ҳушёрлик каби комил инсон мезонларини шакллантиришга хизмат қилган.