Korakulova Zilola Tilovmurodovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar:
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Surunkali yurak etishmovchiligi mavjud bo‘lgan bemorlarda buyraklar zararlanishining erta tashxislash mezonlarini aniqlash va davolashni muvofiqlashtirish” 14.00.06 – Kardiologiya (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2025.2.PhD/Tib3517.
Ilmiy rahbar: Ataxadjaeva Gulchexra Abdunabievna, tibbiet fanlar doktori, dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat tibbiyot universiteti.
Ilmiy kengash faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, Ilmiy kengash raqami: Respublika ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi, DSc.04/30.12.2019.Tib.64.01.
Rasmiy opponentlar: Bekmetova Feruza Matsafaevna, tibbiet fanlar doktori; Sabirov Maksud Atabaevich, tibbiet fanlar doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Samarqand davlat tibbiyot universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: SYuE mavjud bemorlarning klinik holati, miokardning sistolik va dastolik faoliyatining o‘zgarishida buyraklarning zararlanishini erta tashhislash mezonlarini va uning prognostik qiymatini aniqlash hamda kardiorenal sindrom bilan birgalikda kelgan surunkali yurak etishmovchiligining samarador farmakoterapiyasini ishlab chiqishdan iborat.
III.Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor SYuEning chap qorincha otish fraksiyasi saqlangan va o‘rtacha pasaygan fenotiplarida buyraklar funksional xolati buzilishlarining erta klinik namoyon bo‘lish belgilari buyraklar naychalarining erta zararlanish (KIM-1 va NGAL) biomarkerlari asosida aniqlangan;
SYuEning chap qorincha otish fraksiyasi saqlangan va o‘rtacha pasaygan fraksiyali fenotiplarida endoteliy disfunksiyasi bilan bog‘liq yallig‘lanish markerlari (IL-6, CRP) bilan buyraklar tubular zararlanishining erta biomarkerlari (KIM-1, NGAL) o‘rtasidagi patogenetik bog‘liqlik aniqlangan;
ilk bor SYuEning chap qorincha otish fraksiyasi saqlangan va o‘rtacha pasaygan fenotiplarida KIM-1, NGAL, IL-6, CRP va NT-proBNP biomarkerlari dinamikasi asosida SGLT 2 ingibitorlarining SYuEning klinik namoyon bo‘lishiga va buyraklar funksional xolatiga ta’sir samaradorligi aniqlangan;
SYuEning chap qorincha otish fraksiyasi saqlangan va o‘rtacha pasaygan fenotiplarida kardiorenal disfunksiyaga hos klinik, bioximik va exokardiografik integral mezonlar asosida SGLT 2 ingibitorlarining buyraklar erta zararlanishidagi patogenetik omillarga hamda kardiorenal munosabatlar rivojlanishi va avj olib borishiga samaradorligi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:
O‘zbekiston Respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi ilmiy texnik kengashining kengashining 2025 yil 07 iyuldagi 21 sonli yig‘ilish bayonnomasiga asosan ilmiy tadqiqot ishlari natijalarini amaliyotga tadbig‘i bo‘yicha №21/66 sonli xulosasiga ko‘ra:
birinchi ilmiy yangilik: ilk bor SYuEning chap qorincha otish fraksiyasi saqlangan va o‘rtacha pasaygan fenotiplarida buyraklar funksional xolati buzilishlarining erta klinik namoyon bo‘lish belgilari buyraklar naychalarining erta zararlanish (KIM-1 va NGAL) biomarkerlari asosida aniqlanganligi Toshkent pediatriya tibbiyot instituti muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 2023 yil 3 apreldagi № 03/222 ma’lumotnomasi bilan tasdiqlangan «O‘rtacha pasaygan otish fraksiyali yurak etishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda empagliflozin terapiyasini kuzatishda exokardiografiyaning ahamiyati» uslubiy tavsiyanomasi mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Toshkent viloyati Qibray tumani tibbiyot birlashmasining 27.04.2024 yildagi 1411-10-139-TB/2024-son hamda Surxondaryo viloyati Angor tumani tibbiyot birlashmasining 04.06.2024 yildagi 1699-8-109-TB/2024-sonli buyruqlar bilan amaliyotga joriy etilgan Ijtimoiy samaradorligi: SYuE bilan xastalangan bemorlarda SYuE ni tashxishlash va davolash bo‘yicha ishlab chiqilgan algoritm terapevtik yondashuvlarni optimallashtirishga, shuningdek, ushbu bemorlarda yurak-qon tomir asoratlari rivojlanishi xavfini oldini olishga olib kelgan. Bu holat masalaning ijtimoiy ahamiyatini ta’minlaydi. Iqtisodiy samaradorligi quyidagilardan iborat: SYuE bilan xastalangan bemorlarda SYuEda buyraklar zararlanishini erta tashxishlash va davolashda SGLT 2 ingibitorlarinin ko‘llash orqali gospitalizatsiyalar sonini kamaytirishga, SYuE uchun sarflanadigan xarajatlarini kamaytirishga va yurak-qon tomir kasalliklari asoratlarini kkamaytirishga imkon berdi.
