Насруллаева Гулшан Самадовнанинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон матни

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Антропоцентрик метафоранинг лисоний, когнитив ва лингвомаданий аспекти”, 10.00.11–Тил назарияси. Амалий ва компьютер лингвистикаси (филология фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.PhD/Fil365.

Илмий раҳбар: Ибрагимов Юлдаш Маткаримович,филология фанлари доктори.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Нукус давлат педагогика институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, DSc.27.06.2017.Fil.05.02.

Расмий оппонентлар: Хошимов Ғанижон Мирзаахмадович, филология фанлари доктори, профессор; Сафаров Шахриёр Сафарович, филология фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.

Диссертация йўналиши: амалий ва назарий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: антропоцентрик метафоранинг когнитив ва лингвомаданийжиҳатлариниочиб беришдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

антропоцентрик метафоранинг лисоний метафора ва нутқий метафора тури мавжудлиги асосланган;

антропоцентрик метафоранинг когнитив механизми  “борлиқ→тушунча→лисон→нутқ” тартибида эканлиги аниқланган;

антропоцентрик метафора “инсон→борлиқ” ва “борлиқ→инсон” тарзида бўлиши исботланган;

антропоцентрик метафора шаклланишининг миллий-тарихий илдизлари чорвачилик ва деҳқончилик маданияти тушунчалари билан боғлиқлиги далилланган;

антропоцентрик метафорада ўзбек халқининг лингвомаданий, этномаданий ва этномаънавий табиати очиб берилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Антропоцентрик метафоранинг лисоний, когнитив ва лингвомаданий аспектини муштаракликда ёритиш  юзасидан тадқиқ этиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:

антропоцентрик метафора лисон ва нутққа муносабатига кўра фарқланишининг ўрганилишига оид назарий хулосалардан 2007–2011 йилларда бажарилган ОТ-Ф8-027 рақамли “Қўлёзма манбаларнинг миллий маънавий ва адабий мерос тарғиботдаги аҳамияти” фундаментал лойиҳасида (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018  йил 20 декабрдаги 89-03-4386-сон маълумотномаси) фойдаланилган. Натижада антропоцентрик метафора лисон ва нутққа муносабатига кўра фарқланиши ёритилишига эришилган;

антропоцентрик метафоранинг когнитив механизмини ёритишга антропоцентрик метафоранинг социал хосланиши ҳамда антропоцентрик метафоранинг гендер хусусиятлари ҳақидаги илмий хулосалардан ОТ-Ф8-062 рақамли “Тил тараққиётининг деривацион қонуниятлари” номли фундаментал тадқиқотлар лойиҳасида (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 16 январдаги 89-03-234-сон маълумотномаси) фойдаланилган. Натижада антропоцентрик метафоранинг когнитив механизми ҳамда социал хосланиши илмий янгилигини ёритишга эришилган;

антропоцентрик метафоранинг лисон ва нутққа муносабати, унинг дихатомик фарқланиш хусусиятлари, “инсон-борлиқ” ва “борлиқ-инсон” муносабати асосидаги этномаданият, этномаънавият ҳақидаги фикрларидан Ўзбекистон телерадиокомпаниясининг “Бедорлик” дастурида хамда “Таълим ва тараққиёт”, “Ижод завқи”, “Адабий жараён”, “Ҳамроҳ” эшиттиришлари сценарийларини шакллантиришда фойдаланилган (Ўзбекистон телерадиокомпаниясининг 2019 йил 3 майдаги O‘z/R-1-85-сон маълумотномаси). Натижада айни кўрсатув ва эшиттиришларнинг илмий-оммабоплиги таъминланган ва янги манбалар  билан бойиган.