Нажимов Пердебай Аймановичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қорақалпоқ тилининг сўз ясалиш тизими», 10.00.03 – Қорақалпоқ тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.DSc/Fil29.
Илмий маслаҳатчи: Абдиназимов Шамшетдин Нажимович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ Гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.20.01.
Расмий оппонентлар: Қудайбергенов Мамбеткерим, филология фанлари доктори,  профессор; Уринбоева Дилбар Базаровна филология фанлари доктори (DSc); Абдушукуров Бахтиёр Бўранович филология фанлари доктори (DSc).
Етакчи ташкилот номи: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: қорақалпоқ тили сўз ясалишини тизимлаштиришнинг назарий асосларини белгилаш ва сўз ясалиши назарияси қонуниятларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қорақалпоқ тили сўз ясалиши тизимининг назарий асослари тилшуносликда шаклланган илмий-назарий қарашлар негизида структур-сеантик аспектда очиб берилган;
қорақалпоқ тили сўз ясалиши тизимида аффиксация, сўз қўшилиши, конверсия, лексика-семантик, фонетик-семантик сўз ясаш усуллари орқали омонимларнинг, кўп маъноли сўзларнинг ясалиши далилланган;
аффикслар деривацион ва аффикслар реляцион аффиксларга ажратилиб, деривацион аффиксларнинг сўз ясовчи ва шакл ясовчи, реляцион аффиксларнинг сўз ўзгартирувчи ва шакл ўзгартирувчи турлари аниқланган;
қорақалпоқ тилидаги сўз ясовчи ва шакл ясовчи морфемалар ҳамда аффиксация усулида янги сўз ясалиши жараёнида юзага келадиган морфологик ҳодисалар аниқланган;
сўз ясалиши тизимининг асосий бирликлари: сўз ясаш жуфти, сўз ясаш занжири, сўз ясаш уяси, сўз ясаш типларнинг парадигматик муносабатга киришиши далилланган;  
сўз ясалиш тизимида исм ва феъл сўз туркумларининг ясалиш хусусиятлари, уларнинг унумли ва камунум типлари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Қорақалпоқ тилининг сўз ясалиши тизимини бўйича олинган илмий натижалар асосида:
қорақалпоқ тили сўз ясалиш тизимига оид маълумотлар, хусусан, сўз ясаш маъноси ва унинг турларини ўрганиш, қорақалпоқ тилида ясама сўзларнинг мотивланиши ва сўз ясаш мотивларининг турлари, сўз ясалишнинг комплекс бирликлари билан боғлиқ хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти томонидан 2012-2016 йилларда бажарилган ФА-Ф1-Г003 рақамли «Ҳозирги қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалиши» фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2019 йил 26 сентябрдаги 17.01/142-сон маълумотномаси). Натижада қорақалпоқ тили сўз ясалиши тизимини функционал аспектда янгича тадқиқ қилишга манба сифатида асос бўлган;
тилдаги аффиксларни таснифлаш, қорақалпок тилида сўзларнинг сўз  ясаш типларини аниқлаш, қорақалпоқ тили нақл-мақолларидаги ясама сўзларнинг этимологиясини ўрганишга оид маълумотлардан ЎзР Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтида бажарилган ФА-А1-Г007 рақамли «Қорақалпоқ нақл-мақоллари лингвистик тадқиқот объекти сифатида» (2012–2014) амалий лойиҳасида фойдаланилган (Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2019 йил 19 декабрдаги 17.01/183-сон маълумотномаси). Мазкур хулосалар қорақалпоқ тили нақл-мақоллардаги сўзларнинг этимологиясини очиб беришга, шунингдек, аффиксларнинг сўз ясовчи, шакл ясовчи, сўз ўзгартувчи ва шакл ўзгартувчи турларини аниқлашга хизмат қилган;
сўз ясалишнинг комплекс бирликларини аниқлаш, қорақалпоқ тили ясама сўзларнинг этимологиясини очиб бериш, феъл сўз туркумларининг ясалиш типлари, жумладан, нисбат кўрсаткичларининг сўз ясашга муносабатига доир назарий хулосалардан ЎзР Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтида бажарилган ФА-А1-Г006 рақамли «Қорақалпоқ халқ қўшиқлари қўлёзма нусхаларини текстологик таҳлил қилиш ва нашрга тайёрлаш (3-жилд)» (2015–2017) амалий лойиҳасида фойдаланилган (Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2019 йил 19 декабрдаги 17.01/185-сон маълумотномаси). Натижада мазкур хулосалар қорақалпоқ халқ қўшиқлари тилидаги лексик бирликларининг маъноларини ўрганишда муҳим асос бўлган;
сўз ясаш усуллари, қорақалпоқ тилида исм сўз туркумларининг ясалиш типлари, сўзлар этимологиясини қиёсий-тарихий тадқиқ қилиш орқали олинган натижалардан И.В.Савицкий номидаги давлат санъат музейида ташкил қилинган қорақалпоқ тилига давлат тили мақоми берилишига бағишланган кўргазма ва экскурс дарсларини ўтишда фойдаланилиб, музей ишчи дастурларига киритилган (Қорақалпоғистон Республикаси Маданият Вазирлигининг 2019 йил 18 декабрдаги 2-02/2443-сон маълумотномаси). Натижада қорақалпоқ тилида сўзлар этимологияси, ясама сўзларнинг хусусиятини очиб бериш имконияти яратилган;
ясама сўзлар, сўз ясовчи аффикслар, қўшма сўзлар ва конверсия ҳодисасининг қорақалпоқ адабий тилида бажарадиган вазифасига боғлиқ хулосалардан Қорақалпоғистон телерадиокомпаниясининг «Адабиёт ва давр», «Сўнмас юлдузлар», «Мерос», «Тилга эътибор – элга эътибор» номли кўрсатув ва эшиттиришларини тайёрлашда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Телерадиокомпаниясининг 2019 йилдаги 01-02/378-сон маълумотномаси). Натижада мазкур кўрсатув ва эшиттиришларнинг илмий-оммабоплиги таъминланган ҳамда янги манбалар билан бойитилган.