Amirqulov Raxim Jumaevichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumӣ ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Qo‘shimcha o‘tkazuvchi yo‘llari bo‘lgan bemorlarda kateter ablatsiyasini optimallashtirish», 14.00.06 – Kardiologiya (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.2.PhD/Tib2687.
Ilmiy rahbar: Fozilov Xurshid G‘ayratovich, tibbiyot fanlari doktori.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Respublika ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi.
Ilmiy kengash faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, Ilmiy kengash raqami: Respublika ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi, DSc.04/30.12.2019. Tib.64.01.
Rasmiy opponentlar: Muxamedova Muyassar Gafurjanovna, tibbiyot fanlari doktori; Babadjanov Sanjar Abdumuradovich, tibbiyot fanlari doktori.
Yetakchi tashkilot: "Kardiologiya va ichki kasalliklar ilmiy-tadkiqot instituti" AJ (Qozog‘iston Respublikasi).
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadkiqotning maqsadi:
Qo‘shimcha o‘tkazuvchi yo‘llari bo‘lgan bemorlarda turli xil kateterli ablatsiya usullarining samaradorligini o‘rganish asosida, optimal kateterli ablatsiya usulini tanlash bo‘yicha differensiallangan yondashuvni ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadkiqotning ilmiy yangiligi:
qo‘shimcha o‘tkazuvchi yo‘llari (QY) ning anatomik va elektrofiziologik xususiyatlari, shuningdek QY ning lokalizatsiyasi, QY ning effektiv refrakter davri, atrioventrikulyar tugynining effektiv refrakter davri, taxikardiyaning davomiyligi aniqlangan;
ilk bor O‘zbekiston populyasiyasida QY uchun radioto‘lqinli ablatsiya (RTA) samaradorligi, asoratlar va qaytalanyvchanlik darajasi, shu jumladan bu ko‘rsatkichlarga ta’sir etyvchi elektrofiziologik omillar aniqlangan;
transaortal kirish usuli qo‘llanilganda chap tomonlama QY bilan og‘rigan bemorlarda yotoq kunlari ko‘proq bo‘lganligi, bu farq asosan son arteriyasi punksiyasi bilan bog‘liq ekanligi, transseptal kirish usuli qo‘llanilganda esa yotoq kunlarining sezilarli darajada qisqarishi ko‘zatilganligi aniqlangan.
qo‘shimcha o‘tkazuvchi yo‘llarining lokalizatsiyasi va bemorning individual xususiyatlarini hisobga olgan holda, sugorilmaydigan va sugoriladigan kateterlar, shuningdek, turli xil kirish usullaridan foydalanish asosida ishlab chiqilgan bemorni boshqarish algoritmi, qaysi anatomik joylashuvlarda qanday tyrdagi kateter qo‘llash zarurligi, shu bilan birga chap tomonlama QYlarda qaysi kirish usuli (transseptal yoki transaortal) afzalroq ekanligini aniqlashni osonlashtirgan, bu esa jarayon samaradorligining oshishi, amaliyot vaqti qisqarishi, residivlar chastotasining kamayishi va turli asoratlarning oldini olishda ijobiy natijalarga olib kelganligi aniqlangan.
