Mustapaev Ahror Islomovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan tarmog‘i nomi): “To’qimachilik sanoati xodimlari kompetentligini boshqarishni takomillashtirish”, 08.00.13 – “Menedjment”.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2025.2.PhD/Iqt5564.
Ilmiy rahbari: Muminova Nargiza Maqsudjonovna, iqtisodiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent to‘qimachilik va engil sanoat instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti huzuridagi DSc.03/30.12.2020.I.16.02 raqamli Ilmiy kengash.
Rasmiy opponentlar: Tursunov Bobir Ortiqmirzaevich, iqtisodiyot fanlari doktori, professor, Ismailov Akmal Maksudovich, , iqtisodiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Toshkent davlat texnika universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: Bozor raqobati sharoitida to‘qimachilik sanoati xodimlari kompetentligini boshqarishni takomillashtirish bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
uslubiy yondashuvga ko‘ra “kompetentlik” tushunchasi mazmuni barkamol inson sifatida kishining shakllanishi jarayoniga sinergetik ta’sirning ijobiy rivojlanishini hisobga olgan holda faoliyatini amalga oshirish muhitida (yoki boshqa vaziyatda) samarali qarorlar qabul qilishga yo‘naltirilgan salohiyat, qobiliyat, majburiyat, bilim va ko‘nikmalar umumiy majmuasi sifatida takomil-lashtirilgan;
to‘qimachilik sanoati korxonasi xodimlari kompetentlik darajasini baholashga yondashuv kasbiy malakaga talab etiladigan kompetensiya va vazifalar o‘rtasidagi muvofiqlik darajasi asosida xodimlar kompetentlik darajasining integral oraliq natijalari [juda past (0-0,200), past (0,201-0,500), qoniqarli (0,501-0,600), yuqori (0,601-0,900), juda yuqori (0,901-1,00)] asosida baholashga ko‘ra takomillashtirilgan;
to‘qimachilik sanoati korxonalarini istiqbolda rivojlantirish strategiyasiga ko‘ra kasbiy kompetentlik darajasini oshirishga yo‘naltirilgan biznes-jarayon modelini tanlashda “xodimlar kompetentligi salohiyati” va “menejment samara-dorligi” matrisasi asoslanib, unga mos qiymatlari (“yuqori”, “o‘rta”) darajasida amalga oshirish taklif etilgan;
to‘qimachilik sanoati korxonasi samaradorligini oshirishda xodimlarni ragʻbatlantirishning faoliyatni tanlab olingan maqsadli sakkizta omil bo‘yicha baholash, lavozim ierarxiyasiga ko‘ra toifalar jadvalini tuzish va har biri uchun rasmiy ish haqini belgilash kabilar bo‘yicha besh bosqichli tizimi asoslangan holda ular kompetentligini ballar yordamida baholash taklif etilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Bozor raqobati sharoitida to‘qimachilik sanoati xodimlari kompetentligini boshqarishni takomillashtirish bo‘yicha olingan natijalar asosida:
uslubiy yondashuvga ko‘ra “kompetentlik” tushunchasi mazmuni barkamol inson sifatida kishining shakllanishi jarayoniga sinergetik ta’sirning ijobiy rivojlanishini hisobga olgan holda faoliyatini amalga oshirish muhitida (yoki boshqa vaziyatda) samarali qarorlar qabul qilishga yo‘naltirilgan salohiyat, qobiliyat, majburiyat, bilim va ko‘nikmalar umumiy majmuasi sifatida takomillashtirish oliy ta’lim muassasalari uchun mo‘ljallangan “Iqtisodiyot va menejment” nomli o‘quv qo‘llanma mazmuniga singdirilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2020-yil 6-oktyabrdagi 522-sonli buyrugʻi). Taklif bo‘lgʻusi mutaxassislarning sanoat korxonalari xodimlarini boshqarish tizimi borasidagi bilim va ko‘nikmalarini kengaytirishga muayyan darajada xizmat qilgan;
