Мирзанов Шерзод Сирлибаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Белбоғли курашчиларда куч қобилиятини изокинетик машқлар ёрдамида ривожлантириш устуворлиги ва уни баҳолаш методикаси”, 13.00.04–Жисмоний тарбия ва спорт машғулотлари назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.2.PhD/Ped1026.
Илмий раҳбар: Ярашев Комилжон Дехқонович, педагогика фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, DSc.03/30.12.2019.Реd.28.01.
Расмий оппонентлар: Абдиев Абдулла Носирович, педагогика фанлари доктори, профессор; Азизов Носиржон Нематуллаевич, педагогика фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади юқори малакали белбоғли курашчиларда куч сифатларини изокинетик машқлар ёрдамида шакллантириш ва уларни баҳолашда махсус тестлар ва компьютерлаштирилган “ПДСКБ-ШЕР” ускунасидан фойдаланиш афзаллигини исботлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
махсус ишлаб чиқилган компьютерлаштирилган “ПДСКБ-ШЕР” ўлчов ускунасини ўқув-тренировка машғулотларида қўллашнинг юқори малакали белбоғли курашчиларнинг “портловчи” ва максимал кучини ривожлантириш самарадорлигига таъсири аниқланди;
юқори малакали белбоғли курашчиларда жисмоний сифатларини шакллантиришга йўналтирилган ихтисослаштирилган изокинетик машқлар мажмуаси ишлаб чиқилди ва уларни компьютерлаштирилган “ПДСКБ-ШЕР” ўлчов ускунасида бажариш орқали мусобақаолди босқичидаги ўқув-тренировка машғулотларининг юкламалари оптималлаштирилди;
юқори малакали белбоғли курашчиларга хос бўлган “портловчи” ва максимал кучини аниқлаш доирасида компьютерлаштирилган “ПДСКБ-ШЕР” ўлчов ускунаси ва махсус ишлаб чиқилган изокинетик машқлар мажмуаси тажрибалар давомида баҳолаш ва назорат тестлари сифатида қўлланилди;
юқори малакали белбоғли курашчиларга хос бўлган умумий ва махсус жисмоний сифатларни ривожлантирувчи йиллик машғулотлар юкламаларини мусобақа олди тайёргарлик босқичида режалаштириш дастури ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Белбоғли курашчиларда куч қобилиятини изокинетик машқлар ёрдамида ривожлантириш устуворлиги ва уни баҳолаш методикаси бўйича олинган натижалар асосида:
юқори малакали белбоғли курашчиларнинг тайёргарлик циклларида куч сифатларини аниқловчи компьютерлаштирилган “ПДСКБ-ШЕР” ўлчов ускунасининг ишлаш механизмига доир “Кураш” номли ўқув қўлланма мазмунига киритилган тавсиялар Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети “Миллий спорт турлари, ўйинлари назарияси ва услубияти” кафедрасининг белбоғли кураш ихтисослигида таҳсил олувчи талабаларнинг ўқув-машғулотлари жараёнида қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси жисмоний тарбия ва спорт вазирлигининг 2019 йил 3 декабрдаги 03-07-08-5140-сон маълумотномаси). Натижада, мураккаб координацион техник усуллар ижросини таъминловчи жисмоний сифатлари 17,4-21,5%га яхшиланган;
юқори малакали белбоғли курашчиларда жисмоний сифатларини шакллантиришга мўлжалланган ихтисослаштирилган изокинетик машқлар мажмуалари киритилган “Кураш назарияси ва услубияти” номли ўқув қўлланма ишлаб чиқилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 27 мартдаги 274-сон буйруғи, 274-270 рақамли гувоҳномаси). Натижада, куч ва кучланиш турларини ривожлантиришни 31,2% га, максимал кучнинг 38,9% га, тренажёрда мунтазам бажарилган изокинетик машқлар ёрдамида “портловчи куч”нинг юқорига - 57,4%, пастга - 17,3%, максимал кучнинг юқорига - 82,5%, пастга - 19,3% га ортишига эришилган;
белбоғли курашчиларга хос “портловчи” ва максимал куч сифатларини баҳолашга мўлжалланган компьютерлаштирилган ўлчов ускунасидан баҳолаш воситаси ҳамда тренажёр сифатида фойдаланиш имкониятлари “Кураш назарияси ва услубияти” номли ўқув қўлланма мазмунига киритилган тавсияларнинг самарадорлиги Чирчиқ ихтисослашган Олимпия заҳиралари мактаб интернатида шуғулланувчи белбоғли курашчиларда аниқланди (Ўзбекистон Республикаси жисмоний тарбия ва спорт вазирлигининг 2019 йил 3 декабрдаги 03-07-08-5140-сон маълумотномаси). Натижада, белбоғли курашчиларнинг куч ва кучланиш турлари билан боғлиқ машқларни функционал жиҳатдан тежамли ижро этиш имконияти 20-25%га очиб берилган;
юқори малакали белбоғли курашчиларнинг мусобақаолди тайёргарлик даврида белбоғли курашчиларга хос бўлган умумий ва махсус жисмоний сифатларини ривожлантирувчи йиллик машғулотлар юкламаларини режалаштириш дастури асосида “Яккакураш спорт турлари” (кураш мисолида) номли ўқув қўлланма ишлаб чиқилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2016 йил 25 августдаги 335-сон буйруғи, 335-033 рақамли гувоҳномаси). Натижада, белбоғли курашчиларга хос бўлган куч сифатлари бўйича “ПДСКБ-ШЕР” ускунасида тезкор ахборот олиш даражаси 14-16% яхшиланган.