Ҳайдаров Шуҳрат Эркиновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Шокоген шикастланишларда регионар оғриқсизлантириш: илк госпитал даврда мутаносиблик ва хавфсизликни бахолаш”, 14.00.37 – Анестезиология ва реаниматология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.PhD/Tib3964.
Илмий раҳбарлар: Шарипова Висолатхон Хамзаевна, тиббиёт фанлари доктори,профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.63.01.
Расмий оппонентлар: Ибрагимов Нематжон Камилжанович, тиббиёт фанлари доктори; Хамраева Гулчехра Шахобовна, тиббиёт фанлари доктори.
Етакчи ташкилот номи: Шошилинч тиббий ёрдамни мувофиқлаштирувчи Миллий маркази (Қозоғистон Республикаси).
Диссертация йўналиши амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқот мақсади қабул-диагностика бўлимининг шок залида регионар анестезия усулларини эрта қўллаш орқали шокоген травма олган беморларни даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қўшма шокоген жарохат олган беморларда эрта шифохона босқичида шокка қарши қураш чораларда регионар анестезия усулларини қўлланиши беморларда ўтказувчи оғриқсилантириш ва умумий ноцецептив рецепторларни блокланиши ҳисобига асосланган;
оғир изоляцияланган, қўшма ва кўплаб шикаст олган беморларда турли оғриқсизлантириш усуллари фонида марказий ҳамда периферик гемодинамика кўрсаткичлари, субъектив оғриқ сезги даражаси, седация ва ажитация даражасининг ўзгаришининг ўзига хос ҳусусиятлари асосланган;
эрта госпитал босқичида ултратовуш навигацияси остида ўтказилган регионар оғриқсизлантиришни умумий шокка қарши тадбирлар билан бирга қўллашда беморни шок ҳолатидан чиқариш ўртача вақтини 27 фоизга камайтириши, аналгезия таъсирининг бошланишини 51,6 фоизга тезлаштириши ва оғриқсизлантириш давомийлигини 37,5 фоизга узайтириши исботланган;
шокоген комбинацияланган жароҳатларда таклиф этилган турли анатомик соҳалардаги шикастланишнинг локализацияси, хусусияти ва оғирлигини ҳамда ултратовуш навигацияси имкониятларини инобатга олган ва регионар анестезиянинг турли усулларини танлаш имконини берган оғриқсизлантириш алгоритмининг самардорлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
«Шокоген шикастланишларда регионар оғриқсизлантириш: илк госпитал даврда мутаносиблик ва хавфсизликни баҳолаш» мавзусидаги янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2025-йил 15 августдаги 23-сонли хулосасига кўра:
биринчи илмий янгилик: қўшма шокоген жарохат олган беморларда эрта шифохона босқичида шокка қарши қураш чораларда регионар анестезия усулларини қўлланиши натижалари РШТЁИМнинг Буҳоро (24.03.2025 йилдаги №94-сонли буйруқ) ва Тошкент вилоят филиалларининг (15.03.2025 йилдаги №47-сонли буйруқ) фаолиятига тадбиқ этилган. Ижтимоий самарадорлиги: турли анатомик соҳаларда шикастланишнинг хусусияти ва оғирлиги, шунингдек шок даражаси ва беморнинг умумий аҳволи комбинацияланган шокоген травма кечишини ва унинг якуний натижасини прогноз қилишга, ҳамда эрта госпитал босқичида регионар анестезиянинг турли усулларини қўллашни асослашга имкон берган. Иқтисодий самарадорлиги: травматик шок даражаси, бемор ҳолатининг оғирлиги ва шикастланиш хусусиятини аниқлаш, шокга қарши чоралар билан бирга шикастланган соҳа учун мақсадли регионар анестезия усулларини танлашга ёрдам бериши ҳисобига реанимация бўлимида даволаниш муддатини ўртача 11 кундан 8 кунга қисқартириши бюджет маблағидан бир бемор учун 6000000 сўмни, тадқиқот доирасида (n=103) жами 618000000 сўмни тежашга имкон берган.
