Қодиров Элбек Тураевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Суғориладиган ўтлоқи-ботқоқ тупроқларнинг асосий хоссалари ва уларни яхшилаш йўллари (Тошкент вилояти тупроқлари мисолида)», 03.00.13 – Тупроқшунослик (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.4.PhD/В1139.
Илмий раҳбар: Содиқова Гулчехра Сатторовна, биология фанлари номзоди, доцент. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат аграр университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, PhD.03/30.12.2019.B.05.03.
Расмий оппонентлар: Ташкузиев Маъруф Мансурович, биология фанлари доктори, профессор; Жабборов Зафаржон Абдукаримович, биология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Гулистон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик. 
II. Тадқиқотнинг мақсади: муттасил шоли етиштиришда ўтлоқи-ботқоқ тупроқларда содир бўладиган ўзгаришларни, уларни унумдорлигига таъсир этувчи омилларни аниқлаш, шоли етиштириш шароитида тупроқнинг асосий ҳоссалари ва микробиологик фаоллигини яхшилаш ҳамда шоли ҳосилдорлигини ошириш бўйича илмий-амалий асосланган тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
ўтлоқи-ботқоқ тупроқларнинг муттасил шоли етиштириш шароитида морфологик, физик, кимёвий ва физик-кимёвий хоссаларининг ўзгариш қонуниятлари аниқланган ҳамда уларни агробиологик трансформацияга учраганлиги ва озиқ элементларга бой маданийлашган қатлам шаклланганлиги исботланган;
ўтлоқи-ботқоқ тупроқларда шолини муттасил етиштириш натижасида тупроқда қайтарилиш жараёнининг устунлиги, темирни ҳаракатчан шакллари, гумус захираси ва сувда эрувчи гумус миқдорини камайиб бориши далилланган; 
тупроқдаги микроорганизмлар миқдори, турлари ва биологик фаоллик даражаси муттасил шоликорлик   беда+шоли алмашлаб экиш тизимлари томон ортиб бориши  аниқланган ҳамда тупроқдаги биологик деградацияни камайиши ва агробиологик барқарорлик мезонлари илмий асосланган;
гумуснинг таркиби, сувда эрувчи органик моддаларнинг биологик айланишдаги иштироки баҳоланган, уларнинг шоли етиштириш жараёнидаги барқарор ва лабил фракциялар нисбатининг ўзгариш қонуниятлари аниқланган;
суғориладиган ўтлоқи-ботқоқ тупроқларнинг асосий хоссаларини яхшилаш, микробиологик фаоллигини тиклаш ҳамда шоли ҳосилдорлигини оширишга қаратилган илмий-амалий тавсиянома ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Шоли ериштиришда фойдаланиладиган ўтлоқи-ботқоқ тупроқлар унумдорлигини яхшилаш ва юқори ҳосил олишда ўғитлар ва биологик препаратларни қўллаш бўйича олинган илмий натижалари асосида:
“Шоликорликда фойдаланиладиган ўтлоқи-ботқоқ тупроқларнинг асосий хоссалари ва уларни яхшилаш йўллари”га доир тавсиялар Тошкент вилояти Ўрта Чирчиқ ва Бекобод туманлари шоли етиштириладиган экин майдонларида амалиётга жорий этилган. (Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалиги вазирлиги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2025-йил 29-майдаги 05/05-04-270-сонли маълумотномаси). Натижада, мазкур тавсиянома Тошкент вилояти фермер хўжаликлари ўтлоқи-ботқоқ тупроқлари хосса ва хусусиятларини яхшилаш ҳамда ушбу тупроқлардан оқилона ва самарали фойдаланиш бўйича чора-тадбирлар ишлаб чиқишда қўлланма сифатида хизмат қилган;
ўтлоқи-ботқоқ тупроқларнинг биологик фаоллигини яхшилаш ва тупроқ унумдорлигини ошириш бўйича илмий натижалар асосида ишлаб чиқилган агротадбирлар Тошкент вилоятининг Бекобод туманидаги “Қувват Тожиқул” фермер хўжалигининг 10 гектар майдонига татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалиги вазирлиги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2025-йил 29-майдаги 05/05-04-270-сонли маълумотномаси). Натижада, ризобиум бактериялар ёрдамида шолининг илдиз ризосферасида ўғитларни ўзлаштириш жараёнлари тезлашиши ва яхшиланиши туфайли ўғитлаш меъёрини 25% га камайтиришга эришилган;
ўтлоқи-ботқоқ тупроқларнинг унумдорлигини тиклаш ва ошириш бўйича ишлаб чиқилган агротадбирлар Тошкент вилоятининг Бекобод туманидаги “Қўшбоқ ота” фермер хўжаликлари тупроқлари шароитида 10 гектар майдонида жорий этилган. (Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалиги вазирлиги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2025-йил 29-майдаги 05/05-04-270-сонли маълумотномаси). Натижада, алмашлаб экиш жорий этилган майдон тупроқларида озиқа моддалари миқдори 1,2-1,5 баробарга ошган ва шолидан назорат вариантига нисбатан 30,1-51,7 с/га қўшимча ҳосил олиш имконини берган;
шолидан юқори ва сифатли ҳосил етиштириш бўйича тажрибалар асосида илмий асосланган агротадбирлар Тошкент вилоятининг Бекобод туманидаги “Қувват Тожиқул” фермер хўжалигида ва “Қўшбоқ ота” фермер хўжаликлари тупроқлари шароитида ҳар бири 10 гектардан, жаъми 20 гектар майдонида жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалиги вазирлиги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2025-йил 29-майдаги 05/05-04-270-сонли маълумотномаси). Натижада, тупроқлар унумдорлигининг ортишига эришилиб, олинадиган ҳосил миқдори ортган ҳамда қўшимча фойда 4,5 млн соʻмга, рентабеллик даражаси 66,2-86,6 фоизга коʻтарилган ва 1 кг шоли таннархи 12-13 фоизга арзонлаштириш имконини берган.