to‘qimachilik sanoati korxonasi xodimlari kompetentlik darajasini baholashga yondashuvining kasbiy malakaga talab etiladigan kompetensiya va vazifalar o‘rtasidagi muvofiqlik darajasi asosida xodimlar kompetentlik darajasining integral oraliq natijalari [juda past (0-0,200), past (0,201-0,500), qoniqarli (0,501-0,600), yuqori (0,601-0,900), juda yuqori (0,901-1,00)] asosida baholash bo‘yicha taklifdan “O‘zto‘qimachiliksanoat” tomonidan “Xodimlar kompetentligini boshqarish” Nizomini ishlab chiqishda va uyushma korxonalari xodimlarini boshqarish faoliyatiga joriy etilgan (“O‘zto‘qimachiliksanoat”ning 2025-yil 5-iyundagi 03/25-1185-sonli ma’lumotnomasi), “ASAKATEKSTIL” MChJ to‘qimachilik korxonasining 2025-yil 14-maydagi dalolatnomasi). Mazkur taklif “ASAKATEKSTIL” MChJ to‘qimachilik korxonasida 2024-yilda 2023-yilga nisbatan xodimlari kompetentlik darajasini 0,126 bandga oshishini ta’minlashga muayyan darajada xizmat qilgan;
to‘qimachilik sanoati korxonalarini istiqbolda rivojlantirish strategiyasiga ko‘ra kasbiy kompetentlik darajasini oshirishga yo‘naltirilgan biznes-jarayon modelini tanlashda “xodimlar kompetentligi salohiyati” va “menejment samaradorligi” matrisasi asoslanib, unga mos qiymatlari darajasida amalga oshirish taklifidan “O‘zto‘qimachiliksanoat” tomonidan “Tarmoq korxonalari kompetentlik darajasini oshirishga yo’naltirilgan biznes-jarayon modeli”ni ishlab chiqishda va uyushma korxonalari, jumladan “ASAKATEKSTIL” MChJ boshqaruv faoliyatiga joriy etilgan (“O‘zto‘qimachiliksanoat”ning 2025-yil 5-iyundagi 03/25-1185-sonli ma’lumotnomasi), “ASAKATEKSTIL” MChJ to‘qimachilik korxonasining 2025-yil 14-maydagi dalolatnomasi). Mazkur taklif “ASAKATEKSTIL” MChJ boshqaruv xarajatlarini 2024-yilda 2023-yilga nisbatan 6,4 % ga kamaytirish imkoni yaratishga muayyan darajada xizmat qilgan);
to‘qimachilik sanoati korxonasi samaradorligini oshirishda xodimlarni ragʻbatlantirishning faoliyatni tanlab olingan maqsadli sakkizta omil bo‘yicha baholash, lavozim ierarxiyasiga ko‘ra toifalar jadvalini tuzish va har biri uchun rasmiy ish haqini belgilash kabilar bo‘yicha besh bosqichli tizimi asoslangan holda ular kompetentligini ballar yordamida baholash taklifidan“O‘zto‘qimachiliksanoat” tomonidan “Tarmoq korxonalarida kompetentlik darajasiga ko’ra ish haqi to’lash tartibi”ni ishlab chiqishda va uyushma korxonalari, jumladan “REKORD TEX” MChJ faoliyatiga joriy qilingan (“O‘zto‘qimachiliksanoat”ning 2025-yil 5-iyundagi 03/25-1185-sonli ma’lumot-nomasi), “REKORD TEX” MChJ to‘qimachilik korxonasining 2025-yil 15-maydagi dalolatnomasi). Taklif “REKORD TEX” MChJ to‘qimachilik korxonasida taqqoslama narxlarda sotishdan tushgan yalpi tushum ko‘rsatkichining 16,7 foizga o‘sishiga muayyan darajada xizmat qilgan.
