Назаров Феруз Юсуфовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: «Коронавирусли инфекция ўтказган беморларда марказий гемодинамика ва ташқи нафас функцияларини баҳолаш ва коррекциялаш» 14.00.05 – Ички касалликлар (тиббиёт фанлар).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: №B2021.1.PhD/Тib1655.
Илмий раҳбар: Ярмухамедова Саодат Хабибовна, тиббиёт фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Урганч давлат тиббиёт институти, PhD 04/30.09.2020.Тib.123.01.
Расмий оппонентлар: Норбоев Фармон Эргашович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Убайдуллаева Наима Набихановна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: коронавирусли инфекция ўтказган беморларда касаллик клиник кўринишнинг хусусиятларини ўрганиш, юрак-қон томир ва нафас олиш тизимларининг ҳолатини бахолаш оркади даволаш тактикасини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
коронавирусли инфекцияси ўтказган беморларда касалликнинг ўзига хос клиник кечиши ва яллиғланиш биомаркерларининг (ИЛ-6, ИЛ-8, CРО) сезиларли ўсиши кузатилган ва ушбу кўрсаткичлар касалликнинг оғирлик даражасини баҳолаш ва даволаш натижаларини башорат қилишда прогностик маркер сифатида қўлланилиши мумкинлиги асосланган;
COVID-19 ўтказган беморларда диастолик дисфункция ва КФК-МВ, тропонин-I каби юрак шикастланишининг биомаркерлари хамда яллиғланиш ва тромботик кўрсаткичлар ўртасида юқори мусбат корреляцион боғланиш аниқланган;
илк бор коронавирусли инфекция ўтказган беморларда асососий даво усулига қўшимча кверцитин ва доксофиллин дори воситаларини қўллаш орқали марказий гемодинамикани ва ташқи нафасни яхшилашга қаратилган комплекс терапия усули такомиллаштирилган;
илк бор даволаш гуруҳлари ўртасида натижаларнинг қиёсий таҳлили ўтказилиб, иммун тизими ва гормонал фоннинг тикланганлиги, асоратлар сонини камайганлиги, ҳамда такомиллаштирилган даво усулнинг юқори самарадорлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Олинган илмий натижалар коронавирусли инфекция ўтказилган беморларда марказий гемодинамика ва ташқи нафас функцияларини баҳолаш ва коррекциялаш бўйича олинган маълумотлар асосида:
биринчи илмий янгилик: коронавирусли инфекцияси ўтказган беморларда касалликнинг ўзига хос клиник кечиши ва яллиғланиш биомаркерларининг (ИЛ-6, ИЛ-8, CРО) сезиларли ўсиши кузатилган ва ушбу кўрсаткичлар касалликнинг оғирлик даражасини баҳолаш ва даволаш натижаларини башорат қилишда прогностик маркер сифатида қўлланилиши мумкинлиги асосланган Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмаси 2024-йил 28-августдаги 3073-7-107-ТБ/2024-сон буйруқ ва Самарқанд туман тиббиёт бирлашмаси 2024-йил 28-августдаги 3788-7-103-ТВ/2024-сон буйруқ билан амалиётга жорий этилган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил 13-ноябрдаги 8-сонли йиғилиш баённомаси). Ижтимоий самарадорлиги: Коронавирусли инфекция ўтказган беморларда интерлейкин-6 ва интерлейкин-8 каби маркерларнинг босқичма-босқич нормаллашуви касаллик оқибатини тўғри башорат қилиш имконини берди. Иқтисодий самарадорлик: шифохонада қолиш тўлов миқдори 420000 сўмга камайтирилди; шифохонада бўлиш даврининг 2 кунга қисқартирилиши ҳисобига 280000 сўмлик дори-дармон кам талаб этилади (1 кунга ўртача 140000 сўм дори воситалари сарфланади). Хулоса: клиник амалиётда тадқиқот натижаларини тадбиқ қилиниши коронавирусли инфекция (П-CV19) ўтказилган беморларда ташҳислаш чораларини ва касалликнинг асоратларини олдини олиш самарадорлигини сезиларли даражада ошириш имконини берган.
