Бобокулов Азамат Уктамовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Гастродуоденал яралардан қон кетиш рецидивларини прогнозлаш ва даволаш усулларини такомиллаштириш», 14.00.27 – Хирургия (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.4.PhD/Tib5227.
Илмий раҳбар: Даминов Феруз Асадуллаевич, тиббиёт фанлари доктори (DSc), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Самарқанд давлат тиббиёт университети, DSc.04/05.05.2023.Tib.102.03.
Расмий оппонентлар: Хўжабаев Сафарбой Тухтабаевич, тиббиёт фанлари доктори (DSc), доцент; Рахманов Қосим Эрданович, тиббиёт фанлари доктори (DSc), доцент.
Етакчи ташкилот: Хожа Аҳмад Ясавий номидаги халқаро қозоқ-турк университети (Қозоғистон Республикаси).
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: гастродуоденал яралардан қон кетишда гемостаз жараёнини назорат қилиш орқали беморларда комплекс даво натижаларини яхшилашдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
гастродуоденал яралар билан беморларда қон кетиш асоратнинг учраш даражаси, частотаси гемостаз тизимининг динамикаси орқали асосланган;
ўткир яралардан қон кетишда эндоскопик усулда гемостаз қилинган беморларда қон кетишнинг рецидивини прогнозлаш мақсадида тромбодинамик тест усули самарадорлиги исботланган;
гастродуоденал яралардан қон кетишнинг қайталанишида тромбодинамик тест усули ёрдамида беморлардаги қон кетиш асоратининг камайиши, гемостатик даволаш муддати ва беморларнинг стационар шароитда ўтказадиган ўрин кунларининг камайиши илмий жиҳатдан асосланган;
тавсия қилинган комплекс даво тактикаси орқали беморларга хирургик, эндоскопик ва консерватив даволаш-диагностик алгоритми ишлаб чиқилган ва клиник асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Гастродуоденал яралардан қон кетиш рецидивларини прогнозлаш ва даволаш усулларини такомиллаштириш бўйича олиб борилган илмий-тадқиқот натижалари асосида (Ўзбекистон Республикаси ССВ ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 17.07.2025 й. 22/33-сон хулосаси):
биринчи илмий янгилик: гастродуоденал яралар билан беморларда қон кетиш асоратнинг учраш даражаси, частотаси гемостаз тизимининг динамикаси орқали асосланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Самарқанд вилоят филиали (29.04.2025 й. 72-U-сон буйруғи) ва Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Сирдаре вилоят филиали (11.03.2025 й. 43-сон буйруқ) билан амалий фаолиятига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: меъда ва ўн икки бармоқ ичак яра касаллигининг қон кетиш асорати билан беморларда қон кетишнинг қайталаниш ҳолатларининг сабаблари ўрганилиб чиқилган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: меъда ва ўн икки бармоқ ичак яра касаллигининг қон кетиш асорати даражасини аниқлаш амалиётини ўтказиш жарроҳлик даволашни қўллаш доирасида беморларнинг стационар шароитда даволаш одатда умумий ўртача 10-15 кун учун 3476500 сўм. Беморларнинг барча лаборатор-инструментал текширишларига жами 1056800 сўм сарфланади. Иқтисодий кўрсаткич 5456200 сўмни ташкил етади (бир нафар бемор учун). Хулоса: гастродуоденал яралар билан беморларда қон кетиш асоратининг учраши ҳолатлари асосан эркак жинсли (61,2%), ўрта ёшлардаги (55,6%), 5-10 йиллик ярали анамнезига эга (33.1%) беморларда кузатилиб, текширилаётган гурухларда статистик аниқ фарқлар аниқланмади.
иккинчи илмий янгилик: ўткир яралардан қон кетишда эндоскопик усулда гемостаз қилинган беморларда қон кетишнинг рецидивини прогнозлаш мақсадида тромбодинамик тест усули самарадорлиги исботланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Самарқанд вилоят филиали (29.04.2025 й. 72-U-сон буйруғи) ва Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Сирдаре вилоят филиали (11.03.2025 й. 43-сон буйруқ) билан амалий фаолиятига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: гастродуоденал яралардан қон кетиш билан беморларда қон кетишни қайталанишини прогнозлашда тромбодинамик тестнинг бошқа коагулограмма таҳлилларидан афзалликлари баҳоланган ва исбот қилинган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: ўткир яралардан қон кетишда эндоскопик усулда гемостаз қилинган беморларда миниинвазив технологиялардан фойдаланиш беморларнинг стационарда қолиш муддатининг қисқариши, дори-дармон сарфи камайиши ҳисобига 1 бемор ҳисобида 1546500 сум тежалишига олиб келди. Бу маблағнинг тежалиши стационарда даволаниш муддатини камайтирди, шу асосда тиббий хизматга сарфланадиган маблағни тежалиши билан асосланган. Хулоса: тромбодинамик тест таҳлиллари асосида гастродуоденал яралардан қон кетиши сабабли кўп қон йўқотган беморларда бажарилган нотўлиқ консерватив ва эндоскопик гемостатик даво муолажалари натижасида кечки гипокоагуляция ҳолати ўз вақтида аниқланиши натижасида, кузатилиши мумкин бўлган қон кетишларнинг қайталанишини 31.4% дан 17.6% га пасайишига эришилди. 
