Гулямова Шахноза Кахрамоновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Ўзбек тили эвфемизмларининг гендер хусусиятлари», 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.1.PhD/Fil383.
Илмий раҳбар: Менглиев Бахтиёр Ражабович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Fil.72.03.
Расмий оппонентлар: Ходжаева Дилафрўз Изатиллоевна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD); Жабборов Хўжамурод, филология фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.    
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзбек тили эвфемизмларида гендер хусусиятларнинг намоён бўлиши тамойиллари ва эвфемизмда гендер маънонинг воқеланишида прагматик, лингвокультурологик омилларни асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўзбек тилидаги эвфемизмларни вужудга келтирувчи қўрқув, ирим, ижтимоий-сиёсий, шахсий омиллар сирасида  яшаш тарзи, келиб чиқиш,  шахс сифати, диди, савияси, ёши, кўриниши, жисмоний-ақлий салоҳияти ҳамда маданий даражалар – нутқ одоби, ўзини тутишнинг роли устувор эканлиги аниқланган;
нутқда гендер хосланган маънонинг юзага чиқишида талаффуз хусусияти, сўз, грамматик қўшимча, гап қурилиши каби лисоний, имо-ишора, сукут, юз ифодаси, қўл, елка ҳаракати сингари нолисоний ҳамда халқнинг тарихи, этногенези, тараққиёти каби маданий омиллар ҳамкорликда тизимли амал қилиши матнлар асосида далилланган;
ўзбек тилида айтилиши одоб меъёрларига зид бўлган, ёқимсиз ва уят саналган бирликларнинг эркак ва аёл нутқий мулоқотида эвфемиклашувининг касб, тарбия, феъл-атвор ва руҳий ҳолатга оид лексик-семантик гуруҳлари фарқланган;
тил воситаларини прагматик тадқиқ қилишнинг шахс, нутқий вазият, нутқ шароити, пайти, ўрни каби омиллар билан боғлиқлиги ва ўзбек тилидаги эвфемизмларда гендер маъно воқеланишида шахс ва вазият омили етакчилик қилиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбек тили эвфемизмларининг гендер хусусиятларини тадқиқ қилиш жараёнида эришилган илмий натижалар асосида:
ўзбек тилшунослигидаги эвфемизмларнинг хусусиятлари тавсифи асосида филология ва тилларни ўқитиш (ўзбек тили) таълим йўналишида таҳсил олаётган талабалар, магистрантлар, соҳа мутахассислари ҳамда эвфемизмлар гендер хосланиши билан қизиқувчиларга мўлжаллаб  «Ўзбек тили гендер хосланган эвфемизмларининг қисқача изоҳли луғати»ни яратишда  фойдаланилган (ISBN 978-9943-5927-2-8). Натижада «5120100-Филология ва тилларни ўқитиш» бакалавриат таълим йўналишлари талабалари учун «Лексикология», «Нутқ маданияти», «Лингвокультурология» ва «Прагмалингвистика» фанлари маъруза ва амалий машғулотларида асос бўлиб хизмат қилган ва ўзбек тилида мавжуд эвфемизмларнинг гендер хусусиятларини ўзида мужассамлаштирган ифодаларни қамраб олувчи ҳамда ўзбек лексикографиясини тўлдиришга хизмат қиладиган луғат яратилган;
ўзбек тилига хос эвфемизмларда гендер маънонинг лисоний ва нолисоний омиллар ҳамкорлигида амал қилишини ёритиш билан боғлиқ илмий натижалардан   2008-2010 йилларда бажарилган ХТ–Ф2-004-рақамли «Ўзбек халқ педагогикаси ва фольклор анъаналари» мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 3 октябрдаги 89-03-3709-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланиши мамлакатимизда ўзбек тили ва фольклор анъаналарининг ўзаро таъсири ва муштараклиги ҳамда уни чуқурлаштириш нутқ кўрки бўлган эвфемизмларга ҳам боғлиқлигини илмий асослаш имконини берган;
эвфемизмларда гендер хусусиятларнинг намоён бўлишида шахс психологиясининг ўрни масалаларини ёритишда 2014-2017 йиллар давомида бажарилган «Ўзбек амалий психолингвистикасини яратиш дастурини ишлаб чиқиш» номли А-1-39 рақамли амалий илмий-техник грантда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 3 октябрдаги 89-03-3709-сон маълумотномаси). Натижалар мулоқот маданиятини юксалтиришнинг психолингвистик асослари гендер хусусиятларнинг миллий маданият билан узвий боғлиқлигини ифодалашда зарурий илмий манба бўлиб хизмат қилган;
ўзбек тилида гендер муносабатдаги сўзларнинг миллийлик хусусиятлари, сўз қурилиши ва таркиби, миллий тасвирий ва амалий санъат атамаларининг миллий-гендер хусусиятлари таҳлили, ўзга тилда миллий маънони воқелантиришда лисоний омилларнинг роли, атамаларда миллий-гендер маънонинг воқеланишида лисоний ва прагматик омиллар ҳамкорлиги, ўзбек тилида гендер хосланган атамалар мавжудлиги каби масалалар тадқиқида ЁА1-ФҚ-0-07289 рақамли «Миллий амалий ва тасвирий санъат атамаларининг қисқача ўзбекча, русча, инглизча изоҳли луғати» мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 3 октябрдаги 89-03-3709-сон маълумотномаси). Илмий натижа атамаларда гендер маънонинг воқеланишида лисоний омиллар (фонетик, лексик, грамматик) билан бир қаторда прагматик омиллар (шахс омили, нутқий вазият, нутқ шароити, нутқ пайти, нутқ ўрни) ҳам муҳим ўрин тутиши ҳақидаги фикрларнинг мукаммалаштирилишига хизмат қилган;
эвфемизмлар ва уларнинг гендер хусусиятларидан 2017–2019 йилларда Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси «O‘zbekiston» телерадиоканалининг «Қорачиқ», «Ижод маҳсули» кўрсатувларининг сценарийсини тузишда фойдаланилди (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2019 йил 23 сентябрдаги 01-40-1933-сон маълумотномаси). Натижада, мулоқот жараёнида эркак ва аёлнинг ижтимоий синфи, ижтимоий вазияти каби омиллар инобатга олинган ҳолда, ўзбек тили эвфемизмларининг гендер хусусиятлари билан боғлиқ янгича қарашлар шакллантирилган.