Мўйдинова Зилола Вохид қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Божхона орқали ҳаракатланаётган жисмоний шахслар товарлари иқтисодий таҳлилини такомиллаштириш”. 08.00.08 – Бухгалтерия ҳисоби, иқтисодий таҳлил ва аудит.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.2.PhD/Iqt5488
Илмий раҳбар: Каримжанова Мунаввар Ибрагимовна , иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Божхона қўмитаси Божхона институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент Кимё халқаро университети, DSc.03/08.05.2025.I.133.01.
Расмий оппонентлар: Нурманов Улуғбек Анорбаевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Сатторов Алишер Хасан ўғли, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент. Етакчи ташкилот: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
II. Тадқиқотнинг мақсади Божхона орқали ҳаракатланаётган жисмоний шахслар товарлари иқтисодий таҳлилини такомиллаштириш бўйича илмий таклиф ҳамда амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
жисмоний шахслар томонидан божхона орқали ҳаракатланаётган товарлар иқтисодий таҳлилида “Marginal effect” (чекли таъсир) моделини қўллаш орқали божхона тўловларини ҳисоблашнинг аниқлиги ва прогностик қиймати оширилди, мазкур ёндашув давлат бюджетига ундириладиган божхона тўловлари ҳажмини ўртача 4,1 фоизга ошириш имконини бериши  асослаб берилган;
божхона органлари томонидан ишлаб чиқилган электрон платформа орқали  жисмоний шахслардан ортиқча ундирилган божхона тўловларини ғазна ҳисобварағидан қайтариш фаолиятини автоматлаштириш, иқтисодий таҳлил қилиш ва самарадорлигини оширишда комплекс молиявий-иқтисодий  инновацион рақамли ечим сифатида далилланган;
эконометрик таҳлил кўрсаткичлари асосида ишлаб чиқилган истиқболли режа параметрлари, божхона орқали ҳаракатланаётган жисмоний шахслар товарлари бўйича 2026 йил учун ундирилиши кутилган божхона тўловларининг аниқ прогностикасини таъминловчи инновацион восита сифатида божхона органлари фаолиятида татбиқ этиш зарурати асослаб берилган;
божхона органларида иқтисодий таҳлил тушунчасининг мазмуни 
ва қамрови, божхона тартиб-таомилларининг иқтисодий жиҳатларини содир бўлиши, божхона тўловларининг ўзаро боғлиқ моддий, техник, ташкилий, молиявий ва инновацион жараёнлар билан интеграциялашган таҳлили сифатида қайта шарҳланиб, такомиллаштирилган муаллифлик таърифи  ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Божхона орқали  ҳаракатланаётган жисмоний шахслар товарларини такомиллаштириш бўйичa олинган илмий натижалар aсoсидa:
божхона орқали ҳаракатланаётган жисмоний шахслар товарларини иқтисодий таҳлилида 16 ўзгарувчили “Marginal effect” усули орқали ишлаб чиқилган формула асосида давлат бюджетига ундириладиган божхона тўловлари миқдорини аниқлашда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ҳузуридаги Божхона қўмитасининг 2024 йил 23 августдаги 1/1-24-00058-сонли маълумотномаси). Натижада ишлаб чиқилган формула асосида чегара божхона постлари орқали ҳаракатланаётган жисмоний шахслар товарлар миқдори ва қиймати бир бирликка ортганда улардан ундириладиган божхона тўловлари 4,1 фоизга қадар ортиши аниқланган;
божхона орқали ҳаракатланаётган жисмоний шахслар товарлар миқдори ва қийматини аниқлаш, ортиқча ундирилган божхона тўловларини ғазна ҳисобварағидан пул маблағларини инсон омилисиз қайтаришда комплекс иқтисодий таҳлил электрон платформасини яратишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ҳузуридаги Божхона қўмитасининг 2024 йил 23 августдаги 1/1-24-00058-сонли маълумотномаси). Натижада божхона орқали ҳаракатланаётган жисмоний шахслар товарлар миқдори ва қийматини аниқлаш, божхона тўловларини ғазна ҳисобварағидан пул маблағларини қайтариш юзасидан таҳлилини амалга оширишда вақт ва харажатларни 15 кундан 1-3 кунга камайишига эришилган; 
божхона орқали ҳаракатланаётган жисмоний шахслар товарларини эконометрик таҳлил кўрсаткичлари acocидa 2026 йилгa мўлжaллaнгaн жисмоний шахслардан ундириладиган божхона тўловларини истиқбол режа параметрлари ишлаб чиқилди (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ҳузуридаги Божхона қўмитасининг 2024 йил 23 августдаги 1/1-24-00058-сонли маълумотномаси). Мазкур прогнозларга кўра 2026 йилгача ўсиш суръатлари истиқбол режа ишлаб чиқилган ҳамда йиллик ўсиш суръати эса 1,3 фоиз даражада бўлиши кутилмоқда ва бу орқали, божхона органлари фаолияти иқтисодий самарадорлигини яхшилаш учун зарур бўлган ўзгаришларни вақтида аниқлаб, инновацион жараёнларга самарали йўналтириш имкониятига эга бўлади;
“божхона органларида иқтисодий таҳлил” тушунчacини “божхона тартиб-таомилларининг иқтисодий жиҳатларини содир бўлиши ва божхона тўловларининг ўзаро зарур моддий, техник, ташкилий, молиявий,  инновацион  жараёнларига  боғлиқ таҳлили” тapзидa ифoдaлaш acocидa тaкoмиллaшгaн муaллифлик тaъpифи “Financial reporting-1” ўқув қўллaнмacидa қўллaнилгaн (Ўзбeкиcтoн Pecпубликacи Oлий тaълим, фан ва инновациялар вaзиpлигининг 2025 йил 9 июлдaги 258-coн буйpуғи билaн тacдиқлaнгaн муaллифлик гувoҳнoмacи). Ушбу тaклифнинг жopий қилиниши божхона органларида иқтисодий таҳлилининг нaзapий-уcлубий жиҳaтлapини тaкoмиллaштиpишгa ва тaълим cифaтини oшиpишгa xизмaт қилгaн.