Саидова Дилфуза Абдифаттоҳовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбекистонда туризм соҳасини синергетик ривожлантириш асосида бошқарув механизмларини такомиллаштириш», 08.00.17 - Туризм ва меҳмонхона фаолияти, 08.00.13 – Менежмент (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.1.PhD/Iqt5319.
Илмий раҳбар: Хонкелдиева Гўзал Шеровна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/10.12.2019.I.16.01.
Расмий оппонентлар: Норчаев Асатулло Норбўтаевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Ходжаева Нодира Абдурашидовна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Aфраганус университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ҳудудларда туристик мажмуалар фаолиятининг ташкилий-иқтисодий ва бошқарув механизимларини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
туризм соҳаларини кластерли ёндашув асосида бошқариш тузилмаси ресурс оқими манбаларининг кенгайиши, истеъмол қилинаётган ресурслар ҳажмининг қисқариши ва ресурслар ҳаракатига нисбатан нейтрал устунликлар каби омилларни 3 гуруҳга таснифлаш орқали асосланган;
Фарғона вилоятида туризм соҳаларини синергетик ривожлантириш бўйича самарадорликни аниқ нормаланган қийматларда интеграл баҳолаш услубиёти транспорт (К1 = 0,85), ЯИМ улуши (К2 = 0,60), аграр кластер (К3 = 0,55), маданий тадбирлар (К4 = 0,75) кўрсаткичлари бўйича синергетик самарадорликни баҳолаш асосида такомиллаштирилган;
ҳудудларда туризм соҳаларини синергетик самарадорлик кўрсаткичлари натижаларини баҳолашда «синергия йўқ ёки салбий» (0,01 – 0,39), «паст синергия» (0,40 – 0,59), «ўртача синергия» (0,60 – 0,79) ва «юқори синергия» (0,80 – 1,00) интервал оралиқда гуруҳлаш таклифи асосланган;
Ўзбекистон Республикасидаги туристик корхоналар сони, соҳада банд бўлган аҳоли сони, хизмат кўрсатиш соҳалари фаолият натижалари ва киритилаётган инвестициялар ҳажмига таъсирини ифодаловчи кўп омилли эконометрик модел асосида туристик мақсадларда келган чет эл фуқаролари сони динамикасининг 2030-йилга қадар прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Туристик корхоналарда тадбиркорлик фаолиятини ривожлантиришнинг иқтисодий механизмларини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
туризм соҳаларини кластерли ёндашув асосида бошқариш тузилмаси ресурс оқими манбаларининг кенгайиши, исте'мол қилинаётган ресурслар ҳажмининг қисқариши ва ресурслар ҳаракатига нисбатан нейтрал устунликлар каби омилларни 3 гуруҳга таснифлаш бўйича илмий таклиф Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитаси фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитасининг 2025-йил 4-ноябрдаги 03-10-17-11398-сонли маълумотномаси). Мазкур янгиликнинг амалиётга жорий этилиши натижасида туризм соҳасини ҳудудий интеграциялашган ташкилий-иқтисодий механизм асосида бошқариш самарадорлиги сезиларли даражада оширилиб, бошқарув, ижтимоий-иқтисодий, инфратузилма ҳамда табиий ва экологик тизимларнинг сегментацияси орқали ҳудудлар кесимида ресурслардан комплекс фойдаланиш имкони кенгайган ҳамда туризм хизматлари сифати ва кўламининг ошиши ҳисобига соҳанинг иқтисодий самарадорлиги 10-12% га ортган;
Фарғона вилоятида туризм соҳаларини синергетик ривожлантириш бўйича самарадорликни аниқ нормаланган қийматларда интеграл баҳолаш услубиёти транспорт (К1 = 0,85), ЯИМ улуши (К2 = 0,60), аграр кластер (К3 = 0,55), маданий тадбирлар (К4 = 0,75) кўрсаткичлари бўйича синергетик самарадорликни баҳолаш асосида такомиллаштириш бўйича илмий таклиф Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитаси фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитасининг 2025-йил 4-ноябрдаги 03-10-17-11398-сонли маълумотномаси). Мазкур янгиликнинг амалиётга жорий этилиши натижасида ҳудудларда туризм кластерлари фаолиятининг синергия даражаси аниқланиб, уларнинг самарадорлик кўрсаткичлари бўйича гуруҳлаш амалга оширилиши орқали туризм кластерлари ўртасида ресурслардан комплекс фойдаланиш самарадорлиги 11-13% га ошган;
ҳудудларда туризм соҳаларини синергетик самарадорлик кўрсаткичлари натижаларини баҳолашда «синергия йўқ ёки салбий» (0,01 – 0,39), «паст синергия» (0,40 – 0,59), «ўртача синергия» (0,60 – 0,79) ва «юқори синергия» (0,80 – 1,00) интервал оралиқда гуруҳлаш таклифи Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитаси фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитасининг 2025-йил 4-ноябрдаги 03-10-17-11398-сонли маълумотномаси). Мазкур янгиликнинг амалиётга жорий этилиши натижасида туризм соҳаларини кластерли ёндашув асосида бошқариш жараёни самарадорлиги оширилиб, ресурс оқими манбалари кенгайиши ва улардан мақсадли фойдаланиш ҳисобига хизматлар таклифи 10-12% га кўпайган, истеъмол қилинаётган ресурслар ҳажмининг қисқариши асосида харажатларни 8-9% га камайтириш имкони яратилган;
Ўзбекистон Республикасидаги туристик корхоналар сони, соҳада банд бўлган аҳоли сони, хизмат кўрсатиш соҳалари фаолият натижалари ва киритилаётган инвестициялар ҳажмига таъсирини ифодаловчи кўп омилли эконометрик модел асосида туристик мақсадларда келган чет эл фуқаролари сони динамикасининг 2030-йилга қадар ишлаб чиқилган прогноз кўрсаткичлари Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитаси фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитасининг 2025-йил 4-ноябрдаги 03-10-17-11398-сонли маълумотномаси). Мазкур янгиликнинг амалиётга жорий этилиши натижасида туристик фирмалар ва ташкилотлар сони, туризм соҳасида банд бўлган аҳоли кўрсаткичлари ҳамда туризм билан боғлиқ хизмат кўрсатиш тармоқларининг фаолият натижалари инвестициялар ҳажми билан биргаликда тизимли равишда баҳоланиб, туризм соҳасига жалб этилаётган инвестициялар самарадорлигини ошириш, хорижий сайёҳлар оқими прогнози асосида инфратузилмани режалаштириш ҳамда туризм хизматлари экспортини 14-16% га ошириш имкони яратилган.