Пўлатов Тахиржан Рустамбековичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Таянч сирпаниш подшипникларининг параметрларини асослаш (ЭЦВ туридаги насослар мисолида)», 05.02.02-Механизмлар ва машиналар назарияси. Машинашунослик ва машина деталлари(техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.1.PhD/Т732.
Илмий раҳбар: Маҳкамов Қобул Ҳамдамович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент шаҳридаги Турин Политехника университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети ва Ўзбекистон Миллий университети, DSc.28.02.2018.Т.03.04.
Расмий оппонентлар: Шукуров Рустам Уткурович,техника фанлари доктори, профессор; Бабашев Қутлимурат Айтмурадович, техника фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: электрик марказдан қочма сув (ЭМҚС) насосларининг гидроабразив муҳитда ишловчи таянч сирпаниш подшипникларининг геометрик параметрларини такомиллаштириш орқали ишчи ресурсини оширишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ясси параллел ёнбош сирпаниш подшипникида юзага келадиган суюқлик понасининг кўтариш қобилиятини юза геометрик параметрлари ҳамда ишлаш режимига боғлиқ равишда ўзгаришини аналитик ифодалар ёрдамида асосланган;
ёнбош сирпанувчи подшипник пятасида нутация эффектининг мавжудлиги ва ўзида абразив заррачаси мавжуд бўлган суюқликнинг Архимед спирали траекториясида ҳаракатланиши аналитик усулда аниқланган;
ёнбош жуфтликли сирпаниб ишқаланувчи гидродинамик подшипникнинг конструкцияси ишлаб чиқилган;
қудуқ насоси агрегати подпятнигининг шакли ва ғадир-будирлигининг рационал параметрларига эга техник шартлар ишлаб чиқилган;
насослар сирпаниш подшипникларини ўқига нисбатан текисликнинг перпендикулярлик ва юза ғадир-будирлилик қийматларининг ёнбош сирпаниш подшипникларидаги гидродинамик понанинг кўтариш кучига таъсир этиш даражаси эмпирик усулда аниқланган;
ЭМҚС турдаги насослар сирпаниш подшипникларини тадқиқ қилиш учун янги стенд конструкцияси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
ЭМҚС турдаги насослар таянч сирпаниш подшипниклари параметрларини асослаш бўйича олинган натижалар асосида:
гидродинамик подшипникнинг яратилган конструкцияси “SUVMASH” АЖ корхонасида ёнбош жуфтликли сирпаниб ишқаланувчи подпятнигининг ишқаланиш коэффициентини камайтириш учун жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 7 декабрдаги 04/25-2810-сон маълумотномаси). Натижада пята ва подпятникнинг ишқаланиш коэффициентини 20%га камайтиришга эришилган;
насос агрегати подпятнигининг параметрлари, шакли ва ғадир-будирлигининг ўлчам қийматлари “SUVMASH” АЖ корхонасида ЭЦВ8-40-90 қудуқ насос агрегати ресурсини ошириш учун жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 7 декабрдаги 04/25-2810-сон маълумотномаси). Натижада насос агрегатининг ресурси 4-5%га ошириш имкони яратилган;
ўзида ишқаланиш текислигини подшипник ўқига перпендикулярлигини қамраб олувчи (0,03/100, ғадир-будирлилик Ra=2,5 мкм) яратилган техник шартлар “SUVMASH” АЖ корхонасида ёнбош ишқаланувчи жуфтликларнинг тайёрлаш аниқлигини ошириш учун жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 7 декабрдаги 04/25-2810-сон маълумотномаси). Натижада насос таннархини 1,3-1,5%га камайтириш имкони яратилган;
пята ва подпятник узелларини синаш стендининг ишлаб чиқилган конструкцияси “SUVMASH” АЖ корхонасида пята ва подпятник узелларини синовлар давомийлилигини камайтириш учун жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 7 декабрдаги 04/25-2810-сон маълумотномаси). Натижада ҳар бир агрегат учун синовлар давомийлилигини 20 минутгача камайтиришга эришилган.