Шукуруллаев Ботир Аманбоевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Нефт қуйқаларидан йўлларнинг асоси учун боғловчи олиш технологияси», 02.00.11–Коллоид ва мембрана кимёси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.1.PhD/Т499.
Илмий раҳбар: Юсупов Фарҳод Маҳкамович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Умумий ва ноорганик кимё институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Умумий ва ноорганик кимё институти, DSc.02/30.12.2019.K/T.35.01.
Расмий оппонентлар: Ҳамидов Босит Набиевич, техника фанлари доктори, профессор; Исматов Дилмурод Нуруллаевич, техника фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Фарғона политехника институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятига молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: маҳаллий нефть қуйқаларининг коллоид-кимёвий хусусиятларини эътиборга олган ҳолда ва уни қайта ишлаш натижасида йўллар асоси учун боғловчи олиш технологиясини яратишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
нефть дисперсион тизимларнинг тамойиллари нуқтаи назаридан боғловчи ишлаб чиқаришда хомашё сифатида нефть қуйқасидан оксидлаш орқали боғловчи олиш технологияси ишлаб чиқилган;
суюқ нефть қуйқалари таркибидан енгил фракцияларни ажратиб олиш ва қолдиқ массаларни оксидлаш орқали олинган боғловчининг кимёвий таркиби, юқори молекуляр парафинли бирикмалар миқдори 25–30%, ароматик конденсирланган бирикмалар 8–25%, ароматик нафтенлар 15–35%, смолали асфальтенлар миқдори 15–35% бўлиши исботланган;
яратилган боғловчининг таркибида 19,23% нормал докасан, 17,75% н-геникосан, 15,03% н-икосан 13,09 % н-трикосан, 8,95% н-нонадекан, 5,03% н-октадэкан каби тўйинган органик углеводородлар борлиги исботланган;
нефть қуйқаси таркибида SO2 гуруҳи борлиги ундаги олтингугурт (S)нинг миқдори 1,28% эканлиги, боғловчининг ейилишга чидамлилигини ошириши аниқланган;
нефть қуйқаларининг кинематик қовушқоқлиги ҳарорат ўзгариши интервали 600–1400 оралиғида 1,13 мартага камайиш, нефть қуйқасининг зичлиги 1,08 мартага пасайиши, механик қўшимчалар 5,24%, сув миқдори 28,3%, cиликагель смолалар 25,9%, асфальтенлар 15,77%, 1,5% хлорли тузлар ташкил қилиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Нефть қуйқаларидан йўлларнинг асоси учун боғловчи олиш технологиясини яратиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
йўлларнинг асоси учун кон нефт қуйқасидан оксидланган боғловчи олишнинг технологик шартлари «Ўзстандарт» агентлиги томонидан тасдиқланган (Ts 23766064-11:2019). Мазкур техник шарт маҳсулотнинг сифати ва технологик жараённи назорат қилиш имконини берган;
нефть қуйқалари асосида йўлларнинг асоси учун олинган боғловчи “Бекободйўлсаноат” УКда амалиётга жорий қилинган (“Ўзбекнефтгаз” АЖнинг 2019 йил 20 декабрдаги 03-17-1-5/241-сон маълумотномаси). Натижада маҳаллий нефть қуйқа чиқиндилари асосида янги боғловчи материали ишлаб чиқариш самардорлигини 35% га ошириш имконини берган.