IV. Tadkiqot natijalarining joriy qilinishi.
O‘zbekiston Respublikasi Sogliqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashning Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 2025 yil 15 avgustdagi 23 sonli yig‘ilish bayonnomasiga asosan, ilmiy-tadkiqot ishlari natijalarini amaliyotga tadbiq etish bo‘yicha №8-sonli xulosasiga binoan:
birinchi ilmiy yangilik: qo‘shimcha o‘tkazuvchi yo‘llari (QY) ning anatomik va elektrofiziologik xususiyatlari, shuningdek QY ning lokalizatsiyasi, QY ning effektiv refrakter davri, atrioventrikulyar tugynining effektiv refrakter davri, taxikardiyaning davomiyligi aniqlangan. Ushbu xulosalar Respublika Ixtisoslashtirilgan Kardiologiya Ilmiy Amaliy Tibbiyot Markazi qoshidagi Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 01.07.2024 yildagi №8-son «Qo‘shimcha o‘tkazuvchi yo‘llari bor bemorlarda radioto‘lqinli ablyasiyasi» uslubiy tavsiyalariga kiritildi. Mazkur uslubiy tavsiyalar Orolbo‘yi mintaqasi ixtisoslashtirilgan kardiologiya va kardioxirurgiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi 06.08.2025 yildagi 1/118-son buyrug‘iga asosan va Respublika ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Namangan viloyati mintaqaviy filiali 22.10.2024 yildagi 01/111-son buyrug‘iga asosan amaliyotga joriy etildi. Ijtimoiy samaradorligi: ilmiy natijalarning amaliyotga tadbiq etilishi qo‘shimcha o‘tkazuvchi yo‘llari bo‘lgan bemorlarda diagnostikaga e’tiborlik bilan yondoshish, bemorlarni shifokorlarga qayta murojat qilishi, takroriy kasalxonaga yotishi, o‘lim ko‘rsatkichini kamaytirish va bemorlarning hayot sifatini yaxshilashga imkon yaratib beradi. Iqtisodiy samaradorligi: QYning radioto‘lqinli ablatsiyasi (RTA) radiqal davolash usuli bo‘lib, QYni bir marta va butunlay yo‘q qiladi. Ablatsiya qilinmagan QY bilan og‘rigan bemorlar umr bo‘yi antiaritmik preparatni qabul qilishlari kerak. Tanlov preparati - propafenon 150 mg dan kuniga 3 mahal. O‘rtacha taxikardiya boshilanishi 20 yilga to‘g‘ri kelishini va O‘zbekistonda o‘rtacha umr ko‘rish davomiyligi 75 yilni tashkil etishini hisobga olganda, QY bilan og‘rigan bemor preparatni qabul qilish uchun taxminan 108000000 so‘m sarflaydi. RTAni o‘tkazish va shifoxonaga yotqizish taxminan 35000000 so‘mni tashkil etadi. Shu tariqa bemor 70000000 so‘mga yaqin mablagni tejab qolishi mumkin.
ikkinchi ilmiy yangilik: ilk bor O‘zbekiston populyasiyasida birinchi marta QY uchun radioto‘lqinli ablatsiya (RTA) samaradorligi, asoratlar va qaytalanyvchanlik darajasi, shu jumladan bu ko‘rsatkichlarga ta’sir etyvchi elektrofiziologik omillar aniqlangan. Ushbu xulosalar Respublika Ixtisoslashtirilgan Kardiologiya Ilmiy Amaliy Tibbiyot Markazi qoshidagi Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 01.07.2024 yildagi №8-son «Qo‘shimcha o‘tkazuvchi yo‘llari bor bemorlarda radioto‘lqinli ablyasiyasi» uslubiy tavsiyalariga kiritildi. Mazkur uslubiy tavsiyalar Orolbo‘yi mintaqasi ixtisoslashtirilgan kardiologiya va kardioxirurgiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi 06.08.2025 yildagi 1/118-son buyrug‘iga asosan va Respublika ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Namangan viloyati mintaqaviy filiali 22.10.2024 yildagi 01/111-son buyrug‘iga asosan amaliyotga joriy etildi. Ijtimoiy samaradorligi: RTA samaradorligiga ta’sir qiluvchi elektrofiziologik omillarni o‘rganish residivlar sonini kamaytiradi, natijada bemorning hayot sifatini yaxshilaydi va takroriy kasalxonaga yotqizishni kamaytiradi. Iqtisodiy samaradorligi: RTA o‘tkazilgandan keyin residivlar chasotasining pasayishi takroriy muolaja yoki antiaritmik dori vositalarini qabul qilish bilan bog‘lik xarajatlarning sezilarli darajada kamayishiga olib keladi.
