Ли Марина Владимировнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ичимлик сувининг радиацион хавфсизлигини гигиеник таъминлаш», 14.00.07–Гигиена (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.PhD/Tib882.
Илмий раҳбар: Зарединов Дамир Арифович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент врачлар малакасини ошириш институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Камилова Роза Толоновна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Усмонов Ислом Аббосович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ичимлик сувининг радиацион хавфсизлигини таъминлаш мақсадида радиологик назоратни ташкиллаштириш ва олиб бориш тартибини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор сувнинг радиактив ифлосланиш даражаси ва тавсифи, радиацион моддаларнинг миграцияси ҳисобига очиқ ва ер ости сувларидаги радионуклидларнинг йиллик самардорлиги даражасининг Жиззах вилоятида–118,4 мкЗв, Қашқадарё вилоятида–125,9 мкЗв, Тошкент вилоятида–99,6 мкЗвга ўзига хослигини асосланган;
ичимлик суви ва сув манбаларининг радиологик кўрсаткичларини назорати ва хавфсизлиги таъминлашга қаратилган меъёрий даражаларнинг ўзгартирилган варитантларни инобатга олиб, самарали миқдорга энг юқори даража радий–226, ундан 2 марта кичик–торий–232 ва 10 марта кам–уран–238 ташкил қилиб, амалдаги меъёрий кўрсаткичлар такомиллаштирилган;
ичимлик сувининг радиацион хавфсизлиги таъминлаш мониторингини амалга оширишда табиий ва сунъий радиактив нурланишлар орасидаги аниқ чегарани мавжуд эмаслиги, бу ичимлик сувида радиологик кўрсаткичлар меъёрларини баҳолаш ва нурланишни пасайтириш регламентлари тузилган;
истеъмол қилинган сув миқдорига боғлиқ ҳолда пилот минтақалар аҳолиси орасида дозали юкламалар даражасини шакллантиришда Жиззах вилоятида–2,69 Е–5, Қашқадарё вилоятида–2,98 Е–5, Тошкент вилоятида–2,22Е–5 хавф даража асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ичимлик сувининг радиацион хавфсизлигини гигиеник таъминлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
«Радиологик кўрсаткичларни аниқлаш учун сувдан намуна олишга тайёрлаш ва намуна олиш» услубий тавсияномаси тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2019 йил 11 декабрдаги 10-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома аҳолини тоза ичимлик суви билан таъминлаш мақсадида бир хил тартибда синама олиш ва радиологик кўрсаткичларни баҳолаш учун намуналарни тайёрлашга имкон берган;
«Ичимлик суви ва ичимлик суви манбаларини радиацион назоратини гигиеник баҳолаш» услубий тавсияномаси тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2019 йил 11 декабрдаги 10-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома ичимлик суви манбаларини радиацион назорат олиб бориш гигиеник тартиб ва қоидаларни амалга ошириш имконини берган;
ичимлик сувининг радиацион хавфсизлигини гигиеник таъминлаш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Республика Давлат санитария эпидемиология назорат маркази, Жиззах ва Тошкент вилоятларининг санитария эпидемиология назорат марказларининг радиологик лабораториялари амалиётига жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2019 йил 28 декабрдаги 11-сон маълумотномаси). Олинган тадқиқот натижаларининг амалиётга жорий қилиниши аҳолини тоза ва хавфсиз ичимлик суви билан таъминлаш мақсадида ичимлик суви манбалари ва сув намуналари олиш ва намуна синамаларни тайёрлаш ва радиацион хавфсизлигини таъминлашга қаратилган гигиеник чора-тадбирлар ишлаб чиқиш имконини берган.