Зухридинов Хаётбек Кахрамонжон ўғли 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): “Темир йўл ишоотларида фавқулодда вазиятларни прогнозлаш, мониторинг қилиш тизимлари ва воситаларини ишлаб чиқиш ҳамда такомиллаштириш”, 05.10.02 “Фавқулодда ҳолатларда хавфсизлик. Ёнғин, саноат, ядро ва радиация хавфсизлиги”; (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.4.PhD/Т5509 
Илмий раҳбар: Сулайманов Суннатулла, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат транспорт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат транспорт университети ҳузуридаги DSc.15/31.08.2022.Т.73.07 рақамли Илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Юнусалиев Элмуроджон Муҳаммадякубович, техника фанлари доктори, профессор; Махкамов Нурмуҳаммад Янгибоевич, техника фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат техника институти.
II. Тадқиқотнинг мақсади: фавқулодда вазиятларни прогнозлаш, мониторинг қилиш тизимлари ва воситаларини ишлаб чиқиш ҳамда такомиллаштириш орқали темир йўл транспорти ишоотларидан фойдаланиш хавфсизлиги ва ишончлилигини оширишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тоғ ва тоғолди ҳудудларда жойлашган кўприк ва виадукларнинг таянч устунларига учбурчак шаклида ўрнатилган датчикларнинг ички бурчакларидаги ўзгаришларни қайд этиш орқали фавқулодда вазиятларни прогнозлаш ҳамда мониторинг қилиш тизимининг математик модели илк бор ишлаб чиқилган; 
иншоотларнинг техник, эксплуатацион ва иқтисодий кўрсаткичларни инобатга олган ҳолда темир йўл кўприклари чегаравий параметрларини ўзгаришини аниқлаш учун йўл хўжалиги корхоналарида олиб борилган визуал кузатувлар ва ижтимоий сўров маълумотларини статистик ҳамда монографик таҳлил қилиш усули такомиллаштирилган;
темир йўл иншоотларининг чўкиши, оғиши ва силжишини аниқлаш имконини берувчи махсус сезгир элементлар (сенсорлар) асосида кўприк, виадукларга ўрнатилган эксплуатацион меъёрларга номувофиқ келганлиги ҳақидаги маълумотларни масъул ходимларга етказиш ва реал вақт режимида мониторингни амалга оширувчи интеллектуал ахборот тизими ишлаб чиқилган;
Атмега 328П микроконтроллери асосида аналог сигнални имитациялаш тамойилига таянган ҳолда кўприк ва виадуклар таянч устунларининг оғиш бурчаклари кесимида маҳаллий автоматик мониторинг жараёнини шакллантириш имконини берувчи тизимдаги маълумотларни қайта ишлаш, сақлаш ва прогнозлаш усули такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Темир йўл иншооатларининг техник ҳолатини баҳолаш ва прогнозлаш усулларини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
темир йўл иншоотларининг чўкиши, оғиши ва силжишларини мониторинг қилиш қурилмаси “Темирйўлинфратузилма” АЖ ЙЎл хўжалиги бошқармаси сунъий иншоотлар бўлимига жорий этилди (Ўзбекистон Республикаси транспорт вазирлигининг 2025-йил 24-июлдаги 4/Э983-сонли маълумотномаси). Натижада, битта кўприк ёки виадукни мониторинг қилишга сарфланадиган вақт 52,7 фоизга қисқариб, кутиладиган йиллик иқтисодий самарадорлик 248 млн. сўмни ташкил этиши орқали иншоотларни мониторинг қилишдаги умумий харажатлар ҳажмини 60 фоизга қисқартиришга эришилган;  
фавқулодда вазиятларни прогнозлаш ҳамда мониторинг қилиш тизими, темир йўл кўприк ва виадукларнинг таянч устунларига учбурчак шаклида ўрнатилган датчикларнинг ички бурчакларидаги ўзгаришларни аниқлаш имконини берувчи математик модел ва дастурий мажмуалар кўринишидаги инструментал воситалар “Ўзбекистон темир йўллари” АЖ тасарруфидаги Ҳаракат хавфсизлиги ва меҳнат муҳофазаси назорати департаменти бошқармасига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси транспорт вазирлигининг 2025-йил 24-июлдаги 4/Э983-сонли маълумотномаси). Натижада, ишлаб чиқилган қурилма қўлланиши орқали тоғ ва тоғолди ҳудудлардаги табиий хавфлар кўламини 42,8 фоизга камайишига, йиллик иқтисодий самарадорлик 489 млн сўмни ташкил этиши асосланган. 

Yangiliklarga obuna bo‘lish