Мирсаидов Иброхимбек Толиб ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Касбий таълим ташкилотлари ўқувчиларининг ахборот билан ишлаш компетенсиясини ривожлантириш методикасини такомиллаштириш”, 13.00.05 – Касб-ҳунар таълими назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4.PhD/Ped6812.
Илмий раҳбар: Эргашев Бобиржон Боходирович - педагогика фанлари доктори (DSc), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Касбий таълимни ривожлантириш институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Касбий таълимни ривожлантириш институти ҳузуридаги фан доктори илмий даражасини берувчи DSc.05/29.12.2023.Ped.48.01.
Расмий оппонентлар: Ҳимматалиев Дўстназар Омонович, педагогика фанлари доктори, профессор; Маматов Дилмурод Нормуратович, педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Жиззах политехника институти.
Диссертация йўналиши, амалий ва назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: касбий таълим ташкилотлари ўқувчиларининг ахборот билан ишлаш компетенсиясини ривожлантириш методикасини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
касбий таълим ташкилотлари ўқувчиларида ахборот билан ишлаш компетенсиясини ривожлантиришнинг касбий педагогик шарт-шароитлари (ташкилий-педагогик, методик ва эргономик), компетенсия компонентлари (мотивацион, когнитив, фаолиятли ва рефлексив)ни ривожлантиришга йўналтирилган интегратив рақамли-дидактик таъминотни яратиш асосида такомиллаштирилган;
касбий таълим ташкилотлари ўқувчиларининг ахборот билан ишлаш компетенсиясини ривожлантириш модели ташкилий-мотивасион, аналитик-фаолиятли ва рефлексив-амалий босқичлар мазмунини рақамли дидактик таъминот ҳамда сунъий интеллект воситалари функсионаллигига кўра қайта лойиҳалаш асосида такомиллаштирилган;
касбий таълимнинг компютер инжиниринг йўналишларида ўқувчиларнинг ахборот билан ишлаш компетенсиясини ривожлантириш методикаси сунъий интеллект (СИ) технологияси (хусусан, ЧатГПТ, Cонсенсус ва Гамма каби моделлардан фойдаланиш ) ҳамда Интеллас (муаммоли вазият, ахборотни қидириш, таҳлил, синтез ва рефлекция босқичларига асосланган ), МСФ (Миқдор-Сифат-Фикр таҳлили), каби муаллифлик интерактив таълим методларидан самарали фойдаланиш асосида такомиллаштирилган;
касбий таълим ўқувчиларининг ахборот билан ишлаш компетенсиясини баҳолаш методикаси уларнинг ахборотни излаш, таҳлил қилиш ва рақамли воситаларда қайта ишлаш кўникмаларини аниқловчи (мотивацион, когнитив-фаолиятли ва рефлексив) мезонлар ҳамда репродуктив, продуктив ва креатив даражаларни белгиловчи рақамлаштирилган индикаторлар асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Касбий таълим ташкилотлари ўқувчиларининг ахборот билан ишлаш компетенсиясини ривожлантириш методикасини такомиллаштириш юзасидан ишлаб чиқилган услубий ва амалий таклифлар асосида:
касбий таълим ташкилотлари ўқувчиларида ахборот билан ишлаш компетенсиясини ривожлантиришнинг касбий педагогик шарт-шароитлари мотивацион, когнитив, фаолиятли, рефлексив компетентлик компонентларини аниқлаштириш, ихтисослик ва танлов фанларини мазмунан интеграциялаш ҳамда рақамли-дидактик таъминотини ишлаб чиқиш асосида такомиллаштиришга доир таклифлар асосида “Интеллас” ва “МФС” номли таълим методларини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги “Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари маркази”нинг 2025 йил 26 августдаги 02/01-01-330-сонли маълумотномаси). Натижада мазкур таъминланган педагогик шарт-шароитлар касбий таълим ташкилотлари ўқувчиларининг ахборот билан ишлаш компетенсиясини ривожлантиришга хизмат қилган;
касбий таълим ташкилотлари ўқувчиларининг ахборот билан ишлаш компетенсиясини ривожлантириш моделини мақсадли, мазмунли, жараёнли, баҳолаш ва натижа компонентларнинг ҳамда илмийлик, мотивасион, кўргазмавийлик, тизимлилик изчиллик, индивидуал ёндашув, ўзаро ҳамкорлик, мустаҳкамлаш тамойилларининг узвийлигини таъминлаш асосида ишлаб чиқишга доир таклифлар “Профессионал таълим ўқувчиларининг ахборот билан ишлаш компетенсиясини ривожлантириш методикаси дастурий таъминоти”ни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги “Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари маркази”нинг 2025 йил 26 августдаги 02/01-01-330-сонли маълумотномаси). Натижада мазкур ишлаб чиқилган методик модел касбий таълим ташкилотлари ўқувчиларининг ахборот билан ишлаш компетенсиясини ривожлантиришга хизмат қилган;
касбий таълимнинг компютер инжиниринг йўналишларида ўқувчиларнинг ахборот билан ишлаш компетенсиясини ривожлантириш методикасини такомиллаштириш, касбий таълим ташкилотларида ўқувчисининг ахборот билан ишлаш компетенсиясини ривожланганлигининг репродуктив, продуктив, креатив даражаларини баҳолашнинг мотивацион, когнитив, фаолиятли, рефлексив мезонлари дастурий-мобилли аппаратини педагогик аппаратга мазмунан мувофиқлаштириш ҳамда баҳолашнинг рақамлаштирилган индикатор кўрсаткичларини ишлаб чиқиш асосида такомиллаштиришга доир таклифлар “Интеллектуал технологиялардан фойдаланишнинг фундаментал асослари” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги “Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари маркази”нинг 2025 йил 26 августдаги 02/01-01-330-сонли маълумотномаси). Натижада такомиллаштирилган методика ва баҳолаш мезонлари касбий таълим сифати ва самарадорлигини ошишига хизмат қилган.