Қурбанов Аброр Абдинасир ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақидаги эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):
“Бўлажак муҳандис-электрикларни тайёрлаш жараёнида интеллектуал компетенцияларини ривожлантириш методикасини такомиллаштириш”, 13.00.02–Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (техника фанлари)
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.4.PhD/Ped3571
Илмий раҳбар: Кулмуродов Дилшод Истамович, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Жиззах политехника институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК номи: Самарқанд давлат архитектура-қурилиш университети ҳузуридаги PhD.26/27.02.2020.Т.109.01. рақамли илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Ўринов Уйғун Абдуллаевич, педагогика фанлари доктори, профессор; Ярлакабов Умирзоқ Маматқулович, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Термиз давлат муҳандислик ва агротехнологиялар университети.
Диссертация йўналиши назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади бўлажак муҳандис-электрикларни тайёрлаш жараёнида интелектуал компетенцияларини ривожлантириш методикаси ишлаб чиқиш, назарий жиҳатдан асослаш ва амалиётга жорий этишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
смарт технологияларнинг замонавий имкониятларини динамик таҳлили асосида, талабаларнинг интеллектуал компетенцияларини ривожлантиришнинг мотивацион, когнитив ва метакогнитив компонентлари “компетенцияга асосланган модулли ёндашув” (Competence-Based Modular Approach) асосида янгича талқинда ишлаб чиқилган;
талабаларни касбий фаолиятига тайёрлаш жараёнида талабаларнинг интелектуал компетенциясиларини ривожлантиришининг дидактик шарт-шароитларини ва талабаларнинг интелектуал компетенциясини ривожлантирувчи омиллар, касбий ривожланишда интелектуал компетенциясини ривожлантириш даражалари асосида талабаларда интринсиc мотиватион, cогнитиве проcессинг ва метаcогнитиве регулатион жараёнларини фаоллаштирувчи концептуал модел такомиллаштирилган;
тадқиқотчилик топшириқларни ишлаб чиқиш, муаммоли-таълимий вазиятлар яратиш ва замонавий педагогик технологияларни интеграциялаш орқали талабаларнинг интелектуал компетенциясини ривожлантириш методикаси “Қарор қабул қилиш стратегияси”, Энгинеерс “АCТП” ва “Critical thinking development technology” каби замонавий методлар ҳамда таълимнинг индивидуаллаштириш, интелектуаллик ва intellectual flexibility тамойиллари ёрдамида такомиллаштирилган;
комплекс педагогик тажрибалар ва тадқиқотчилик топшириқларни бажариш асосида талабаларда интелектуал компетенциясини ривожланганлик даражаларини баҳолаш мезонлари (адаптив, функсионал, креатив-инновацион), тушунчалар, далиллар орасидаги ички алоқалар, назарий қоидалар билан интеллектуал компетенциянинг реал ривожланиш динамикасини аниқлашга хизмат қиладиган илмий асосланган баҳолаш тизимини ўрнатиш орқали оптималлаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Замонавий таълим шароитида бўлажак муҳандис-электрикларни тайёрлаш жараёнида интелектуал компетенцияларини ривожлантиришнинг илмий-методик асосларини ишлаб чиқиш ва ихтисослик фанларини ўқитиш методикасини такомиллаштириш бўйича ўтказилган тадқиқот натижалари асосида:
смарт технологияларнинг замонавий имкониятлари асосида талабаларнинг интелектуал компетенциясиларини ривожлантиришнинг мотивацион, когнитив ва метакогнитив компонентлари ҳамда талабаларнинг интелектуал компетенциясини фаоллаштиришнинг дидактик шарт-шароитларидан фойдаланишга оид таклифлардан техника йўналиши талабалари учун “Электр таъминоти тизимида муқобил энергия манбалари” номли ўқув қўлланма ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Ресбубликаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2023 йил 17-июлдаги 314-сон буйруғи, №314-587 рақамли гувоҳнома). Мазкур ўқув қўлланма олий таълим муассасалари техника йўналишларида ўқув жараёнини ягона ёндашув асосида ташкил этиш, олий таълим мяссасаларида ихтисослик фанларни ўқитиш самарадорлигини оширишга хизмат қилган;
талабаларни касбий фаолиятига тайёрлаш жараёнида талабаларнинг интелектуал компетенциясиларини ривожлантиришининг дидактик шарт-шароитларини ва талабаларнинг интелектуал компетенциясини ривожлантирувчи омиллар, касбий ривожланишда интелектуал компетенциясини ривожлантириш даражалари асосида талабаларда интринсиc мотиватион, cognitive processing ва metacognitive regulation жараёнларини фаоллаштирувчи концептуал модели ва таълимнинг интелектуаллик ва интеллеcтуал флехибилитй тамойиллари асосида такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсиялар техника олий таълим тизимида интелектуал фаолиятни ташкил этиш жараёнига татбиқ этилган (Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари марказининг 2025-йил 2-июндаги 02/01 – 01-189-сон маълумотномаси). Натижада, техника олий таълим муассасалари талабаларида интелектуал компетенциясини ривожлантиришга хизмат қилган.
тадқиқотчилик топшириқларни ишлаб чиқиш, тадқиқотчилик вазиятлари яратиш орқали талабаларнинг интелектуал компетенциясини ривожлантириш методикаси “Қарор қабул қилиш стратегияси”, Engineers “АCТП” ва “Critical thinking development technology” каби замонавий методлар ҳамда таълимнинг индивидуаллаштириш, интелектуаллик ва эркинлик тамойиллар ёрдамида такомиллаштирилган “Бўлажак муҳандис-электрикларни тайёрлаш жараёнида интеллектуал компетенцияларини ривожлантириш методикаси” номли монография ва “Электр таъминоти тизимида муқобил энергия манбаалари” фани мисолида талабаларнинг интеллектуал компетенцияларини ривожлантириш” дастури мазмунига сингдирилган (Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари марказининг 2025-йил 2-июндаги 02/01 – 01-189-сон маълумотномаси). Мазкур ўқув-методик таъминот талабаларини тадқиқотчилик топшириқларни ЭҲМлари асосида мустақил ҳал қилиши учун унинг дидактик имкониятларини такомиллаштиришга хизмат қилган.