Уришова Дилафруз Бобораимовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Насос станцияларнинг энергия тежамкор гидравлик иш режимларини ҳисоблаш услубларини такомиллаштириш”, 05.09.07 – “Гидравлика ва муҳандислик гидрологияси”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.3.PhD/Т6049
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони:
Эшев Собир Самадович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат техника университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Қарши давлат техника университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи PhD.04/30.04.2021.Т.111.04. рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Хамдамов Бекмамат - техника фанлари доктори, доцент; Раҳимов Ашраф Расул ўғли - техника фанлари фалсафа доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Аму-Қашқадарё ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: насос станцияларнинг энергия тежамкор гидравлик иш режимларини агрегатлар энергия истеъмолини минималлаштириш асосида ҳисоблаш услубларини такомиллаштириш.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ички босимли қувурлар ва улардаги жиҳозлар ўлчамларини оптималлаштириш услубиёти насослар энергия истеъмоли минимуми ва фойдали иш коэффициенти максимуми мезонларини инобатга олиб такомиллаштирилган;
параллел ишлаётган насослар сони, русуми, қувурлар тизими ва насос напор характеристикаларининг ўзгармас гидравлик коэффициентларини инобатга олган ҳолда умумий напорни ҳисоблашнинг аналитик ифодаси олинган.
параллел ишлаётган насосларнинг энергия истеъмолини ва насослар русумини аниқлаш услубиёти напор ва сув бериш унумдорлигининг максимал фойдали иш коэффициентини таъминлайдиган қийматларини инобатга олган ҳолда такомиллаштирилган;.
параллел ишлаётган насослар сони ўзгарганда насос фойдали иш коэффициентини ошириш имконини берадиган унинг иш режимини ростлаш тизими ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Насос станцияларнинг гидравлик иш режими параметрларини энергия истеъмолини минималлаштириш асосида ҳисоблаш услубларини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
параллел ишлаётган насослар сони ўзгарганда насос фойдали иш коэффициентини ошириш имконини берадиган насос станциясининг иш режимини ростлаш тизими учун Қозоқистон Республикаси Адлия Вазирлиги томонидан берилган фойдали модел учун патент олинган (№10733). Ушбу тизимдан фойдаланиш натижасида насосларнинг фойдали иш коэффициентини 3...5 % га ошириш имконияти яратилган;
насос станцияси ички босим қувурлари ва улардаги жиҳозларнинг оптимал параметрларини аниқлаш усули Ўзбекистон Республикаси сув хўжалиги Вазирлигига қарашли Аму-Қашқадарё ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси тасарруфидаги Қорасув насос станциясида жорий этилган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2025 йил 27 сентябрдаги 04/19-5285 -сонли маълумотномаси). Натижада мазкур насос станциясининг ички босимли қувурлари ва жиҳозларнинг параметрларини ўзгартириш асосида бир йилда битта насосда 59361 кВт·соат электр энергияси тежалган.
ички босимли қувурларнинг оптимал ўлчамларини ва параллел ишлайдиган насосларнинг параметрларини аниқлаш учун ишлаб чиқилган компютер дастурлари "RUS GIDRO PROJECT" МЧЖ лойиҳалаш ташкилотида жорий этилган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2025 йилдаги 27 сентябрдаги 04/19-5285-сонли маълумотномаси). Натижада ушбу компюьтер дастурларидан фойданилганлиги учун олинган натижалар аниқлиги 10 фоизга ошган.