Егамбердиев Шухрат Сатимбаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Саноат тармоқларида маҳаллийлаштиришдан фойдаланишнинг ташкилий-иқтисодий механизмини такомиллаштириш», 08.00.03–«Саноат иқтисодиёти» (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B.2018.1.PhD/Iqt.280.
Илмий раҳбар: Расулов Тўлқин Саттарович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва саноат вазирлиги ҳузуридаги Прогнозлаштириш ва макроиқтисодий тадқиқотлар институти, DSc.14/30.12.2019.I.84.01.
Расмий оппонентлар: Иминов Одил Каримович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Муратова Шохиста Ниматуллаевна, иқтисодиёт фанлари фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Андижон машинасозлик институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: саноат тармоқларида маҳаллийлаштиришнинг ташкилий-иқтисодий механизмини такомиллаштириш бўйича илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
маҳаллийлаштиришнинг функционал жиҳатларини ифодаловчи тузилмавий модели давлатга ташқи омилларнинг салбий таъсирини камайтириш, хусусан импортёр давлатларга тобе бўлишнинг олдини олиш ҳамда маҳаллий ишлаб чиқарувчиларни солиқ ва божхона имтиёзлари орқали рағбатлантириш, инвесторга патент ва лицензия бериш тизимини соддалаштирган ҳолда мамлакат инвестицион жозибадорлигини ошириш усуллари асосида такомиллаштирилган;
маҳаллийлаштиришни акс эттирувчи давлат инвестиция дастурида саноат тармоқларига йўналтирилган инвестиция лойиҳаларининг мулкка нисбатан эгалик ҳуқуқи ва тариф сиёсати мезонлари асосида инвестиция оқимини маҳаллийлаштириш жараёнига йўналтирувчи механизм таклиф этилган;
маҳаллийлаштиришнинг ҳудудлар ижтимоий-иқтисодий ривожланишига таъсирини аниқлашда инвестиция, аҳоли бандлиги, истеъмол товарларини ишлаб чиқариш, маҳсулот экспорти ҳажмининг ўзгариши асосида синергия самарасини индексли усулда ҳисоблаш таклиф этилган;
саноат корхоналари ва таълим муассасаларининг инновацион корпоратив ҳамкорлик алоқасини ташкил этиш асосида маҳаллийлаштириш даражасини оширувчи ташкилий-иқтисодий механизм такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Саноат тармоқларида маҳаллийлаштиришдан фойдаланишнинг ташкилий-иқтисодий механизмини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
маҳаллийлаштиришнинг функционал жиҳатларини ифодаловчи, давлатга ташқи омилларнинг салбий таъсирини камайтириш, хусусан импортёр давлатларга тобе бўлишнинг олдини олиш ҳамда маҳаллий ишлаб чиқарувчиларни солиқ ва божхона имтиёзлари орқали рағбатлантириш, инвесторга патент ва лицензия бериш тизимини соддалаштирган ҳолда мамлакат инвестицион жозибадорлигини ошириш усуллари асосида такомиллаштирилган тузилмавий модели Ўзбекистон Республикаси иқтисодиёт ва саноат вазирлиги томонидан маҳаллийлаштириш дастурларини ишлаб чиқиш жараёнида фойдаланилган, Ўзбекистон Савдо-саноат палатасининг “Саноат кооперацияси асосида тайёр маҳсулотлар, бутловчи буюмлар ва материаллар ишлаб чиқаришни маҳаллийлаштириш дастури” тўғрисида 2019 йилга мўлжалланган мақсадли дастурлар қабул қилиш жараёнида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси иқтисодиёт ва саноат вазирлигининг 2019 йил 5 сентябрдаги БУ-6-3-1/20-16-сон ҳамда Ўзбекистон Савдо-саноат палатасининг 2018 йил 26 декабрдаги 11/ЖУ-16-13895-сон маълумотномалари). Ушбу илмий янгилик маҳаллийлаштириш дастурларини қабул қилиш импорт ўрнини босувчи ва эспортга йўналтирилган маҳсулотлар ишлаб чиқариш салоҳиятини 103,2 фиоизга ошириш имконини берган.
