Бозаров Элёр Бобоқуловичнинг
фалсафа фанлари (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Минтақа зиёратгоҳ қадамжоларни рақамли модернизациялаш орқали туризмни ривожлантириш истиқболлари (Қашқадарё вилояти мисолида)”, 08.00.17 – “Туризм ва меҳмонхона фаолияти”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.1.PhD/Iqt5285
Илмий раҳбар: Эркаева Гулбаҳор Панжиевна, иқтисодиёт фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қарши давлат университети, PhD.03/30.07.2024.I.70.07.
Расмий оппонентлар: Норчаев Асатулло Норбўтаевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Қўчқоров Ғайбулла Файзуллаевич, иқтисодиёт фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот: Термиз давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Минтақа зиёратгоҳ қадамжоларини рақамли модернизациялаш орқали туризмни ривожлантириш бўйича илмий асосланган таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Қарши шаҳри, Шаҳрисабз ва Китоб туманларидаги зиёратгоҳ ва қадамжоларни ҳудудий шароитга мослашув даражасини баҳоловчи ҳудудий адаптация индекси (ҲАИ) “юқори адаптация даражаси” (0.8≤ҲАИ≤1.0), “барқарор адаптация даражаси” (0.6<ҲАИ≤0.79); “ривожланиш босқичидаги адаптация даражаси” (0.4<ҲАИ≤0.59); “паст адаптация даражаси” (0.2<ҲАИ≤0.39); “хавфли даража” (0.0<ҲАИ≤0.19) янги қиймат шкалалари асосида мақбул даражасини белгилаш таклифи илмий асосланган;
Қашқадарё вилоятида туризм лойиҳаларининг техник муаммолар (рақамли инфратузилма етишмаслиги, маълумотлар базаси интеграциясидаги қийинчиликлар, экологик мониторинг тизимларининг узлюксизлиги)ини 40% га қисқартириш имконини берувчи халқаро (“Смарт Ҳеритаге”, “Дигитал Пилгримаге”) ва маҳаллий (“Смарт Қашқадарё”, “ЭcоҲеритаге Узбекистан”) амалиётларнинг устувор элементларини таққослаш, мониторинг ҳамда такомиллаштириш цикли интеграциясини ўзида жамлаган методологик йўриқнома яратиш таклифи илмий жиҳатдан асосланган;
Қашқадарё вилоятида маҳаллий ҳунармандчилик маҳсулотларини “Маде ин Қашқадарё” тамғаси остидаги ягона дизайн остида ҳақиқийлигини (аутентиклик) кафолатлаш ва бозор ишончини ошириш мақсадида рақамли сертификатлаш орқали онлайн-савдо ҳажмини 25% га ошириш, шунингдек маҳаллий устахоналар билан ҳамкорликдаги “Бир кунда гилам тўқиш”, “Қўлда кулолчилик сабоқлари” мастер-класслари сонини кўпайтиришни назарда тутувчи “Силк Роад Ревивал” бренди учун маҳаллий ҳунармандчиликни тарғиб қилишнинг такомиллаштирилган маркетинг-савдо механизми ишлаб чиқилган;
Қашқадарё вилояти минтақавий туризм инфратузилмасини тезкор оптималлаштиришга хизмат қилувчи, туризмни ривожлантиришни 2030-йилгача ВАР ва Грангер-сабаблилик таҳлили орқали прогноз вариантлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Минтақада туризмни ривожлантиришда агломерацияни оптимал жойлаштириш механизими бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ҳудудлардаги зиёратгоҳ ва қадамжоларни ҳудудий шароитга мослашув даражасини баҳоловчи ҳудудий адаптация индекси (ҲАИ) “юқори адаптация даражаси” (0.8≤ҲАИ≤1.0), “барқарор адаптация даражаси” (0.6<ҲАИ≤0.79); “ривожланиш босқичидаги адаптация даражаси” (0.4<ҲАИ≤0.59); “паст адаптация даражаси” (0.2<ҲАИ≤0.39); “хавфли даража” (0.0<ҲАИ≤0.19) янги қиймат шкалалари асосида мақбул даражасини белгилаш таклифи Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитаси Қашқадарё вилояти Туризм бошқармасида ҳудудларда жойлашган умумий овқатланиш, меҳмонхона, маданий мерос ва туризм соҳасида кадрлар тайёрлаш ва таълим сифатини ошириш бўйича чора-тадбирлар режасини ишлаб чиқишда фойдаланилди (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитасининг 2025-йил 25-сентябрдаги 03-10-17-9908-сонли маълумотномаси). Натижада Пилот ҳудудлар бўлган Қарши шаҳри, Шаҳрисабз ва Китоб туманларидаги зиёратгоҳ ва қадамжоларни ҳудудий шароитга мослашув даражасини баҳоловчи ҳудудий адаптация индекси (ҲАИ) янги қиймат шкалалари асосида мақбул даражасини белгилаш бошланди. Уларнинг натижасида маҳаллий туризм хизматлари кўрсатишдан тушган даромадлар ўртача 18 % га, ушбу соҳада банд бўлган аҳоли сони эса 12 % га ошди.
