Юсуфалиев Шоҳзоджон Зафар ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертация иши ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):  “ХИХ аср иккинчи ярми – ХХ аср бошларида Туркистон ўлкасининг фаунаси ва овчилик тарихи”, 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари)
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.3.PhD/Таr
Диссертация бажарилган муассаса номи: Денов тадбиркорлик ва педагогика институти
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/27.09.2024.Таr.72.07 рақамли Илмий кенгаш 
Илмий  раҳбар: Турсунов Равшан Нормуратович - тарих фанлар доктори, профессор;
Расмий оппонентлар: Ғаффоров Шокир Сафарович - тарих фанлари доктори, профессор; Рахмонов Рашит Рахимович - биология фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент; 
Етакчи ташкилот:  Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети
Диссертация  йўналиши: назарий аҳамиятга  молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ХИХ аср иккинчи ярми – ХХ аср бошларида Туркистон ўлкасининг фаунаси ва овчилик тарихини ёритиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги
Ўлкада овчиликнинг шаклланишининг тарихий илдизлари очиб берилганлиги, ХХ аср бошидан Россия империяси ва Туркистон генерал-губернаторлиги ўлкада чорва ҳайвонларини янада кўпайтириш, уларни турли юқумли касалликларга чалинишини олдини олиш борасида қатор чора-тадбирлар ишлаб чиқганлиги, хусусан, Туркистон ўлкасида ҳайвонларни назорат қилиш, уларни даволаш бўйича ветеринария инспетори ва ветеринария шифокори каби лавозимлар жорий этилиб, уларнинг фаолияти йўлга қўйилганлиги далилланган; 
1892-йил 3-февралда Россия империясида “Овчилик тўғрисида”ги Қонуннинг қабул қилиниши, кейинчалик унинг Туркистон генерал-губернаторлиги ҳудудида ҳам тадбиқ этиш мақсадида амалга оширилган чора-тадбирлар натижасида Туркистон ўлкасида ҳайвонот оламини муҳофаза қилиш йўлидаги ҳуқуқий асосларнинг шаклланиши илмий жиҳатдан асосланган;
ХХ аср бошларида Туркистон генерал-губернаторлиги томонидан ўлкада овчилик бўйича янги қонун лойиҳаларини ишлаб чиқилиши, ов қилиш муддатларини белгиланиши, ўрмонлардан овчилик учун фойдаланиш ва овчиликни тартибга солиш, тадбиркор-овчиларнинг тустовуқларни овлашга бўлган ҳуқуқи устидан қатъий тартиб ўрнатилиши, 1899-1900-йиллардаги қаттиқ совуқ оқибатида нобуд бўлган тустовуқлар кўпайишига имконият яратиш учун уларни овлашни бир неча йил муддатга бутунлай тақиқланиши, ўлкасидаги йўлбарсларнинг овлаш жараёнлари, уларнинг қирилиб кетиши сабаблари, йиртқич ҳайвонларнинг овлашга эса аҳолига турли имтиёзлар берилиши ҳукуматни фаунанинг турларига нисбатан муҳофазасида фарқлар мавжудлиги аниқлаштирилган; 
1898-йилнинг 3-июнида Сирдарё вилоятида “Тошкент овчилик жамияти”, 1898-йилнинг 11-июлида Каспиёрти вилоятида “Тўғри ов қилиш Каспиёрти жамияти”, 1899-йилнинг 12-февралида эса Еттисув вилоятида “Тўғри ов қилиш Семипалатинск жамияти” ташкил этилганлиги, Тошкент овчилик жамиятининг Низоми тасдиқланганлиги, мазкур жамиятнинг фаолияти ҳамда Туркистон генерал-губернаторлигининг овчиликка оид топшириқларини ҳудудлардаги ижро ҳолати далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. ХИХ асрнинг иккинчи ярми – ХХ аср бошларида Туркистон ўлкасининг фаунаси ва овчилик тарихига оид ишлаб чиқилган илмий хулоса ва таклифлар асосида:
Ўлкада овчиликнинг шаклланишининг тарихий илдизлари очиб берилганлиги, ХХ аср бошидан Россия империяси ва Туркистон генерал-губернаторлиги ўлкада чорва ҳайвонларини янада кўпайтириш, уларни турли юқумли касалликларга чалинишини олдини олиш борасида қатор чора-тадбирлар ишлаб чиқганлиги, хусусан, Туркистон ўлкасида ҳайвонларни назорат қилиш, уларни даволаш бўйича ветеринария инспетори ва ветеринария шифокори каби лавозимлар жорий этилиб, уларнинг фаолияти йўлга қўйилганлиги тўғрисидаги маълумотлардан “Ўзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Тақдимот” кўрсатувининг ссенарийларини тайёрлашда кенг фойдаланилди (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Маърифат” ижодий бирлашмаси” давлат муассасасининг 2025-йил 20-октябрдаги 01-33/788-сон маълумотномаси). Берилган маълумотлар “Тақдимот” кўрсатувининг ссенарийларини янада бойитишга ва аҳолининг экологик маданиятини ошишига хизмат қилган.