маҳаллийлаштиришни ўзида акс эттирувчи давлат инвестиция дастурида саноат тармоқларига йўналтирилган инвестиция лойиҳаларини мулкка нисбатан эгалик ҳуқуқи ва тариф сиёсати мезонлари асосида инвестиция оқимини маҳаллийлаштириш жараёнига йўналтирувчи механизм Ўзбекистон Республикаси иқтисодиёт ва саноат вазирлигининг экспортга йўналтирилган маҳсулотлар ишлаб чиқаришни рағбатлантириш, маҳаллийлаштиришни ошириш ҳисобига импортни камайтириш фаолиятига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси иқтисодиёт ва саноат вазирлигининг 2019 йил 5 сентябрдаги БУ-6-3-1/20-16-сон маълумотномаси). Ушбу илмий янгилик маҳаллийлаштиришни акс эттирувчи инвестиция дастурини қабул қилишга асос бўлган.
маҳаллийлаштиришнинг ҳудудлар ижтимоий-иқтисодий ривожланишига инвестиция, аҳоли бандлиги, истеъмол товарларини ишлаб чиқариш, маҳсулот экспорти ҳажмини ўзгариши асосида синергия самарасини аниқловчи индексли усул Ўзбекистон Республикаси иқтисодиёт ва саноат вазирлигининг саноат корхоналарини самарали жойлаштириш ҳамда ҳудудлар табиий ва иқтисодий ресурсларидан оқилона фойдаланишда қўлланилган, Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитасининг 2018 йил 8 октябрдаги 6-мб-сон қарорининг 20-иловаси билан тасдиқланган «3-саноат шакли» (чораклик) «Маҳсулотлар ва материаллар ишлаб чиқаришни маҳаллийлаштириш чора-тадбирини амалга ошириш тўғрисида хисоботи» асосида шаклланган кўрсаткичларни самарасини баҳолашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси иқтисодиёт ва саноат вазирлигининг 2019 йил 5 сентябрдаги БУ-6-3-1/20-16-сон ҳамда Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитасининг 2019 йил 22 майдаги 01/1-10-15/2-255-сон маълумотномаси). Ушбу илмий янгиликнинг жорий этилиши импорт ўрнини босувчи маҳсулотлар ишлаб чиқаришни иқтисодий ривожланиш индикаторларига таъсирини баҳолаш орқали умумий самарани ҳисоблаш услубига асосан импорт ўрнини босувчи маҳсулотлар ишлаб чиқариш асосида ҳудудлар иқтисодиётининг ривожланиш тенденцияларини таҳлил этиш аниылигини оширган. Шунингдек, Қорақалпоғистон Республикаси кичик бизнес субъектларининг маҳаллийлаштирилган маҳсулотлар ишлаб чиқариш ҳажмини 2018 йилда 2017 йилга нисбатан 102,4 фоизга оширишга эришилган;
саноат корхоналари ва таълим муассасаларининг инновацион корпоратив ҳамкорлик алоқасини ташкил этиш асосида маҳаллийлаштириш даражасини оширувчи такомиллаштирилган ташкилий-иқтисодий механизм Ўзбекистон Республикаси иқтисодиёт ва саноат вазирлиги, Ўзбекистон Савдо-саноат палатаси фаолиятига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси иқтисодиёт ва саноат вазирлигининг 2019 йил 5 сентябрдаги БУ-6-3-1/20-16-сон ҳамда Ўзбекистон Савдо-саноат палатасининг 2018 йил 26 декабрдаги 11/ЖУ-16-13895-сон маълумотномалари). Бу илмий янгиликнинг жорий этилиши, автосаноат корхоналарида маҳаллийлаштирилган маҳсулотлар ишлаб чиқариш хажмини 104,5 фоизга оширишга имкон берган.