Бердимуратова Мадина Хайруллаевнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар. 
 “Тил тизимида новербал воситаларнинг лингвомаданий тадқиқи” 10.00.01 – Ўзбек тили ихтисослигидан. Диссертация рўйхатга олинган рақам: B2024.1.PhD/Fil4313
Диссертация бажарилган муассаса: Жиззах давлат педагогика университети.
Илмий раҳбар: Уринбаева Дилбар Базаровна, филология фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Жиззах давлат педагогика университети, PhD.03/04.06.2020.Fil.113.02. 
Расмий оппонентлар: Мўминов Сиддиқжон Маъмуржонович филология фанлари доктори, профессор; Жўраева Бибиш Муҳсиновна филология фанлари доктори, профессор. 
Етакчи ташкилот: Алишер Навоий номидаги Ўзбек тили ва адабиёти университети. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик. 
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзбек тилида нутқий мулоқот жараёнида қўлланиладиган новербал воситаларнинг, хусусан, визуал-кинесик бирликларнинг лингвомаданий хусусиятларини аниқлаш, уларнинг миллий-маданий тафаккурдаги ўрнини ва ижтимоий мулоқотдаги функсияларини илмий-назарий таҳлил этишдан иборат. 
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
ўзбек халқининг миллий тафаккури ва ижтимоий ҳаёт тарзини акс эттирувчи визуал-кинесик бирликларнинг илмий-назарий асослари жаҳон ва ўзбек тилшунослиги тажрибаси асосида тизимли таҳлил қилинганлиги асосланган; 
ўзбек тилида новербал мулоқот воситаларининг 485 дан ортиқ турлари (бошни лиқиллатмоқ, афти буришмоқ, қовоғини солмоқ, юзини бурмоқ ва бошқалар) тўпланиб, уларнинг семантик-прагматик хусусиятлари исботланган;
ўзбекона новербал мулоқот воситаларининг лингвомаданий таҳлили асосида миллий-маданий кодлар (соч турмаги, жинс, ёш, юз ифодаси, қўл ва кўз ҳаракати, ноз-карашма, ёлғон гапириш, ишончсизлик, тажовузкорлик ва ҳ.к.) аниқланиб, уларнинг ижтимоий-маданий мазмуни ёритилган;
ўзбек тилида қўлланиладиган визуал-кинесик воситалар френология, экспрессив ҳаракатлар, физиогномика ва окулесика каби тўрт асосий гуруҳ бўйича тизимлаштирилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тил тизимида новербал воситаларнинг лингвомаданий тадқиқига доир олинган илмий натижалар асосида: 
ўзбек халқининг миллий тафаккури ва ижтимоий ҳаёт тарзини акс эттирувчи визуал-кинесик бирликларнинг илмий-назарий асослари жаҳон ва ўзбек тилшунослиги тажрибаси асосида тизимли таҳлил қилинганлиги асосланган хулосалардан  АМ-Ф3-201908172 рақамли “Ўзбек тилининг таълимий корпусини яратиш мавзуси” номли  амалий лойиҳада (2020-2023-йй) фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2025-йил 12-июндаги 01/4-2451-сонли маълумотномаси). Натижада, ўзбекона паралингвистик воситаларнинг қайд этилган хусусиятлари орқали лойиҳанинг мукаммаллашувига эришилган; 
ўзбек тилида новербал мулоқот воситаларининг 485 дан ортиқ турлари (бошни лиқиллатмоқ, афти буришмоқ, қовоғини солмоқ, юзини бурмоқ ва бошқалар) тўпланиб, уларнинг семантик-прагматик хусусиятлари исботланган илмий хулосалардан ИЛ-402104209 рақамли “Ахборот-қидирув тизимлари (Гоогле, Яндех, Гоогле транслате) учун автоматик ишлов бериш воситаси – ўзбек тилининг морфолексикони ва морфологик анализатори дастурий воситасини яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада (2022-2024-йй) фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2025-йил 9-июлдаги 01/4-3020-сонли маълумотномаси). Натижада, лойиҳа доирасида таҳлилга тортилган паралингвистик воситалар  ҳақидаги назарий билимларнинг янги маълумотлар билан бойишига эришилган;
ўзбекона новербал мулоқот воситаларининг лингвомаданий таҳлили асосида миллий-маданий кодлар (соч турмаги, жинс, ёш, юз ифодаси, қўл ва кўз ҳаракати, ноз-карашма, ёлғон гапириш, ишончсизлик, тажовузкорлик ва ҳ.к.) аниқланиб, уларнинг ижтимоий-маданий мазмуни ёритилган хулосалардан АМ-Ф3-201908172 рақамли “Ўзбек тилининг таълимий корпусини яратиш мавзуси” номли  амалий лойиҳада диссертация илмий натижаларидан (2020-2023-йй) фойдаланилган. (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2025-йил 12-июндаги 01/4-2451-сонли маълумотномаси). Натижада, ўзбекона паралингвистик воситаларнинг қайд этилган хусусиятлари орқали лойиҳанинг мукаммаллашувига эришилган;
ўзбек тилида қўлланиладиган визуал-кинесик воситалар френология, экспрессив ҳаракатлар, физиогномика ва окулесика каби тўрт асосий гуруҳ бўйича тизимлаштирилган хулосалар асосида Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Самарқанд” телеканалининг “Кун мавзуси” эшиттириши ссенарийсида фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Самарқанд” телеканалининг 2025-йил 27-майдаги №01-07-196-сон маълумотномаси). Натижада, ушбу кўрсатувларнинг илмий-оммабоплиги таъминланиб, янги маълумотлар билан такомиллашишига эришилган.