Темиров Сайдрахимхўжа Умаровичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Пахтачилик культиваторининг универсал иш органини ишлаб чиқиш ва параметрларини асослаш», 05.07.01–Қишлоқ хўжалиги ва мелиорация машиналари. Қишлоқ хўжалиги ва мелиорация ишларини механизациялаш (техника фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.2.PhD/Т288.

Илмий раҳбар: Ходжиев Абдумуталиб, техника фанлари доктори, профессор, академик.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Қишлоқ хўжалигини механизациялаш ва электрлаштириш илмий тадқиқот институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти, DSc.27.06.2017.T.10.01.

Расмий оппонентлар: Худаяров Бердирасул Мирзаевич, техника фанлари доктори, доцент; Тургунов Абдулхошим Ахмадалиевич, техника фанлари номзоди, доцент.

Етакчи ташкилот: Ўзбекистон қишлоқ хўжалиги техникаси ва технологияларини сертификациялаш ва синаш давлат маркази.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: пахтачилик култиваторига универсал иш органини ишлаб чиқиш ва параметрларини асослаш ҳисобига ғўза қатор ораларига ишлов беришда энергия-материалҳажмдорликни камайтириш ва иш унумини оширишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

пахтачилик культиватори универсал иш органининг конструкцияси ва уларни ғўза қатор ораларида жойлаштириш схемалари ишлаб чиқилган;

культиватор универсал иш органи исканасининг эни тупроқ хоссалари ва ишлов берилган қатлам тубида деворлари зичланган эгат ҳосил бўлмаслигини ҳисобга олган ҳолда аниқланган;

универсал иш органи пичоғининг параметрлари бегона ўтлар ва уларнинг илдизлари сирпаниб кесилиши, ғўза ва унинг илдизлари шикастланмаслиги, тупроқ уюми ҳамда иш органининг тортишга қаршилиги минимал бўлишини ҳисобга олган ҳолда асосланган;

пахтачилик культиватори универсал иш органининг мақбул параметрлари уларнинг агротехник ва энергетик иш кўрсаткичларига таъсирини баҳоловчи регрессия тенгламаларини биргаликда ечиш орқали аниқланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Пахтачилик культиватори универсал иш органининг параметрларини асослаш бўйича олинган натижалар асосида:

универсал иш органли чопиқ культиваторига Интеллектуал мулк агентлигининг фойдали моделга патенти олинган («Чопиқ культиваторининг ишчи органи», №FАР 0015-2017й.). Натижада тез ва осон ростланадиган, энергия-материалҳажмдорлиги кам бўлган универсал иш органининг конструктив схемасини ишлаб чиқиш имкони яратилган;

ғўза қатор ораларига ишлов бериш учун ишлаб чиқилган мақбул параметрларга эга универсал иш органи билан жиҳозланган культиватор Қишлоқ хўжалиги вазирлиги тасарруфидаги фермер хўжаликларида, жумладан Янгийўл, Тўрақўрғон ва Чуст туманлари фермер хўжаликларида жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 11 декабрдаги 02/023-338-сон маълумотномаси). Натижада ёнилғи сарфини 11,26 фоизга, меҳнат сарфини 16,0 фоизга, эксплуатацион харажатларни 15,56 фоизга камайтириш имкони яратилган;

универсал иш органли пахтачилик культиваторини ишлаб чиқаришни ўзлаштириш учун лойиҳа-конструкторлик ҳужжатлари (техникавий шартлар ва чизмалар) «ВМКВ-Agromash» АЖ да лойиҳалаш жараёнига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 11 декабрдаги 02/023-338-сон маълумотномаси). Натижада КХУ-4Б культиваторига ўрнатиладиган, тез ва осон ростланадиган металл-ҳажмдорлиги 1,23 мартага кам бўлган универсал иш органини ишлаб чиқиш имкони яратилган.