Базарова Дилдор Бахроновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбек тилида вариантдош бирликларнинг нутқий қўлланиши ва услубий хусусиятлари», 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.PhD/Fil.411.
Илмий раҳбар: Қурбонова Муҳаббат Матёқубовна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қарши давлат университети,  PhD.03/30.12.2019.Fil.70.01.
Расмий оппонентлар: Менглиев Бахтиёр Ражабович, филология фанлари доктори, профессор; Холманова Зулхумор Турдиевна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади  ўзбек тилида вариантдош бирликларнинг меъёрий чегарасини белгилаш, уларнинг нутқий қўлланиши ва услубий хусусиятларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
вариантдош бирликларнинг тил ва нутққа бўлган  муносабати,  лисоний ва нутқий табиатли вариантдош бирликларнинг ўзаро фарқланиш асослари очиб берилган;
вариантдош бирликларнинг лексик, морфологик ва синтактик cатҳга мансублигига кўра, вариантлашув асосларига кўра, услубий хосланганлик ёки хосланмаганлигига кўра турлари  аниқланган;
бадиий мазмун талаби билан қўлланган вариантдош бирликларнинг  эстетик вазифалари, уларни нутққа олиб чиқувчи воситалар ҳамда матний хусусиятлари бадиий асарлардан олинган мисоллар асосида  очиб берилган;
бадиий шакл талаби билан қўлланган вариантдош бирликларнинг нутқий воқеланиши ва матний хусусиятлари далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Вариантдош бирликларнинг нутқий қўлланиши  ва услубий хусусиятларини очиб бериш жараёнида эришилган илмий натижалар асосида:
вариантдош бирликлар ва уларнинг тил ва нутққа муносабати ҳақидаги қарашлардан, вариантдош сўзлар фаол қўлланилган фразеологизмлар таркибидаги айрим сўзларнинг тарихан ясама эканлиги хусусидаги мулоҳазалари ва хулосаларидан  ФА-Ф1-ГОО3 рақамли, “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалиши” (2012-2016) номли фундаментал тадқиқот лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси  Қорақалпоғистон гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти 2019 йил 10 сентябрдаги 185/1-сон маълумотномаси). Натижада  замонавий тилшунослик тилни инсон, унинг тафаккури ва онги билан чамбарчас боғлиқликда ўрганишга интилаётганлиги, бунда тил инсон тафаккур фаолиятининг механизми ва қуроли эканлиги, унинг табиати ва маънавий дунёсининг таркибий қисми сифатида қаралиши далилланган;
бадиий мазмун талаби билан қўлланган вариантдош бирликларнинг  эстетик вазифалари, уларни нутққа олиб чиқувчи воситалар ҳамда матний хусусиятларига оид илмий хулосалардан Қашқадарё вилоят телерадиокомпаниясининг кўрсатув ва эшиттиришлари сценарийларини тайёрлашда, хусусан, “Бадиий асарларда қўлланган вариантдош бирликларнинг нутқий хусусиятлари ва бадиий вазифалари” мавзусидаги чиқишларидан вилоят телевидениесининг  “Олтин воҳа” мусиқий дам олиш дастури ҳамда вилоят “Олтин воҳа” радиосининг “Тил – миллат кўзгуси”, “Маънавият сабоқлари” рукнларидаги кўрсатув ва эшиттиришлари сценарийларини тайёрлашда самарали фойдаланилган (Қашқадарё вилоят телерадиокомпаниясининг 2019 йил 19 ноябрдаги 196-сон маълумотномаси). Натижада бадиий мазмун ва шакл  талаби билан қўлланган вариантдош бирликлар  шеърий нутқда ҳамда публицистик матнларда  эстетик, бадиий ва услубий  вазифалар бажариши мисолида публицистика масалаларини амалий ёритиш имконияти яратилган;
тадқиқот натижалари асосида яратилган “O‘zbek tilida variantdosh iboralarning qisqacha izohli lug‘ati” (Qarshi: Nasaf, 2019. 90 bet.), (ISBN 978-9943-18-255-7)да вариантдош ибораларнинг изоҳлари мисоллар асосида далилланган. Натижада ўзбек тилидаги ибораларнинг қўлланилишига аниқлик киритилган ва луғатларда берилиши такомиллаштирилган.