1892-йил 3-февралда Россия империясида “Овчилик тўғрисида”ги Қонуннинг қабул қилиниши, кейинчалик унинг Туркистон генерал-губернаторлиги ҳудудида ҳам тадбиқ этиш мақсадида амалга оширилган чора-тадбирлар натижасида Туркистон ўлкасида ҳайвонот оламини муҳофаза қилиш йўлидаги ҳуқуқий асосларнинг шаклланиши ҳақидаги маълумотлардан “Ўзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Тақдимот” кўрсатувининг ссенарийларини тайёрлашда кенг фойдаланилди (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Маърифат” ижодий бирлашмаси” давлат муассасасининг 2025-йил 20-октябрдаги 01-33/788-сон маълумотномаси). Тадқиқот натижаларининг амалиётга жорийлантирилиши телетомошабинларда ХИХ аср охири - ХХ аср бошларида Туркистон ўлкасининг табиати ва ҳайвонот оламини борасидаги қарашларини бойитишга хизмат қилди.
ХХ аср бошларида Туркистон генерал-губернаторлиги томонидан ўлкада овчилик бўйича янги қонун лойиҳаларини ишлаб чиқилиши, ов қилиш муддатларини белгиланиши, ўрмонлардан овчилик учун фойдаланиш ва овчиликни тартибга солиш, тадбиркор-овчиларнинг тустовуқларни овлашга бўлган ҳуқуқи устидан қатъий тартиб ўрнатилиши, 1899-1900-йиллардаги қаттиқ совуқ оқибатида нобуд бўлган тустовуқлар кўпайишига имконият яратиш учун уларни овлашни бир неча йил муддатга бутунлай тақиқланиши, ўлкасидаги йўлбарсларнинг овлаш жараёнлари, уларнинг қирилиб кетиши сабаблари, йиртқич ҳайвонларнинг овлашга эса аҳолига турли имтиёзлар берилиши ҳукуматни фаунанинг турларига нисбатан муҳофазасида фарқлар мавжудлиги борасидаги маълумотлардан Ўзбекистон Экологик партияси томонидан Ўзбекистон Республикасида биологик хилма-хилликни сақлаш стратегиясининг 6-боби (Биологик хилма-хилликни сақлаб қолиш бўйича ҳаракатларнинг асосий йўналишлари)да белгиланган вазифаларнинг ижроси доирасида фойдаланилди (Ўзбекистон экологик партиясининг 2025-йил 27-октябрдаги 02/421-сон маълумотномаси). Ушбу илмий натижалар партиянинг биологик хилма-хилликни асраш каби асосий фаолият йўналишларининг самарадорлигини янада оширишга хизмат қилди.
1898-йилнинг 3-июнида Сирдарё вилоятида “Тошкент овчилик жамияти”, 1898-йилнинг 11-июлида Каспиёрти вилоятида “Тўғри ов қилиш Каспиёрти жамияти”, 1899-йилнинг 12-февралида эса Еттисув вилоятида “Тўғри ов қилиш Семипалатинск жамияти” ташкил этилганлиги, Тошкент овчилик жамиятининг Низоми тасдиқланганлиги, мазкур жамиятнинг фаолияти ҳамда Туркистон генерал-губернаторлигининг овчиликка оид топшириқларини ҳудудлардаги ижро ҳолати тўғрисидаги натижалардан Ўзбекистон Республикаси Овчилар ва балиқчилар спорт бирлашмаси дастурида белгиланган вазифаларни ижроси доирасида ҳамда бирлашманинг тарихини янги илмий далиллар билан бойитишда кенг фойдаланилди (Ўзбекистон Республикаси Овчилар ва балиқчилар спорт бирлашмаси 2025-йил  2-октябрдаги 07/11-48-сон маълумотномаси). Тадқиқот натижаларининг жорийланиши Овчилар ва балиқчилар спорт бирлашмасининг шаклланиши тарихининг янги маълумотлар билан бойишига ҳамда унинг фаолиятини ривожлантиришга хизмат қилди.