учинчи илмий янгилик: гастродуоденал яралардан қон кетишнинг қайталанишида тромбодинамик тест усули ёрдамида беморлардаги қон кетиш асоратининг камайиши, гемостатик даволаш муддати ва беморларнинг стационар шароитда ўтказадиган ўрин кунларининг камайиши илмий жиҳатдан асосланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Самарқанд вилоят филиали (29.04.2025 й. 72-U-сон буйруғи) ва Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Сирдаре вилоят филиали (11.03.2025 й. 43-сон буйруқ) билан амалий фаолиятига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: гастродуоденал яралардан қон кетиш билан беморларда қон кетишни қайталанишини даволаш ва профилактикаси алгоритми ишлаб чиқилган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: тромбодинамик тест усули орқали динамик текшириш имкониятларидан одатда умумий ўртача 314000 сўм сарфланади. Беморларга юқоридаги тавсия қилинган минимал инвазив жарроҳликни ҳисобга олсак, йиллик иқтисодий кўрсаткич 5311800 сўмни ташкил етади. Хулоса: Форрест классификациясига кўра, F-IА рецидивлари 3 (8,1%) беморда кузатилиб, улардан 1 таси асосий гуруҳ ва қолган 2 нафари таққослаш гуруҳ беморларида кузатилган. Энг кўп қайталаниш кўрсатгичи F-IВда акс этиб, (n=14 (37,9%)), улардан асосий гуруҳдаги 3 нафар ва таққослаш гуруҳидан 11 нафар беморларда бўлган. F-IIА - да жами 12 (32,4%) нафар, F-IIВ кўрсатгичи жами 7 (18,9%) нафар беморларда кузатилган. Кўриниб турибдики, тавсия қилинган комплекс даволаш натижалари орасида сезиларли статистик (p<0,05) фарқ кузатилди.
тўртинчи илмий янгилик: тавсия қилинган комплекс даво тактикаси орқали беморларга хирургик, эндоскопик ва консерватив даволаш-диагностик алгоритми ишлаб чиқилган ва клиник асосланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Самарқанд вилоят филиали (29.04.2025 й. 72-U-сон буйруғи) ва Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Сирдаре вилоят филиали (11.03.2025 й. 43-сон буйруқ) билан амалий фаолиятига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: тавсия қилинган комплекс даво тактикаси орқали беморларга хирургик, эндоскопик ва консерватив даволаш-диагностик алгоритми клиник асосланганиб тадбиқ этилди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: тавсия қилинган комплекс даво тактикаси орқали беморларда стационар шароитда даволаш одатда умумий ўртача 4893350 сўм сарфланади. Бу сумманинг ичида оператив даво ва 2 кун реанимация ва 5-7 кун интенсив терапия бўлимидаги ўрин-кунлар 1829900 (431300 + 1398600) сўмни ташкил қилади. Беморларга юқоридаги тавсия қилинган комплекс даво натижасида миниинвазив жарроҳлик амалиётини ҳисобга олсак, йиллик иқтисодий кўрсаткич 32659800 сўмни (2 та беморга) ташкил етади. Хулоса: тавсия қилинган комплекс эндохирургик тактиканинг самарадорлиги натижалари таҳлил қилинганда, таққослаш гуруҳидаги беморларда гемостатик терапия ўтказиш давомийлиги асосий гуруҳ беморларига нисбатан узоқроқ бўлганлиги кузатилди. Беморларнинг стационар шароитда гемостатик терапия олишларининг давомийлиги асосий гуруҳдаги беморларда ўртача 3,5±0,7 (t=2,21; p<0,05) кун бўлган бўлса, таққослаш гуруҳидаги беморларда ўртача 4.8±0,6 кунни (t=2,87; p<0,05) ташкил қилди. Шунингдек, беморларнинг стационар шароитда ўтказган ўрин кунлари таҳлилида асосий гуруҳдаги беморларда ўртача 2,5±0,8 (p<0,05) кун бўлган бўлса, таққослаш гуруҳидаги беморларда ўртача 3.9±0,4 кунни (p<0,05) ташкил қилди.