иккинчи илмий янгилик: COVID-19 ўтказган беморларда диастолик дисфункция ва КФК-МВ, тропонин-I каби юрак шикастланишининг биомаркерлари хамда яллиғланиш ва тромботик кўрсаткичлар ўртасида юқори мусбат корреляцион боғланиш аниқланган Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмаси 2024-йил 28-августдаги 3073-7-107-ТБ/2024-сон буйруқ ва Самарқанд туман тиббиёт бирлашмаси 2024-йил 28-августдаги 3788-7-103-ТВ/2024-сон буйруқ билан амалиётга жорий этилган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил 13-ноябрдаги 8-сонли йиғилиш баённомаси). Ижтимоий самарадорлиги: асосий терапия фонида Кверцетин ва Доксофиллин билан комплекс терапия ўтказилганда клиник белгилар камайиши, марказий гемодинамик кўрсаткичларнинг яхшиланиши ва ўпкада обструктив ўзгаришларнинг пасайиши коронавирусли инфекция ўтказган беморларда тикланишнинг давомийлиги ва натижаларини аниқ башорат қилиш имкони пайдо бўлган. Иқтисодий самарадорлиги: Комплекс терапияни қўллаш касалхонада бўлишнинг ўртача давомийлигини хар бир беморга 2 кунга қисқартириш имконини берди, бу эса давлат бюджетидан 450 минг сўм маблағни тежаш имконини беради (Самарқанд шаҳридаги кўп тармоқли клиниканинг терапевтик бўлимида бир кунлик ётоқ нархи 225000 минг сўмни ташкил этади). Хулоса: комплес терапияни самарадорлигининг белгилари сифатида марказий гемодинамика ва ташқи нафас олиш функцияси кўрсаткичларининг муҳим роли ҳамда уларнинг динамикаси ва беморларнинг дастлабки клиник хусусиятлари ўртасида ижобий корреляцияни аниқлаш касалликни ўз вақтида ташҳислаш ва даволаш, асоратларни олдини олишга имкон берган.
учунчи илмий янгилик: коронавирусли инфекция ўтказган беморларда асососий даво усулига қўшимча кверцитин ва доксофиллин дори воситаларини қўллаш орқали марказий гемодинамикани ва ташқи нафасни яхшилашга қаратилган комплекс терапия усули такомиллаштирилган Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмаси 2024-йил 28-августдаги 3073-7-107-ТБ/2024-сон буйруқ ва Самарқанд туман тиббиёт бирлашмаси 2024-йил 28-августдаги 3788-7-103-ТВ/2024-сон буйруқ билан амалиётга жорий этилган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил 13-ноябрдаги 8-сонли йиғилиш баённомаси). Ижтимоий самарадорлиги: Марказий гемодинамика ва ташқи нафас олиш кўрсаткичларини тузатиш нафақат юрак-қон томир ва нафас олиш тизимларининг объектив кўрсаткичларини яхшилашга, балки коронавирусли пневмониядан кейин беморларнинг ҳаёт сифатини сезиларли даражада яхшилашга имкон бериши аниқланди. Иқтисодий самарадорлик: ушбу ҳолатни вақтида аниқлаш беморларни ўз вақтида даволаш имконини берган ва бир нафар бемор ҳисобидан бюджет маблағларини 890000 сўмга ва бюджетдан ташқари маблағларни 765000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: олинган маълумотларга асосланиб, яллиғланиш белгилари даражасининг ўзгариши билан юрак-қон томир ва нафас олиш тизимларининг клиник кўрсаткичлари ўртасидаги боғлиқлик ўрнатилди, бу эса ушбу маркерлардан фойдаланишга даволаш самарадорлигини кузатиш даволаш давомийлигини башорат қилиш имконини берган.
тўртинчи илмий янгилик: даволаш гуруҳлари ўртасида натижаларнинг қиёсий таҳлили ўтказилиб, иммун тизими ва гормонал фоннинг тикланганлиги, асоратлар сонини камайганлиги, ҳамда такомиллаштирилган даво усулнинг юқори самарадорлиги исботланган Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмаси 2024-йил 28-августдаги 3073-7-107-ТБ/2024-сон буйруқ ва Самарқанд туман тиббиёт бирлашмаси 2024-йил 28-августдаги 3788-7-103-ТВ/2024-сон буйруқ билан амалиётга жорий этилган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил 13-ноябрдаги 8-сонли йиғилиш баённомаси). Ижтимоий самарадорлиги: Коронавирусли пневмониядан сўнг беморларда юрак-қон томир ва нафас олиш тизимларининг клиник ва функционал кўрсаткичлари ўртасидаги ассоциатив боғлиқликликни аниқлаш, ушбу беморларда касалликни ташҳислаш чораларини ва касалликнинг асоратларини олдини олиш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: шифохонада қолиш тўлов миқдори 486000 сўмга камайтирилди; шифохонада бўлиш даврининг 2 кунга қисқартирилиши ҳисобига 420000 сўмлик дори-дармон кам талаб етилади (1 кунга ўртача 140000 сўм сарфланади). Хулоса: Коронавирусли инфекция ўтказган беморларда марказий гемодинамикани ва ташқи нафас олиш функцияцини тузатишга қаратилган комплекс терапиядан фойдаланиш юрак-қон томир ва нафас олиш тизимларининг клиник ва функционал кўрсаткичларининг сезиларли яхшиланишига олиб келиши аниқланган. Дори-дармонлар билан даволаш ва жисмоний реабилитацияни ўз ичига олган комплекс терапия интерлейкин-6 (IL-6) ва интерлейкин-8 (IL-8) каби яллиғланиш белгиларининг пасайишига ёрдам бериши аниқланди, бу тизимли яллиғланишнинг пасайиши ва беморларнинг умумий аҳволи яхшиланганлигини кўрсатади.
