Каримов Шавкат Абдуваситовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Аномал шароитлардаги объектларни мустаҳкамлаш учун юқори мустаҳкамлик ва эгилувчанликка эга тампонаж композицияларини яратиш», 04.00.11–Қудуқларни бурғулаш ва ўзлаштириш технологияси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.2.PhD/Т266.
Илмий раҳбар: Алиев Баходир Абдуганиевич, техника фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Нефть ва газ конлари геологияси ҳамда қидируви институти, Ўзбекистон нефть-газ саноати илмий-тадқиқот ва лойиҳалаш институти, Тошкент давлат техника университети, Россия давлат нефть ва газ университетининг Тошкент шаҳридаги филиали, DSc.27.06.2017.GM/Т.41.01.
Расмий оппонентлар: Рахимов Акбархўжа Комилович, техника фанлари доктори, профессор; Раупов Анвар Абдирашидович, техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: «Ўзбекнефтгаз» АЖ.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: водород сульфиди тажовузкорлиги мавжуд бўлган қувурорти ва қувурлараро ҳалқаларидан қатлам суюқликларини сизиб киришини тўхтатишда қатламларни ажратиш сифатини оширишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қатламларни сифатли ажратиш учун тампонаж композициясининг таркиби, хоссалари ва тажовузкор қатлам суюқликларига таъсири омиллари аниқланган;
тоғ жинсига ва мустаҳкамловчи қувурларга юқори даражада ёпишиш имконини берувчи модификацияланган фенол-формалдегид қатрони асосида енгиллаштирилган тампонаж композициясининг таркиби ва технологик параметрлари ишлаб чиқилган;
водород сульфиди таъсирига чидамли портландцемент асосидаги ўтказмайдиган, пластик тампонаж тошини яратишга имкон берувчи реагентлар – модификаторларнинг янги комплекслари аниқланган;
базальт толаси ва арматуралар чиқиндиларини қўшиш натижасида юқори мустаҳкамлик, эгилувчанлик, водород сульфидига чидамли ва енгиллаштирилган цемент тоши аниқланган;
аномал шароитларда қўлланиладиган тампонаж эритмасининг кенг диапазондаги технологик кўрсаткичларини бошқаришга имкон берувчи пластификаторлар ва модификаторларнинг янги комплекс реагентлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Аномал шароитлардаги объектларни мустаҳкамлаш учун юқори мустаҳкамликка ва эгилувчанликка эга бўлган тампонаж композициясини яратиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
мўътадил кенгайиш хусусиятига эга бўлган енгиллаштирилган тампонаж эритмасининг таркиби Шимолий Конимех ва Оқсой-1 (марказий қисми) "Уранредметгеология" ДУК Нурота геология-қидирув экспедициясида амалиётга жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Давлат геология ва минерал ресурслар қўмитасининг 2019 йил 16 апрелдаги 15/5-сон маълумотномаси). Натижада деформация чўкишининг олди олинадиган цемент эритмасини седиментацион барқарорлигини таъминлаш, тампонаж композициясини ёпишқоқлик қобилиятини ошириш ва цемент кўпригини ўрнатишдаги бошқа усуллар билан таққосланганда эритманинг ютилишини бартараф этиш учун сарфланадиган вақтни 70%га камайтириш имконини берган;
ишлатиш қудуғи учун таъмирлаш-изоляциялаш ишларини олиб бориш учун полимерли тампонаж композицияси "Узмалойл" МЧЖ қўшма корхонасининг Қорақтой конида амалиётга жорий қилинган (“Ўзбекнефтгаз” АЖнинг 2019 йил 28 ноябрдаги 05-16-сон маълумотномаси). Натижада узоқ муддатлилик мезони бўйича қудуқларнинг ишлаш қобилиятини ошириш учун эскирган маҳсулдор қатламлардаги ғовакликларга бурғилаш ва цемент эритмаларининг ютилиш жараёнларини тўхтатиш имконини берган.