Адилова Наргиза Орифовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар: 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Эпикардиал ёғ тўқимасини атеросклерознинг кечиши ва нохуш асоратлари ривожланишидаги тутган ўрни” 14.00.05 – Ички касалликлар (тиббиёт фанлари) 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Tib4471.
Илмий раҳбар: Курбонов Абдукодир.Кенжаевич, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат тиббиёт университети, DSс 04/30.12.2019.Tib 30.02.
Расмий оппонентлар: Нуриллаева Наргиза Мухтархановна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Муллабаева Гузал Учкуновна, тиббиёт фанлари доктори. 
Етакчи ташкилот: Самарканд давлат тиббиёт университети.
Диссертациянинг йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: эпикардиал ёғ тўқимасини атеросклеротик генезли юрак- қон томир касалликларини эрта ташхислаш, кечишини мониторлаш ва нохуш асоратларини олдини олишдаги диагностик аҳамиятини баҳолашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:қуйидагилардан ибoрат:
    атросклерозни авж олиши ва кардиоваскуляр ҳодисаларни учраш даражасини эпикардиал ёғ тўқимаси ҳажми ва қалинлиги билан ўзаро боғлиқлиги ( ꭓ2=13,87, р=0,01) аниқланган; 
    эпикардиал ёғ тўқимаси қалинлиги 7 мм.дан катта бўлган беморларда атеросклерозни авж олиши, липидларни перикисли оксидланиши/ антиоксидант тизими фаоллигини яққол ўзгарганлиги, хусусан, қон зардобидаги малон диальдегидини ишончли ортиши, супероксид дисмутаза ва азот оксиди эркин метаболитларини ишончли камайиши асосланган;
    илк бора эпикардиал ёғ тўқимаси қалинлигини 7 мм.дан ортиши брахиоцефал ва сон артерияларида томир ичи гемодинамикасини бузилиши, жумладан, томирлар резистентлик индекси, интима - медиа комплекси қалинлиги ва томирларнинг стенозланиш даражасини ишончли ортиб бориши билан ҳамоҳанглиги исботланган;
томирларни атеросклеротик шикастланиш маркёрлари ва гемодинамик кўрсаткичлар билан эпикардиал ёғ тўқимаси қалинлиги орасидаги ўзаро корреляцион боғлиқликни кардио - ва цереброваскуляр нохуш ҳодисалар хавфини баҳолашдаги прогностик аҳамияти асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Эпикардиал ёғ тўқимасини атеросклерознинг кечиши ва нохуш асоратлари ривожланишидаги аҳамиятини баҳолаш бўйича oлинган натижалар асoсида:
биринчи илмий янгилик: атеросклерозни авж олиши ва кардиоваскуляр ҳодисаларни учраш даражасини эпикардиал ёғ тўқимаси ҳажми ва қалинлиги билан ўзаро боғлиқлиги (ꭓ2=13,87, р=0,01) аниқланганлиги Тошкент вилояти Бўстонлиқ тумани тиббиёт бирлашмасининг 25.04.2025 йилдаги 216 - сoн ва Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Тиббиёт бош бошқармасининг 1-сонли Марказий клиник шифохонасининг 24.04.2025 йилдаги 23-сoнли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 10 июндаги 19/17-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: кардио - ва цереброваскуляр нохуш ҳодисаларни учраш даражасини эпикардиал ёғ тўқимаси ҳажми ва қалинлиги билан ўзаро боғлиқлигини аниқлаш атеросклерозни авж олиши ва унинг нохуш оқибатларини прогнозлашда муҳимдир. Иқтисодий самарадорлиги: кардио- ва цереброваскуляр нохуш ҳодисаларни учраш даражасини эпикардиал ёғ тўқимаси ҳажми ва қалинлиги билан ўзаро боғлиқлиги аниқлаш билан нохуш оқибатлар олди олиниб, беморларни стационар даволаниш сонини камайтириш ҳисобига иқтисодий самарадорликка эришиш, беморларнинг ҳаёт сифатини сақланиши ҳисобига уларни ижтимоий фаоллигини таъминлаш имкони яратилган. Хулоса: ЭЁТ қалинлигига боғлиқ равишда беморларни олиб боришни мувофиқлаштириш орқали кардио- ва цереброваскуляр нохуш ҳодисаларни камайтириш, бемoрларни шифохонада ётиш кунларини қисқартириш ва касаллик асоратлари бўйича ногиронлик сoнини камайтириш мумкин. 
иккинчи илмий янгилик: эпикардиал ёғ тўқимаси 7 мм.дан катта бўлган  беморларда атеросклерозни авж олиши, липидларни перикисли оксидланиши / антиоксидант тизими фаоллигини яққол ўзгарганлиги, хусусан қон зардобидаги малон диальдегидини ишончли ортиши, супероксид дисмутаза ва азот оксиди эркин метаболитларини ишончли камайиши асосланганлиги Тошкент вилояти Бўстонлиқ тумани тиббиёт бирлашмасининг 25.04.2025 йилдаги 216 - сoн ва Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Тиббиёт бош бошқармасининг 1-сонли Марказий клиник шифохонасининг 24.04.2025 йилдаги 23-сoнли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 10 июндаги 19/17-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: эпикардиал ёғ тўқимаси қалинлиги 7 мм.дан катта бўлган беморларда липидларни перикисли оксидланиши/антиоксидант тизими фаоллигини яққол ўзгарганлигини аниқлаш атеросклероз авж олишини барвақт ташхислашда муҳим аҳамият касб этади. Иқтисодий самарадорлиги: эпикардиал ёғ тўқимаси қалинлигини 7 мм.дан ортиши липидларни перикисли оксидланиши/антиоксидант тизими фаоллигини рағбатлантиришини аниқлаш орқали атеросклероз ташхисли беморларни мақсадли олиб бориш имконияти беморларни стационар даволаниш сонини камайтириб, уларни ижтимоий фаоллигини сақлаш имконини берган. Хулоса: эпикардиал ёғ тўқимаси қалинлигини 7 мм.дан ошиши липидларни перикисли оксидланиши/ антиоксидант тизими фаоллигини рағбатлантиришини аниқлаш орқали атеросклероз ташхисли беморларни мақсадли олиб бориш имконияти бемoрларни шифохонада ётиш кунларини қисқартириш ва касаллик асоратлари бўйича ногиронлик сoнини камайтириш имкони туғилган.  
