Бердиева Муҳаббат Мейлиевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Мактабгача таълим ташкилотлари тарбияланувчиларини педагогик қўллаб-қувватлаш асосида интеллектуал имкониятларини ривожлантириш”, 13.00.08–Мактабгача таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.1.PhD/Ped146.
Илмий раҳбар: Маъмуров Баҳодир Бахшиллаевич, педагогика фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Мактабгача таълим муассасалари раҳбар ва мутахассисларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш институти, PhD.12/30.12.2019.Ped.80.01.
Расмий оппонентлар: Рискулова Камола Джуммаевна, педагогика фанлари доктори; Шодмонова Шоира Саидовна, педагогика фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади мактабгача таълим ташкилотлари тарбияланувчиларини педагогик қўллаб-қувватлаш асосида интеллектуал имкониятларини ривожлантириш усулларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
болаларни педагогик-психологик қўллаб-қувватлаш тамойиллари (қадриятларнинг истиқболлилиги, таълимнинг инсоний характери, болалар ҳаёти ва саломатлигининг хавфсизлиги ҳамда интеллектуал даражасига мослиги)га устуворлик бериш асосида мактабгача таълим ташкилотлари тарбияланувчиларини интеллектуал ривожлантириш мазмуни ишлаб чиқилган;
тарбияланувчиларнинг ақлий ривожланиш кўрсаткичлари ва билим даражасига мос педагогик қўллаб-қувватлаш асосида уларнинг интеллектуаллиги (дунёқараш, зукколик, нутқий равонлик ва мантиқий фикрлаш)ни ривожлантиришнинг дидактик шарт-шароитлари шахсга йўналтирилганлик, мулоқотга ундаш, зиддиятларни аниқлаш ва бартараф этиш ва ўзаро ҳамкорлик ёндашувлари асосида такомиллаштирилган;
“Илк ва мактабгача ёшдаги болалар ривожланишига қўйиладиган давлат талаблари” ва “Илк қадам” ўқув дастурларига мувофиқ педагогик қўллаб-қувватлаш асосида "logical game", "intellectual competition" ва "fun puzzle" каби интерфаол методларни таълим-тарбия жараёнида қўллаш орқали мактабгача ёшдаги болалар интеллектуал ривожланишида дуч келадиган муаммо ва тўсиқларни бартараф этиш йўллари кенгайтирилган;
тарбияланувчиларнинг шахсий сифатлари билан ёш ва физиологик хусусиятларини инобатга олган ҳолда ақлий ва ижодий ривожлантиришга қаратилган таълим мазмуни (ўқув дастури, машқ ва топшириқлар тизими)ни ишлаб чиқиш орқали уларнинг интеллектуал ривожланганлик даражалари (юқори, ўрта ва паст)ни баҳолаш мезонлари (ўз-ўзини бошқариш, когнитив ва креатив) такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Мактабгача таълим ташкилотлари тарбияланувчиларини педагогик қўллаб-қувватлаш асосида уларнинг интеллектуал имкониятларини ривожлантириш юзасидан олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
тарбияланувчиларнинг интеллектуал ривожланганлиги даражаси билан ёши ва физиологик каби хусусиятларини интеграциялаш асосида уларнинг ақлий ва психологик тайёргарликларини баҳолаш мезонлари (ўз-ўзини бошқариш, когнитив ва креатив)га оид таклифлардан “2017-2021 йилларда мактабгача таълим тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-2707-сонли қарори ижросини таъминлашда фойдаланилган (Мактабгача таълим вазирлигининг 2019 йил 30 декабрдаги 03-01/1-4222-сон маълумотномаси). Мазкур таклиф мактабгача таълим ташкилотлари тарбияланувчиларини педагогик қўллаб-қувватлаш асосида интеллектуал имкониятларини ривожлантириш жараёни мазмунини такомиллаштиришга хизмат қилган;
мактабгача таълим ташкилотлари тарбияланувчиларининг ақлий ривожланганлик кўрсаткичлари ва билим даражасига мувофиқ педагогик қўллаб-қувватлаш доирасида уларнинг интеллектуал имкониятлари (зукколик, нутқий равонлик ва мантиқий фикрлаш)ни ривожлантиришга оид тавсиялар “Мактабгача таълим ташкилотларида болаларни педагогик қўллаб-қувватлаш орқали интеллектуал ривожлантириш йўллари” номли методик қўлланма мазмунига сингдирилган (Мактабгача таълим вазирлигининг 2019 йил 30 декабрдаги 03-01/1-4222-сон маълумотномаси). Мазкур ўқув материаллари болаларнинг интеллектуал имкониятларини ривожлантиришга йўналтирилган педагогик жараён ўқув-услубий таъминотини такомиллаштиришга хизмат қилган.
мактабгача таълим ташкилотларида болаларни педагогик қўллаб-қувватлаш орқали интеллектуал ривожлантириш жараёнида “"logical game", "intellectual competition" ва "fun puzzle" каби интерфаол методлардан фойдаланишга доир таклифларидан БВФ-1-001 рақамли “Вояга етмаганлар ахборот хавфсизлигини таъминлашда соҳалараро ёндашувнинг илмий-услубий асосларини яратиш” (2017-2020 йй.) мавзусидаги фундаментал лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Мактабгача таълим вазирлигининг 2019 йил 30 декабрдаги 03-01/1-4222-сон маълумотномаси). Мазкур методик тавсиялар болаларнинг интеллектуал имкониятларини ривожлантиришда уларнинг тайёргарлик даражаларини объектив баҳолашга хизмат қилган.