Қашқадарё вилоятида туризм лойиҳаларининг техник муаммолар (рақамли инфратузилма етишмаслиги, маълумотлар базаси интеграциясидаги қийинчиликлар, экологик мониторинг тизимларининг узлюксизлиги)ини 40% га қисқартириш имконини берувчи халқаро (“Смарт Ҳеритаге”, “Дигитал Пилгримаге”) ва маҳаллий (“Смарт Қашқадарё”, “ЭcоҲеритаге Узбекистан”) амалиётларнинг устувор элементларини таққослаш, мониторинг ҳамда такомиллаштириш цикли интеграциясини ўзида жамлаган методологик йўриқнома Қашқадарё вилояти Туризм бошқармасида ҳудудларда жойлашган умумий овқатланиш, меҳмонхона, маданий мерос ва туризм соҳасида кадрлар тайёрлаш ва таълим сифатини ошириш бўйича чора-тадбирлар режасини ишлаб чиқишда фойдаланилди (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитасининг 2025-йил 25-сентябрдаги 03-10-17-9908-сонли маълумотномаси). Натижада “Смарт Ҳеритаге”, “Дигитал Пилгримаге” ва маҳаллий “Смарт Қашқадарё”, “ЭcоҲеритаге Узбекистан” амалиётларнинг устувор элементларини таққослаш, мониторинг ҳамда такомиллаштириш цикли интеграциясини ўзида жамлаган методологик йўриқнома Қашқадарё вилояти туризм бошқармаси томонидан 2025-2026 йилларга мўлжалланган рақамли туризм стратегияси асосида лойиҳа мониторинги ва такомиллаштириш цикли ҳар чоракда амалга оширилиши ҳамда расмий маълумотларга кўра, биринчи ярим йил ичида техник муаммолар 40% га камайди.
маҳаллий ҳунармандчилик маҳсулотларини “маде ин Қашқадарё” тамғаси остидаги ягона дизайн остида ҳақиқийлигини (аутентиклик) кафолатлаш ва бозор ишончини ошириш мақсадида рақамли сертификатлаш орқали онлайн-савдо ҳажмини 25% га ошириш, шунингдек маҳаллий устахоналар билан ҳамкорликдаги “Бир кунда гилам тўқиш”, “Қўлда кулолчилик сабоқлари” мастер-класслари сонини кўпайтиришни назарда тутувчи “Силк Роад Ревивал” бренди учун маҳаллий ҳунармандчиликни тарғиб қилишнинг такомиллаштирилган маркетинг-савдо механизми Қашқадарё вилояти Туризм бошқармасида ҳудудларда жойлашган умумий овқатланиш, меҳмонхона, маданий мерос ва туризм соҳасида кадрлар тайёрлаш ва таълим сифатини ошириш бўйича чора-тадбирлар режасини ишлаб чиқишда фойдаланилди (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитасининг 2025-йил 25-сентябрдаги 03-10-17-9908-сонли маълумотномаси). маҳаллий ҳунармандчилик маҳсулотларини “маде ин Қашқадарё” номи остида рақамли сертификатлаш, реал-вақт савдо статистикаси ва CРМ интеграцияси орқали тарғиб қилувчи платформа таклифи асосида онлайн-савдо ҳажми 25% га ошиши, “Силк Роад Ревивал” бренди учун маҳаллий устахоналар билан ҳамкорликдаги мастер-класслар сони эса 2 бараварга кўпайди.
минтақавий туризм инфратузилмасини тезкор оптималлаштиришга хизмат қилувчи, туризмни ривожлантиришни 2030-йилгача ВАР ва Грангер-сабаблилик таҳлили орқали прогноз вариантлари Қашқадарё вилояти Туризм бошқармасида ҳудудларда жойлашган умумий овқатланиш, меҳмонхона, маданий мерос ва туризм соҳасида кадрлар тайёрлаш ва таълим сифатини ошириш бўйича чора-тадбирлар режасини ишлаб чиқишда фойдаланилди (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитасининг 2025-йил 25-сентябрдаги 03-10-17-9908-сонли маълумотномаси). ВАР ва Грангер-сабаблик таҳлили асосида ишлаб чиқилган прогноз вариантлари Қашқадарё вилоятининг 2030 йилги зиёратчилар оқими, даромад ва инфратузилма эҳтиёжларини батафсил режалаштиришда қўлланилмоқда. Шу аснода, вилоят ҳокимлиги инвестиция стратегиясини қайта кўриб чиқиб, 2025-2030 йилларда инфратузилмага ажратиладиган маблағни 30 % га ошириш қарорини қабул қилди.