Abdulatipov Ulug‘bek Islomjon o‘g‘lining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan tarmog‘i nomi): O‘zbekiston Respublikasi sharoitida teplovoz dizellarining chidamliligi va foydalanish samaradorligini oshirish; 05.08.05 – “Temir yo‘llarning harakatlanuvchi tarkibi, poezdlarni tortish va elektrlashtirish” (texnika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: № B2024.4.PhD/T5148
Ilmiy rahbar: Zayniddinov Nuriddin Savranbek o‘g‘li, texnika fanlari doktori, professor v.b.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat transport universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent davlat transport universiteti huzuridagi DSc.15/31.08.2022.T.73.07 raqamli Ilmiy kengash.
Rasmiy opponentlar: Kolesnikov Igor Konstantinovich, texnika fanlari doktori, professor; Fedotov Mixail Vladimirovich, texnika fanlari nomzodi
Yetakchi tashkilot: Andijon davlat texnika instituti
II. Tadqiqotning maqsadi: O‘zbekiston Respublikasida foydalanilayotgan teplovoz dizellarining sovitish tizimini takomillashtirish orqali issiqlik almashinuv jarayonini yaxshilash va dizel dvigatellaridan foydalanish samaradorligini oshirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
teplovozlarning sovutish tizimini takomillashtirish orqali dizel dvigatelida issiqlik almashinuvi barqarorligini ta’minlashga qaratilgan energiya samaradorligini oshirish imkonini beruvchi algoritm ishlab chiqilgan;
teplovoz dizel dvigateli turidan kelib chiqib sovutish tizimiga joriy etiladigan filtrning turbulent separatsiya samaradorligini baholash imkonini beruvchi matematik modeli ishlab chiqilgan;
teplovoz dizel dvigateli suv filtrining asosiy konstruktiv parametrlarini inobatga olgan holda, gidrodinamik xususiyatlari va samaradorlik ko‘rsatkichlarini aniqlash imkonini beruvchi chekli hajmli modeli ishlab chiqilgan;
ilk bor O‘zbekiston Respublikasida foydalanilayotgan teplovozlarning sovutish tizimiga suv filtrini joriy etish orqali dizel dvigatelida issiqlik almashinuvi barqarorligini ta’minlash uslubiyoti ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
O‘zbekiston Respublikasi sharoitida teplovoz dizellarining chidamliligi va foydalanish samaradorligini oshirish bo‘yicha olib borilgan ilmiy tadqiqodlar asosida:
Yangi konstruksiyali gidrotsiklonli suv filtrini “Navoiy kon metallurgiya konbinati” AJ ning №2223 raqamdagi 2TE10U seriyali teplovoz dizel dvigateli sovitish tizimiga joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Transport vazirligining 2025-yil 27-oktyabrdagi 4/E1546-sonli ma’lumotnomasi). Natijada texnik hizmat ko‘rsatish davrida dizel dvigateli sovutish suvining tarkibidagi mexanik zarrachalar filtrning cho‘kindi kamerasida 190 g va magnit sterjenda esa 60 g ushlanib qolinishi aniqlangan;
teplovozlarning sovutish tizimiga suv filtrini joriy etish orqali dizel dvigatelida issiqlik almashinuvi barqarorligini ta’minlash uslubiyoti hamda ilmiy asoslangan texnik echimlar “Navoiy kon-metallurgiya kombinati” AJ da joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Transport vazirligining 2025-yil 27 -oktyabrdagi 4/E1546-sonli). Natijada har bir teplovoz uchun kutilayotgan yillik iqtisodiy samaradorlik 150 000 000 (bir yuz ellik million) so‘mni tashkil etgan.