Тўраева Дилноза Нематуллаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Бадиий ғоя, ижодий тасаввур ва эстетик талқин масаласи», 10.00.02 – Ўзбек адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.3.PhD/Fil227.
Илмий раҳбар: Раҳимжонов Нўъмон Каримович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.05.02.
Расмий оппонентлар: Сабирдинов Акбар Ғафурович, филология фанлари доктори;
Қосимов Усмонжон, филология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқот мақсади: Миркарим Осим ва Асад Дилмурод тарихий мавзудаги асарларини адабий-тарихий жараён контексти, ёзувчи ва бадиий асар жуфтлиги, ижодкор ва ўзлаштириш эстетикаси, рецепиент маънавий-руҳий дунёси, адиб ижодий лабораторияси, ижодий «мен»и, фикр-қарашларининг структураси асосида ўрганиб, уларнинг адабиёт тарихидаги ўрнини белгилаш, шу тарихий-индивидуал масалалар негизида концептуал назарий-методологик умумлашмалар чиқаришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бадиий ижод жараёни, адабий асарнинг ижодий ният сифатида юзага келиши ва бадиий талқин хусусиятлари бевосита ижодкор шахсияти билан боғлиқлиги алоҳида адабий ҳодиса эканлиги истиқлол даври ўзбек адабиётшунослигининг етакчи хусусиятларидан бири сифатида очиб берилган;
бадиий асарда тасвирланган воқеа-ҳодисаларга муаллифнинг ғоявий-ҳиссий муносабати, образлар тизимининг танланиши ва қўйилган муаммони улар воситасида поэтик идрок этиши ҳамда бадиий ҳукм чиқариши ёзувчи ижодий лабораториясининг асоси эканлиги асосланган;
бадиий асар такомилида адиб эстетик идеали, дунёқараши, маданий-маърифий даражаси, ҳаётий тажрибаси, малакаси, истеъдод ва салоҳиятининг қувватига асосланган ижодий жараённинг ўрни муҳимлиги исботланган;
бадиий ғоя, ижодий тасаввур ва эстетик талқин масаласини тадқиқ этишда адиб ижодий «мен»и, фикр-қарашлари структураси, ёзувчи ва бадиий асар жуфтлиги, ижодкор поэтик олами ва маънавий-руҳий дунёси яхлит адабий жараён контекстида ўрганилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Бадиий ғоя, ижодий тасаввур ва эстетик талқин масаласини ўрганиш жараёнида эришилган натижалар қуйидаги илмий ишларга татбиқ этилган:
ёзувчи ижодий лабораторияси хусусида чиқарилган назарий хулосалардан ХТ-Ф-2-004-рақамли «Ўзбек халқ педагогикаси ва фольклор анъаналари» мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 4 октябрдаги 89-03-3723-сон маълумотномаси). Натижада, адабиётшунослик илмида бадиий ижод жараёни, хусусан, асарнинг юзага келиши адиб шахсияти билан боғлиқ равишда унинг бадиий-эстетик хусусиятларига оид масалалар илмий далиллар билан бойишига эришилган;
ўзбек адабиётида биографик методнинг ғоявий-бадиий, илмий-эстетик вазифалари юзасидан олинган илмий натижалардан А-1-118-рақамли «Навоий образининг тасвир ва талқинларига оид ўқув қўлланмасини тайёрлаш ва нашр этиш» мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 12 апрелдаги 89-03-1396-сон маълумотномаси). Натижада, биографик методнинг назарий муаммоларига доир қарашларнинг мазмун-моҳиятини очиб беришга эришилган;
ўзбек адабиётида ёзувчи ижодий биографиясини ўрганиш хусусида Сирдарё вилоят телерадиокомпаниясининг «Диёр 24» ва «Маънавият бўстони» кўрсатувлари сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Сирдарё вилоят телерадиокомпаниясининг 2018 йил 4 майдаги 1714-сон ва 2018 йил 5 октябрдаги 1715-сон маълумотномалари). Натижада, мазкур кўрсатувлар учун тайёрланган материалларнинг мазмуни мукаммаллашиб, илмий далилларга бой бўлиши таъминланган.