иккинчи илмий янгилик: оғир изоляцияланган, қўшма ва кўплаб шикаст олган беморларда турли оғриқсизлантириш усуллари фонида марказий ва периферик гемодинамика кўрсаткичларини, седация ва ажитация даражалари ўзгаришининг натижалари РШТЁИМнинг Буҳоро (24.03.2025 йилдаги №94-сонли буйруқ) ва Тошкент вилоят филиалларининг (15.03.2025 йилдаги №47-сонли буйруқ) фаолиятига тадбиқ этилган. Ижтимоий самарадорлиги: шокоген жароҳатли беморларда таклиф этилган регионар оғриқсизлантириш усуллари шокга қарши чора-тадбирларни дифференциаллаштиришга ёрдам берган ва травматик шокнинг организмнинг ҳаётий муҳим функцияларига таъсирини камайтирганлиги ҳисобига беморлар тинчлантирилади, асаб тизими томонидан кузатиладиган бузилишлар қисқаради. Иқтисодий самарадорлиги: шокоген травмада регионар анестезияни қўлланиши марказий ва периферик гемодинамика кўрсаткичларининг барқарорлигини таъминлаш ҳисобига умумий стационарда даволаниш муддатини ўртача 11 кундан 8 кунга қисқартириш бир бемор учун 660000 сўм, сўмни, тадқиқот доирасида (n=103) жами 67980000 сўм тежашга имкон берган.
учинчи илмий янгилик: эрта госпитал босқичида ултратовуш навигацияси назорати остида регионар оғриқсизлантиришни шокга қарши чора-тадбирлар билан бирга қўлланиши РШТЁИМнинг Буҳоро (24.03.2025 йилдаги №94-сонли буйруқ) ва Тошкент вилоят филиалларининг (15.03.2025 йилдаги №47-сонли буйруқ) фаолиятига тадбиқ этилган. Ижтимоий самарадорлиги: комбинацияланган шокоген травмали беморларда эрта госпитал босқичида шокга қарши стандарти жорий этилиши оғриқсизлантириш сифатини ва давомийлигини яхшилайди, беморларни шок ҳолатидан чиқариш вақтини қисқартиради ҳамда мураккаб тоифадаги беморларга жарроҳлик амалиётларни бажарилишини тезлаштирган. Иқтисодий самарадорлиги: ҳаётий муҳим органларни барқарорлаштиришга қаратилган, зарарланган соҳага мақсадли регионар анестезия киритилган шокга қарши чоралари касалхонага келган вақтдан операция бошланишигача бўлган муддатни 37,6% га қисқартирганлиги беморларнинг клиникада қолиш муддатини 11 кундан 8 кунгача камайтириб, бир бемор учун 660000 сўм, сўмни, тадқиқот доирасида (n=103) жами 67980000 сўм тежашга имкон берган.
тўртинчи илмий янгилик: шокоген комбинацияланган жароҳатларда таклиф этилган турли анатомик соҳалардаги шикастланишнинг локализацияси, хусусияти ва оғирлигини ҳамда ултратовуш навигацияси имкониятларини инобатга олган ва регионар анестезиянинг турли усулларини танлаш имконини берган оғриқсизлантириш алгоритми РШТЁИМнинг Буҳоро (24.03.2025 йилдаги №94-сонли буйруқ) ва Тошкент вилоят филиалларининг (15.03.2025 йилдаги №47-сонли буйруқ) фаолиятига тадбиқ этилган. Ижтимоий самарадорлиги: эрта госпитал босқичида шокоген комбинацияланган травмали беморларга кетма-кет қўлланиладиган ушбу алгоритмнинг кенг жорий этилиши ихтисослашган шошилинч тиббий ёрдам сифатини оширган. Иқтисодий самарадорлиги: кўплаб таянч-ҳаракат тизими зарарланган, комбинацияланган шокоген шикастланган беморларда таклиф этилган оғриқсизлантириш алгоритми эрта госпитал босқичида иқтисодий жиҳатдан самарали бўлиб, клиникада қолиш муддатини 11 кундан 8 кунгача камайтириб, бир бемор учун 660000 сўм, сўмни, тадқиқот доирасида (n=103) жами 67980000 сўм тежашга имкон берган.
“Шокоген шикастланишларда регионар оғриқсизлантириш: илк госпитал даврда мутаносиблик ва хавфсизликни бахолаш” мавзусидаги диссертацион тадқиқоти натижаларининг амалиётга жорий қилинганлиги тўғрисида илмий янгиликни бошқа даволаш-профилактика муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий марказининг 2025 йил 13-августидаги 01-02/1942 сонли хати юборилган.