учинчи илмий янгилик: илк бора ЭЁТ қалинлигини 7 мм.дан ортиши брахиоцефал ва сон артерияларида томир ичи гемодинамикасини бузилиши, хусусан, томирлар резистентлик индекси, интима - медиа комплекси қалинлиги ва томирлар стенозланиш даражасини ортиб бориши (р<0,01) ўзаро ҳамоҳанглиги исботланганлиги Тошкент вилояти Бўстонлиқ тумани тиббиёт бирлашмасининг 25.04.2025 йилдаги 216 - сoн ва Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Тиббиёт бош бошқармасининг 1-сонли Марказий клиник шифохонасининг 24.04.2025 йилдаги 23-сoнли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 10 июндаги 19/17-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: эпикардиал ёғ тўқимаси қалинлигини 7 мм.дан ортиши брахиоцефал ва сон артерияларида томир ичи гемодинамикасини бузилишлари, хусусан, резистентлик индекси ва интима - медиа комплекси (ИМК) қалинлигини баҳолаш орқали томирларни стенозланиш даражасини эрта аниқлаш ва уни профилактикасини таъминлаш мумкин. Иқтисодий самарадорлиги: эпикардиал ёғ тўқимаси қалинлигини 7 мм.дан ортиши брахиоцефал ва сон артерияларида томир ичи гемодинамикасини бузилишлари, хусусан, резистентлик индекси ва интима медиа комплекси қалинлигини баҳолаш орқали томирларни стенозланиш даражасини эрта аниқлаш ва профилактикасини таъминлаш ҳисобига беморларни жорий терапевтик бўлимларда стационар даволаниш сонини камайтириб, уларни ижтимоий фаоллигини сақлаш имконини берган. Хулоса: эпикардиал ёғ тўқимаси қалинлигини 7 мм.дан ортиши брахиоцефал ва сон артерияларида томир ичи гемодинамикасини бузилишлари, хусусан, резистентлик индекси ва ИМК қалинлигини баҳолаш орқали томирларни стенозланиш даражасини эрта аниқлаш ва профилактикасини таъминлаш билан кардио- ва цереброваскуляр нохуш ҳодисаларни камайтириш, бемoрларни шифохонада ётиш кунларини қисқартириш ва касаллик асоратлари оқибатида юзага келадиган ногиронлик сoнини камайтириш имконини берган.
тўртинчи илмий янгилик: атеросклеротик шикастланиш маркёрлари ва томирлар гемодинамик кўрсаткичлари билан эпикардиал ёғ тўқимаси орасидаги ўзаро корреляцион боғлиқликни кардио- ва цереброваскуляр нохуш ҳодисалар ҳавфини баҳолашдаги прогностик аҳамияти асосланганлиги Тошкент вилояти Бўстонлиқ тумани тиббиёт бирлашмасининг 25.04.2025 йилдаги 216 - сoн ва Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Тиббиёт бош бошқармасининг 1-сонли Марказий клиник шифохонасининг 24.04.2025 йилдаги 23-сoнли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 10 июндаги 19/17-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: атеросклеротик шикастланиш маркёрлари ва томирлар гемодинамик кўрсаткичлари билан эпикардиал ёғ тўқимаси орасида корреляцион боғлиқликни кардио- ва цереброваскуляр нохуш ҳодисалар ривожланиш хавфини баҳолашдаги прогностик аҳамияти мавжуд. Иқтисодий самарадорлиги: Тавсия этилган алгоритмга амал қилиш билан эпикардиал ёғ тўқимаси қалинлигига боғлиқ равишда антиоксидант тизими / липидлар перикисли оксидланиши, эндотелий дисфункцияси ва томир ичи гемодинамик бузилишларини мониторинг қилиш асосида беморларни олиб боришни мувофиқлаштириш орқали кардио- ва цереброваскуляр нохуш ҳодисаларни олдини олиш, бемoрларни шифохонада ётиш кунларини камайтириш ва бу билан уларни меҳнатга лаёқатсизлик кунларини қисқаришини маблағ тежаб қолиниши билан даволаш усули самараси аниқланди. Хулоса: эпикардиал ёғ тўқимаси қалинлигига боғлиқ равишда антиоксидант тизими/липидлар перикисли оксидланиши, эндотелий дисфункцияси ва томир ичи гемодинамик бузилишларини мониторинг қилиш асосида беморларни олиб боришни мувофиқлаштириш орқали кардио- ва цереброваскуляр нохуш ҳодисаларни камайтириш, бемoрларни шифохонада ётиш кунларини қисқартириш ва касаллик асоратлари бўйича ногиронлик сoнини камайтириш имкони яратилган.