Мамараимова Ўғилой Тажимурадовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Медианинг лисоний манзарасида менталлик: аксиологик тадқиқ (электрон газеталар мисолида)”, 10.00.11 – Тил назарияси. Амалий ва компютер лингвистикаси (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.4. PhD/Fil 3036.
Илмий раҳбар: Тешабаева Дилфуза Муминовна, филология фанлари доктори, профессор.      
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети      
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, DSc.03/30.12/2019.Fil.27.01 рақамли Бир марталик Илмий кенгаш.  
 Расмий оппонентлар: Рахимов Ғанишер Худайкулович, филология фанлари доктори, профессор; Насруллаева Нафиса Зафаровна, филология фанлари доктори, профессор.      
 Етакчи ташкилот: Қарши давлат университети.
 Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
 II. Тадқиқотнинг мақсади медиа оламининг лисоний манзарасида менталлик категориясини ифодаловчи тил воситаларини аниқлаш, уларнинг шаклланиши ва қўлланилишидаги ҳамда медиаматнларнинг аудиторияга таъсирини миллий-маданий  ва ижтимоий-сиёсий омилларни  аксиологик ёндашув асосида  тадқиқ қилишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
 медиаматннинг мазмуний ва структурал компонентларининг воқеланиш хусусиятларини электрон босма медиа лисоний манзарасида менталликни ифодаловчи лисоний бирликлар асосида очиб бериш орқали медиакоммуникациянинг прагматик тамоёллари ишончлилилк, релевантлилик ва констекстуаллик аспектларида  аниқланган;  
менталитетнинг миллий анъаналар, урф-одатлар, турмуш тарзи ва дунёқарашни акс эттирувчи грамматик тузилмалар ҳамда лексик ва синтактик сатҳда метафоралар, паремиялар, иборалар, рамзлар орқали ифодаланиши миллий тафаккур шаклланишига таъсир этувчи  миллий-маданий, ижтимоий-сиёсий ҳамда диний омиллар билан узвийликда далилланган;
тезкор ахборот оқими шароитида аудиториянинг ментал дунёқарашини шакллантиришда маълумотни танлаш, таъкидлаш ва талқин қилиш унсурлари медиаматннинг экспрессивлиги, нутқий-маданий баҳоси, лисоний манзарани намоён этувчи ментал бирликларнинг медиакоммуникацияда воқеланиш хусусиятларига кўра  очиб берилган; 
медиаматнларнинг адресат → медиа жанр → нутқий тасниф → консепт тизимида жамиятнинг нутқий маданияти, мулоқот қоидалари, анъана ва урф-одатларнинг миллий қадриятлар билан уйғунлиги лингвомаданий таҳлил  негизида публицист-журналист ва аудитория менталитетининг ўзаро таъсири тамойилида асосланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Электрон газеталарда медианинг лисоний манзарасида менталлик хусусиятлари таҳлили бўйича олинган илмий натижалар ва амалий таклифлар асосида:
медиаматнларни аудиторияга тақдим қилишда тил воситаларини танлаш менталитет билан боғлиқлигини илмий асослаш орқали медиаматннинг мазмуний ва структурал компонентлари, электрон босма медианинг лисоний манзарасида менталликни ифодаловчи бирликларнинг воқеаланишида медиакоммуникациянинг мақсадга мувофиқлик принципи ва нутқий стратегияларнинг ўрни  аниқланганига оид тавсия ва хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг “Ўзбекистон” телерадиоканали ДМ “Маданий-маърифий ва бадиий эшиттиришлар” туркумидаги “Таълим ва тараққиёт”, “Ўсмирлар учун” номли эшиттиришларни тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон телерадиоканали” Давлат Муассасасининг 2023-йил 22-ноябрдаги 04-36-1754-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек ва инглиз медиа матнларининг менталлик, аксиологик тадқиқи хусусида радиотингловчиларга, жумладан, филологик йўналишларда таълим берувчи профессор-ўқитувчилар ва талабаларга илмий-назарий маълумот берилган;
менталитетнинг миллий анъаналар, урф-одатлар, турмуш тарзи ва дунёқарашни акс эттирувчи грамматик тузилмалар билан ҳамда лексик, синтактик, метафоралар, паремиялар, иборалар, рамзлар ва миллий тафаккур шаклланишига таъсир этувчи  миллий-маданий, ижтимоий-сиёсий ҳамда диний омиллар билан узвийлиги лингвокултурологик асосда далилланган илмий натижалар ва материалларидан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида Давлат илмий-техник дастурлари доирасида 2021–2023-йилларда амалга оширилган                             Ф3-201912258 “Ўзбек адабиётининг кўп тилли (ўзбек, рус, инглиз тилларида) электрон платформасини яратиш” номли амалий лойиҳада фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2023-йил 4-декабрдаги 01/4-2589-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа асосида яратилган платформанинг мазмун-моҳияти бойитилган;
тезкор ахборот оқими шароитида аудиториянинг ментал дунёқарашини шакллантиришда медиаматннинг экспрессивлиги, нутқий-маданий баҳоси, лисоний манзарани намоён қилувчи медианинг асосий тушунчалари ментал бирликлар орқали очиб берилгани хусусидаги илмий таклиф ва тавсиялардан Ўзбекистон Республикаси Қуролли Кучлари академиясида 2021–2022-йилларда бажарилган “Ўзбек ҳарбий саънати тарихи” номли фундаментал лойиҳада, шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги тасарруфидаги олий ҳарбий таълим муассасалари учун “инглиз тили” фан дастурларини такомиллаштиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг 2023-йил 5-декабрдаги 10/2361-сон маълумотномаси). Натижада хулосалар ва тавсиялар лойиҳа доирасида электрон ресурслар, назарий ва амалий материалларни тайёрлашда муҳим манба бўлиб хизмат қилган;
медиаматнларнинг “адресат → медиа жанр → нутқий тасниф → консепт” тизимида жамиятнинг нутқий маданияти, мулоқот қоидалари, анъана ва урф-одатларнинг миллий қадриятлар билан боғлиқлиги, бу жараёнда публицист-журналист ва аудитория менталитетининг ўзаро таъсири компонент таҳлил негизида асосланган хулосалардан “Ёшлар овози” газетасининг рукнларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси “Ёшлар овози” газетасининг 2023-йил 26-январдаги 7/24-сон маълумотномаси). Натижада медиаматнларнинг миллий-маданий, тарбиявий, маърифий аҳамияти оширилиб, оммавий аудиториянинг медиаматнлар, жумладан, электрон газеталар билан янада кенгроқ танишиш имконияти яратилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish