Расулов Абдимумин Ибрагимовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Шахс психодиагностикаси методикаларининг илмий-амалий асослари”, 19.00.01–Психология тарихи ва назарияси. Умумий психология. Шахс психологияси (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.DSc/P3.
Диссертация бажарилган муассаса номи:Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.03/30.12.2019. P.01.07.
Расмий оппонентлар: Самаров Рустам Садриддинович, фалсафа фанлари доктори, профессор; Эргашев Пўлат Собирович, психология фанлари доктори, доцент; Абдуллаева Шоира Ҳамидовна, психология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади психологларнинг касбий тайёргарлик даражасига кўра шахс психодиагностикаси методикаларининг илмий-амалий асосларини таъминлаш усуллари, тамойиллари ва талаблари бўйича билим, кўникма ва малакаларини эмпирик жиҳатдан асослаш ҳамда шахс сўровномаларини маҳаллий муҳитда татбиқ этиш истиқболлари юзасидан тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
психологлар касбий тайёргарлигининг турли босқичларида шахс тўғрисида маълумот олишнинг “L-маълумот” (Life record data), “Т-маълумот” (Objective test data) ва “Q-маълумот” (Questionnaire data) усуллари шахс психодиагностикаси методикалари билан самарали ишлашини таъминловчи омил эканлиги аниқланган;
шахснинг психодиагностика методикаларини мослаштириш тадбирлари асосида Р.Б.Кеттеллнинг 13 PҒ сўровномаси, В.М.Мельников ва Л.Т.Ямпольскийларнинг “Психодиагностик тест”ининг маҳаллий муҳитга мослаштирилган варианти шакллантирилган;
шахс психодиагностикаси методикаларининг натижаларни қайта ишлаш тизимини унификациялаш асосида “Индивидуалликнинг расмий динамик сўровномаси”, EPI, FPI, “Темперамент тузилмаси” сўровномаларининг жавобларини қайта ишлаш тизими такомиллаштирилган;
шахсни тадқиқ этиш сўровномаларининг натижаларини қайта ишлаш тизимини унификациялаш асосида самарадорлик, оперативлик, қулайлилик ва фойдалилик хусусиятларини баҳолаш кўрсатчилари шакллантирилган;
шахс психодиагностикаси методикаларидан фойдаланувчиларнинг сўровномаларни мослаштириш ва жавобларни қайта ишлаш тизимини такомиллаштириш билан боғлиқ фаолиятларини самарали ташкил этишга доир тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Шахс психодиагностикаси методикаларининг илмий-амалий асосларини ўрганишдан олинган илмий натижалар асосида:
психологлар касбий тайёргарлигининг турли босқичларида шахс тўғрисида маълумот олишнинг “L-маълумот” (Life record data), “Т-маълумот” (Objective test data) ва “Q-маълумот” (Questionnaire data) усуллари шахс психодиагностикаси методикалари билан самарали ишлашини таъминловчи омил эканлиги ҳақидаги маълумотлар Психология ўқув-илмий маркази фаолиятида жорий қилинган (Психология ўқув-илмий марказининг 2019 йил 19 ноябрдаги П-М-21-сон маълумотномаси). Натижада, психологлар қайта тайёрлаш курси ўқув жараёнида психодиагностика курси дастурини ишлаб чиқиш ва тингловчиларнинг битирув лойиҳа ишларида тадқиқот методикаларини татбиқ қилиш фаолиятининг самарадорлигини оширишга хизмат қилган;
шахснинг психодиагностик методикаларини мослаштириш тадбирлари асосида Р.Б.Кеттеллнинг 13 PҒ сўровномаси, В.М.Мельников ва Л.Т.Ямпольскийларнинг “Психодиагностик тест”ининг маҳаллий муҳитга мослаштирилган варианти шакллантирилганлиги билан боғлиқ маълумотлар Психология ўқув-илмий марказининг ўқув-меъёрий ҳужжатларини ишлаб чиқиш ва ўқув жараёнида жорий қилинган (Психология ўқув-илмий марказининг 2019 йил 19 ноябрдаги П-М-9б-сон маълумотномаси). Натижада, психологларнинг шахсни психологик баҳолаш, шахс сўровномаларини қўллаш, натижаларини қайта ишлаш, таҳлил ва талқин қилиши бўйича услубий таъминоти шакллантирилган;
шахс психодиагностикаси методикаларининг натижаларни қайта ишлаш тизимини унификациялаш асосида “Индивидуалликнинг расмий динамик сўровномаси”, EPI, FPI, “Темперамент тузилмаси” сўровномаларининг жавобларини қайта ишлаш тизими такомиллаштирилганлиги билан боғлиқ маълумотлар Психология ўқув-илмий марказининг ўқув-меъёрий ҳужжатларини ишлаб чиқиш ва ўқув жараёнида татбиқ қилинган (Психология ўқув-илмий марказининг 2019 йил 19 ноябрдаги П-М-9б-сон маълумотномаси). Натижада, психологларни қайта тайёрлаш курси ишларида методикаларнинг жавоб варақларини қайта ишлаш тизимини унификациялаш бўйича фаолиятлари самарадорлигини оширишга ёрдам берилган;
шахсни тадқиқ этиш сўровномаларининг натижаларини қайта ишлаш тизимини унификациялаш асосида самарадорлик, оперативлик, қулайлик ва фойдалилик хусусиятларини баҳолаш кўрсаткичлари шакллантирилганлиги билан боғлиқ маълумотлар Ўзбекистон Миллий университети, Тошкент давлат педагогика университети, Ўзбекистон халқаро ислом академияси, Ўзбекистон Миллий университети ҳузуридаги Педагогик кадрларни малакасини ошириш ва уларни қайта тайёрлаш минтақавий маркази ўқув жараёнида жорий қилинган ҳамда “Умумий психология” номли дарслик ишлаб чиқилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 29 августдаги 89-03-3265-сон маълумотномаси, Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 14 июндаги 531-сон буйруғи, 531-270 рақамли гувоҳнома). Натижада психология таълим йўналиши талабалари ва курс тингловчиларида методикалардан тежамкорона ва оператив фойдаланиш кўникмаларини шакллантириш жараёнининг самарадорлигини ошишига эришилган;
шахс психодиагностикаси методикаларидан фойдаланувчиларнинг сўровномаларни мослаштириш ва жавобларни қайта ишлаш тизимини такомиллаштириш билан боғлиқ фаолиятларини самарали ташкил этишга доир тавсиялар Психология ўқув-илмий марказининг ўқув-меъёрий ҳужжатларини ишлаб чиқиш ва ўқув жараёнида татбиқ қилинган (Психология ўқув-илмий марказининг 2019 йил 19 ноябрдаги П-М-9б-сон маълумотномаси). Натижада, курс тингловчиларининг сўровномаларни мослаштириш ва жавоблар бланкини такомиллаштириш билан боғлиқ фаолиятлари самараси оширилган.