Арзиев Шинабат Абдирахманович
фалсафа фан доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Таълим кластери муҳитида бўлажак жисмоний тарбия ўқитувчиларининг креатив компетентлигини ривожлантириш жараёнларини такомиллаштириш”, 13.00.01 – Педагогика назарияси. Педагогик таълимотлар тарихи.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.PhD/Ped2961.
Илмий раҳбар: Рахимов Бахтиёр Худайбердиевич, педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Т.Н.Қори-Ниёзий номидаги Тарбия педагогикаси миллий институти Қорақалпоғистон филиали.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Нукус давлат педагогика институти ҳузуридаги илмий даражалар берувчи DSc.03/30.12.2019.Ped.34.01рақамли илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Ибрахимов Санжар Уринбаевич педагогика фанлари доктори, доцент;
Нуришов Дарменбай Эсназарович педагогика фанлари доктори, профессор
Етакчи ташкилот: Низамий номидаги Ўзбекистон миллий педагогика университети.
II.Тадқиқотнинг мақсади Бўлажак жисмоний тарбия ўқитувчиларининг креатив компетентлигини шакллантириш ва ривожлантириш орқали таълим кластери муҳитида ўқитиш-тарбиялаш жараёнини такомиллаштириш.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
таълим кластери муҳитида бўлажак жисмоний тарбия ўқитувчиларининг креатив компетентлигини ривожлантириш жараёнларини такомиллаштириш асослари, креатив фикрлаш, ўз фаолиятини инновацион ёндашувлар ҳамда илмий асосида ташкил этиш мазмуни ҳамда касбий сифатларини ривожлантиришнинг педагогик хусусиятлари ва детерминантлари, мазмуни таҳлил қилиниб, жисмоний тарбия таълим тизимидаги ислоҳотлар даврида соҳада педагогик кадрлар тайёрлаш босқичларида ташкилий-услубий фаолиятининг таҳлилий ва тадқиқий хусусиятлари ва амалиётдаги ҳолати аниқлаштирилган;
таълим кластери муҳитида бўлажак жисмоний тарбия ўқитувчиларининг креатив компетентлигини ривожлантиришнинг илмий-назарий асослари, креатив ёндашувни таълим амалиётига татбиқ этишнинг қиёслаш, индивидуал ва функсионал хусусиятларини ҳисобга олиш каби детерминантларга устуворлик берган ҳолда таҳлил қилинган ва дидактик талаблари белгиланган;
бўлажак жисмоний тарбия оқитувчиларининг жисмоний тайёргарлигини, шахсий ва касбий кўникмаларини, шунингдек, педагогик ёндашувларга интеграциялаши асосида креатив компетентлигини ривожлантиришнинг педагогик модели таълим-тарбия стратегияларини мунтазам мақсадли қўллаш, самарадорлик блоклари функсияларини ўзаро мувофиқлаштириш ва таълим кластери муҳитида бўлажак жисмоний тарбия ўқитувчиларининг креатив компетентлигини ривожлантириш асосида такомиллаштирилган;
бўлажак жисмоний тарбия ўқитувчиларининг таълим кластери муҳитида креатив компетентлигини ривожлантириш механизмининг замонавий таълим технологиялари, унинг экспериментал даражаси, баҳолаш мезонлари, стратегиялари, контекстуал омиллари, таълим услублари ва оъз салоҳиятини тоълиқ роъёбга чиқарувчи педагогик механизмлар ва инновацион таълим жараёнида интерфаол усулларни ностандарт вазиятларда қоъллаш асосида креатив компетентлигини ривожлантириш бўйича илмий хулосалар ҳамда илмий-методик тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Бўлажак жисмоний тарбия ўқитувчиларининг креатив компетенлигини ривожлантириш жараёнларини такомиллаштириш бўйича олинган тадқиқот натижалари асосида;
бўлажак жисмоний тарбия ўқитувчиларининг креатив компетентлигини ривожлантиришнинг психологик-педагогик омиллари жисмоний тарбия ўқитиш методикасини таълим кластери муҳитида талабаларнинг жисмоний тарбия фанига оид билимлари ва уларнинг фундаментал асосларини касбий мотивациянинг юқори даражасида таълимий моделлаштириш ва лойиҳалаштириш орқали такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсияларидан олий таълим талабалари учун “Жисмоний маданият назарияси ва методикаси” ўқув қўлланмасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Гулистон давлат университет ректорининг 2023-йил 30-мартдаги 39-сон буйруғи, 39-09-рақамли гувоҳнома). Натижада, бўлажак жисмоний тарбия ўқитувчиларда креатив компетентликни ривожлантириш самарадорлигини аниқлашга хизмат қилган;
бўлажак жисмоний тарбия ўқитувчиларининг креатив компетентлигини ривожлантиришнинг педагогик модели ижтимоий буюртма, мақсад ва вазифаларни мувофиқлаштириш орқали назарий-методологик компонентлар билан мазмунли жараёнли ҳамда ташкилий-методик блокларни когнитив, фаолиятга доир адаптив усулларда талабалар креатив фаолиятининг ижобий динамикасига барқарор эришиш орқали аниқлаштиришга доир таклиф ва тавсиялардан Ўзбекистон Педагогика фанлари илмий-тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалида бажарилган А1-ХТ-0-92997-рақамли “Ёшларни умуминсоний, миллий ва тарихий қадриятлар уйғунлиги асосида маънавий-ахлоқий тарбиялашнинг муаммолари” мавзусидаги инновацион лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Ўзбекистон Педагогика фанлари илмий-тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалининг 2022-йил 6-декабрдаги 363-сон маълумотномаси). Натижада, бўлажак жисмоний тарбия ўқитувчиларида креатив компетентликни ривожлантиришнинг педагогик шарт-шароитлари ва дидактик таъминотини такомиллаштириш жараёнларига хизмат қилган;
кластер муҳитида бўлажак жисмоний тарбия ўқитувчиларининг касбий билим ва малакаларига қўйиладиган умумлашма талаблар таълим ресурсларини ташкил этишнинг интеграл тизимларини педагогик фаолият мазмуни ва унинг когнитив, конструктив-прогностик, ташкилий-технологик функсияларига креативлик компетенсиялари аспектида эмперик ва прагматик жиҳатдан мақсадли ёʻналтириш асосида ҳамда кластер муҳитида табиий фанларни интегратив асосда ўқитишнинг муаммоли изланиш ва репродуктив методларини талабаларнинг ривожланиш векторига нисбатан индивидуал-ижодий қўллаш ҳамда бўлажа жисмоний тарбия ўқитувчиларининг креатив компетентлиги ривожланганлигининг функсионал ва тизимли касбий таъминоти интерактив муҳитда даврий мониторингли муносабатда такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсиялардан олий таълим талабалари учун “Спорт ойıнларı” ўқув қўлланмасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 7-майдаги 149-сон буйруғи, 621527-рақамли гувоҳнома). Натижада, креатив компетентликни ривожлантиришга доир жисмоний тарбия фанларида ўқув материаллари билан бойитишга хизмат қилган.