Abramova Navbahor To‘lqinjon qizining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Ingliz tilini o‘qitishda talabalar yozuv kompetensiyasini takomillashtirishda lingvomadaniy yondashuv”, 13.00.02 – Ta’lim va tarbiya nazariyasi va metodikasi (ingliz tili).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.2.PhD/Ped4956.
Ilmiy rahbar: Gulyamova Mavluda Xamitovna, pedagogika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti, PhD.03/07.06.2024.Ped.27.02.
Rasmiy opponentlar: Sabirova Gulnoza Sadikovna, pedagogika fanlari doktori, dotsent; Alimov Farhod Sharabidinovich, pedagogika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent.
Yetakchi tashkilot: Chirchiq davlat pedagogika universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi ingliz tilini o‘qitishda talabalar yozuv kompetensiyasini lingvomadaniy yondashuv asosida takomillashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
yozuv kompetensiyasining o‘quv-metodik korpusi innovatsion CLIL texnologiyasining “4C” modelidagi “cognition” va “culture” komponentlarini interaktiv-madaniy yozma “assignment”larga gorizontal integratsiya qilish orqali madaniyatlararo ifodaviylik va mazmunni anglash xususiyatiga ko‘ra takomillashtirilgan;
talabalarning yozuv kompetensiyasini takomillashtirishga xizmat qiluvchi EEIB ta’lim mexanizmining samaradorligi uzlyuksiz ta’limga asoslangan til o‘qitishning CD modelidagi “equilibration” komponentini lingvomadaniy paradigma doirasidagi “Aks ettirish → Tasvir → Yo‘l xaritasi → Jamoa” blok-sxemasiga funksional uzviylashtirish orqali dalillangan;
yozuv kompetensiyasini takomillashtirishda aniqlangan fiziologik, lingvistik va kognitiv toifalarga mansub qiyinchiliklar tipologiyasini bartaraf etish imkoniyatlari madaniyatlararo ritorika (IRT) algoritmining “janr konvensiyalar” komponentiga ustuvorlik berish asosida takomillashtirilgan;
talabalarning yozuv kompetensiyasini takomillashtirishga xizmat qiluvchi VIATON mezonlar moduli zamonaviy LIRA texnologiyasining “reflect” komponentini DOK (Depth of Knowledge) taksonomiyasining “strategik fikrlash” darajasiga kognitiv-intermodal integratsiya qilish asosida, yozuvda ritorik harakatlarga ustunlik berishga ko‘ra ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Tilga ixtisoslashtirilgan OTM bakalavr talabalarining yozuv kompetensiyasini lingvomadaniy yondashuv orqali takomillashtirish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
yozuv kompetensiyasining o‘quv-metodik korpusi innovatsion CLIL texnologiyasining “4C” modelidagi “cognition” va “culture” komponentlarini interaktiv-madaniy yozma “assignment”larga gorizontal integratsiya qilish orqali madaniyatlararo ifodaviylik va mazmunni anglash xususiyatiga ko‘ra takomillashtirilgan va ilmiy-nazariy mulohazalardan Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universitetida 2020-2022-yillarda amalga oshirilgan FZ-2020010829-raqamli “Talaba yoshlar ilmiy faoliyatida amaliy ko‘nikmalarni shakllantirishning innovatsion mexanizmlari” nomli loyihada foydalanilgan (Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universitetining 2025-yil 24-fevraldagi 04/11-2939-son ma’lumotnomasi). Natijada mazkur takliflarning joriy qilinishi talabalar yozuv kompetensiyasini takomillashtirishning muhim indikatori sifatida asoslanishiga xizmat qilgan;
talabalarning yozuv kompetensiyasini takomillashtirishga xizmat qiluvchi EEIB ta’lim mexanizmining samaradorligi uzlyuksiz ta’limga asoslangan til o‘qitishning CD modelidagi “equilibration” komponentini lingvomadaniy paradigma doirasidagi “Aks ettirish → Tasvir → Yo‘l xaritasi → Jamoa” blok-sxemasiga funksional uzviylashtirish orqali dalillangan va ushbu mexanizmdan T.N.Qori Niyoziy nomidagi O‘zbekiston pedagogika fanlari ilmiy-tadqiqot instituti Qoraqalpog‘iston filialida bajarilgan AI-XT-0-92997 raqamli “Yoshlarda umuminsoniy, milliy va tarixiy qadriyatlar uyg‘unligi asosida ma’naviy-axloqiy tarbiyalashning muammolari” nomli amaliy loyihada foydalanilgan (T.N.Qori Niyoziy nomidagi O‘zbekiston pedagogika fanlari ilmiy tadqiqot instituti Qoraqalpog‘iston filialining 2024-yil 12-iyuldagi 305-son ma’lumotnomasi). Tadqiqot natijalari ta’lim turlari hamkorligini yanada kuchaytirishga, ingliz tilini o‘qitishda talabalar yozuv kompetensiyasini takomillashtirishda lingvomadaniy yondashuvning nazariy va uslubiy asoslarini tahlil qilishga hamda ta’lim sifati va samaradorligini oshirishga xizmat qilgan;
yozuv kompetensiyasini takomillashtirishda aniqlangan fiziologik, lingvistik va kognitiv toifalarga mansub qiyinchiliklar tipologiyasini bartaraf etish imkoniyatlari madaniyatlararo ritorika (IRT) algoritmining “janr konvensiyalar” komponentiga ustuvorlik berish asosida takomillashtirilganligi xususidagi takliflardan Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universitetida Evropa ittifoqi tomonidan (Gumboldt universiteti, Germaniya) 2022-2025 yillarda “Erasmus+ International KA107 Creidit mobility Key action 1- Mobility for learners and staff – Higher education student and staff mobility” mavzusidagi innovatsion loyihada keng foydalanilgan (Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universitetining 2025-yil 5-fevraldagi 04/1-456-son ma’lumotnomasi). Natijada tadqiqot ishi materiallaridan, loyiha doirasida qo‘llanma va ishlanmalar ishlab chiqishda foydalanilgan;
talabalarning yozuv kompetensiyasini takomillashtirishga xizmat qiluvchi VIATON mezonlar moduli zamonaviy LIRA texnologiyasining “reflect” komponentini DOK (Depth of Knowledge) taksonomiyasining “strategik fikrlash” darajasiga kognitiv-intermodal integratsiya qilish asosida, yozuvda ritorik harakatlarga ustunlik berish maqsadida quyi kurs talabalarining yozma topshiriqlarini baholash mezonlari takomillashtirilganligiga doir ilmiy-amaliy tavsiyalar va xulosalardan O‘zbekiston davlat jahon tillari universitetida 2022-2024-yillarda amalga oshirilgan SUZ 280021GR3106-raqamli “The English Access Microscholarship Program” “O‘zbekistonda oliy va o‘rta maxsus ta’lim tizimi jarayonlarini modernizatsiyalash va kompyuter savodxonligini oshirish” nomli loyihada foydalanilgan (O‘zbekiston davlat jahon tillari universitetining 2024-yil 11-iyuldagi 01/408-son ma’lumotnomasi). Natijada loyiha doirasida tayyorlangan resurslar mazmunini boyitishga erishilgan.