ikkinchi ilmiy yangilik: SYuEning chap qorincha otish fraksiyasi saqlangan va o‘rtacha pasaygan fenotiplarida endoteliy disfunksiyasi bilan bog‘liq yallig‘lanish markerlari (IL-6, CRP) bilan buyraklar tubular zararlanishining erta biomarkerlari (KIM-1, NGAL) o‘rtasidagi patogenetik bog‘liqlik aniqlanganligi Toshkent pediatriya tibbiyot instituti muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 2023 yil 3 apreldagi № 03/222 ma’lumotnomasi bilan tasdiqlangan «O‘rtacha pasaygan otish fraksiyali yurak etishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda empagliflozin terapiyasini kuzatishda exokardiografiyaning ahamiyati» uslubiy tavsiyanomasi mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Toshkent viloyati Qibray tumani tibbiyot birlashmasining 27.04.2024 yildagi 1411-10-139-TB/2024-son hamda Surxondaryo viloyati Angor tumani tibbiyot birlashmasining 04.06.2024 yildagi 1699-8-109-TB/2024-sonli buyruqlar bilan amaliyotga joriy etilgan Ijtimoiy samaradorligi: SYuE bilan xastalangan bemorlarda SYuE va buyraklar disfunksiyasini eng erta davrlarda tashxishlash va yurak qon tomir tizimi asoratlarini erta oldini olishda diagnostik va terapevtik yondashuvlarni optimallashtirish algoritmi asosida yuqori yurak-qon tomir kasalliklari xavfiga moyilligi erta bosqichlarda aniqlashga yordam beradi. Iqtisodiy samaradorligi: SYuE mavjud bemorlarda SYuE va buyraklar zararlanishini erta diagnostikasi va yurak-qon tomir tizimi kasalliklarining profilaktikasi samaradorligini oshirish, nogironlik va vaqtidan oldin o‘lim holatlarini kamaytirishga yordam beradi.
uchinchi ilmiy yangilik: ilk bor SYuEning chap qorincha otish fraksiyasi saqlangan va o‘rtacha pasaygan fenotiplarida KIM-1, NGAL, IL-6, CRP va NT-proBNP biomarkerlari dinamikasi asosida SGLT 2 ingibitorlarining SYuEning klinik namoyon bo‘lishiga va buyraklar funksional xolatiga ta’sir samaradorligi aniqlanganligi Toshkent pediatriya tibbiyot instituti muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 2023 yil 3 apreldagi № 03/221 ma’lumotnomasi bilan tasdiqlangan «Surunkali yurak etishmovchiligi fenotiplarining davolash choralarini optimallashtirish» uslubiy tavsiyanomasi mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Toshkent viloyati Qibray tumani tibbiyot birlashmasining 27.04.2024 yildagi 1411-10-139-TB/2024-son hamda Surxondaryo viloyati Angor tumani tibbiyot birlashmasining 04.06.2024 yildagi 1699-8-109-TB/2024-sonli buyruqlar bilan amaliyotga joriy etilgan. Ijtimoiy samaradorligi: SYuE ning turli fenotiplarida SYuEni tashxishlash va terapevtik yondashuvlarni optimallashtirish algoritmiga muvofiq SGLT 2 ingibitorlari dori vositalarini tavsiya qilish orqali SYuE bilan xastalangan bemorlarning klinik xolati yaxshilanishiga, buyraklar faoliyatining tiklanishiga olib keldi. Iqtisodiy samaradorligi: bemorlarning hayotiga xavf soluvchi, erta nogironlik va o‘limga olib keluvchi yurak-qon tomir asoratlarining, qo‘shimcha SYuEga qarshi dorilarga ehtiyojning kamayishiga, ushbu bemorlarda gospitalizatsiya muddatlarining qisqarishiga va umumiy iqtisodiy harajatlarni bir yil davomida 925000 so‘m tejash imkonini beradi.
to‘rtinchi ilmiy yangilik: SYuEning chap qorincha otish fraksiyasi saqlangan va o‘rtacha pasaygan fenotiplarida kardiorenal disfunksiyaga hos klinik, bioximik va exokardiografik integral mezonlar asosida SGLT 2 ingibitorlarining buyraklar erta zararlanishidagi patogenetik omillarga hamda kardiorenal munosabatlar rivojlanishi va avj olib borishiga samaradorligi aniqlanganligi Toshkent pediatriya tibbiyot instituti muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 2023 yil 3 apreldagi № 03/221 ma’lumotnomasi bilan tasdiqlangan «Surunkali yurak etishmovchiligi fenotiplarining davolash choralarini optimallashtirish» uslubiy tavsiyanomasi mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Toshkent viloyati Qibray tumani tibbiyot birlashmasining 27.04.2024 yildagi 1411-10-139-TB/2024-son hamda Surxondaryo viloyati Angor tumani tibbiyot birlashmasining 04.06.2024 yildagi 1699-8-109-TB/2024-sonli buyruqlar bilan amaliyotga joriy etilgan. Ijtimoiy samaradorligi: SYuE fenotiplari bilan kasallangan bemorlarda davolashni samarador olib borish va shu tariqa bemorlarning hayot sifatini hamda ijtimoiy faolligini oshirish bilan namoyon bo‘ldi va yurak qon-tomir tizimi kasalliklarining profilaktikasi samaradorligini oshirishga, nogironlik va vaqtidan oldin o‘limni kamaytirishga yordam berdi. Iqtisodiy samaradorligi: ushbu yondashuv SYuE ga erta tashxis qo‘yish va samarador davolash orqali sog‘liqni saqlash resurslaridan oqilona foydalanishga yordam beradi va bir yilda SYuEga chalingan bemorlarni gospitalizatsiya xarajatlarini 925000 so‘mga qisqartirish imkonini beradi.