uchinchi ilmiy yangilik: transaortal kirish usuli qo‘llanilganda chap tomonlama QY bilan og‘rigan bemorlarda yotoq kunlari ko‘proq bo‘lganligi, bu farq asosan son arteriyasi punksiyasi bilan bog‘liq ekanligi, transseptal kirish usuli qo‘llanilganda esa yotoq kunlarining sezilarli darajada qisqarishi ko‘zatilganligi aniqlangan. Ushbu xulosalar Respublika Ixtisoslashtirilgan Kardiologiya Ilmiy Amaliy Tibbiyot Markazi qoshidagi Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 01.07.2024 yildagi №8-son «Qo‘shimcha o‘tkazuvchi yo‘llari bor bemorlarda radioto‘lqinli ablyasiyasi» uslubiy tavsiyalariga kiritildi. Mazkur uslubiy tavsiyalar Orolbo‘yi mintaqasi ixtisoslashtirilgan kardiologiya va kardioxirurgiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi 06.08.2025 yildagi 1/118-son buyrug‘iga asosan va Respublika ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Namangan viloyati mintaqaviy filiali 22.10.2024 yildagi 01/111-son buyrug‘iga asosan amaliyotga joriy etildi. Ijtimoiy samaradorligi: chap tomonlama QYning RTA o‘tkazilganda to‘g‘ri yondashuvni tanlash kasalxonaga yotqizish vaqtini qisqartirish, mehnat qobiliyatini erta tiklash va hayot sifatini yaxshilashga olib keladi. Iqtisodiy samaradorligi: transaortal kirishni qo‘llash bemorning kasalxonada uzoqroq qolishiga olib keladi. Ikkala usul o‘rtasida yotoq kunlari uchun xarajatlar farqi 424800 so‘m tashkil etdi.
to‘rtinchi ilmiy yangilik: qo‘shimcha o‘tkazuvchi yo‘llarining lokalizatsiyasi va bemorning individual xususiyatlarini hisobga olgan holda, sug‘orilmaydigan va sug‘oriladigan kateterlar, shuningdek, turli xil kirish usullaridan foydalanish asosida ishlab chiqilgan bemorni boshqarish algoritmi, qaysi anatomik joylashuvlarda qanday tyrdagi kateter qo‘llash zarurligi, shu bilan birga chap tomonlama QYlarda qaysi kirish usuli (transseptal yoki transaortal) afzalroq ekanligini aniqlashni osonlashtirgan, bu esa jarayon samaradorligining oshishi, amaliyot vaqti qisqarishi, residivlar chastotasining kamayishi va turli asoratlarning oldini olishda ijobiy natijalarga olib kelganligi aniqlangan. Ushbu xulosalar Respublika Ixtisoslashtirilgan Kardiologiya Ilmiy Amaliy Tibbiyot Markazi qoshidagi Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 01.07.2024 yildagi №8-son «Qo‘shimcha o‘tkazuvchi yo‘llari bor bemorlarda radioto‘lqinli ablyasiyasi» uslubiy tavsiyalariga kiritildi. Mazkur uslubiy tavsiyalar Orolbo‘yi mintaqasi ixtisoslashtirilgan kardiologiya va kardioxirurgiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi 06.08.2025 yildagi 1/118-son buyrug‘iga asosan va Respublika ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Namangan viloyati mintaqaviy filiali 22.10.2024 yildagi 01/111-son buyrug‘iga asosan amaliyotga joriy etildi. Ijtimoiy samaradorligi: sug‘oriladigan kateterlarni qo‘llash muolaja va rentgenoskopiya vaqtining qisqarishiga olib keladi, bu esa bemor va shifokorga nur yuklamasini kamaytiradi. Iqtisodiy samaradorligi: sug‘oriladigan kateterlarni qo‘llash muolaja vaqtining qisqarishiga olib keladi, bu esa o‘tkaziladigan muolajalar sonini oshiradi. Bundan tashqari, sug‘oriladigan kateterlardan foydalanish muolaja samaradorligiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi va takroriy kasalxonaga yotqizish xarajatlarini kamaytiradi.