Джуманов Лутфилло Хайруллоевич
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон  

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармогʻи номи): “Кучли қутбланган суюқлик ва кристалларда молекулалараро ўзаро таъсирлар ҳамда уларнинг тебраниш спектрларида намоён бўлиши”, 01.04.05 – Оптика (физика-математика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.1.PhD/FM1244
Илмий раҳбар: Ҳаким Абдилҳақович Хушвақтов, физика-математика фанлари доктори доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат университети, PhD.03/30.12.2019.FM.02.04
Расмий оппонентлар: Эшонқулов Ғофур Бобоқулович, физика-математика фанлари номзоди, доцент; Қодиров Мўмин Қодирович, физика-математика фанлари доктори, профессор.
Этакчи ташкилот: Бухоро Давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Кучли қутбланган суюқлик ва кристаллар ҳамда уларнинг эритмаларидаги молекуляраро таъсирларни тебраниш спектрларида намоён бўлишини тебраниш спектроскопияси ва ноемпирик ҳисоблаш усуллари ёрдамида ўрганишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор метил этил кетоннинг C=О валент тебранишига тегишли инфрақизил ва Раман спектрлари максимумларининг ўзаро мос тушмаслик сабаби унинг таркибида турли симметрияли молекуляр агрегатлар мавжудлиги кўрсатилган;
биринчи марта метил этил кетон – хлороформ эритмаларида C=О тебраниш полосасининг паст частотага силжиши дипол–дипол таъсирлар ва кучсиз водород боғланишли гетероагрегатлар ҳосил бўлишига олиб келиши тасдиқланган;
нитрометаннинг хлороформли эритмаларида Раман спектрлари асосида C–Ҳ···О типидаги кучсиз водород боғланишли агрегатлар шаклланиши аниқланган;
илк бор глициннинг сувли кластерлари ўрганилиб, еттита сув молекуласи билан О–Ҳ···О ва Н–Ҳ···О типидаги кучли водород боғланишли конфигурация энергетик жиҳатдан энг барқарор кластер эканлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Кучли қутбланган суюқлик ва кристаллардаги молекулалараро таъсирларни тебраниш спектрларида наъмоён бўлишини ўрганиш бўйича олинган натижалар асосида:
ишлаб чиқилган ёндашувлар янги гетеротциклик бирикмаларнинг тебраниш спектрал тавсифини аниқлаш, уларнинг биофаоллик билан боғлиқ молекулалараро ўзаро таъсир механизмларини баҳолаш ҳамда саратонга қарши дори воситаларини оқилона лойиҳалашни қўллаб-қувватловчи молекуляр моделларни яратиш натижалари “Кей Течнологиес Р&Д Програм оф Чина (№ 2020ЙФЕ0205600)” доирасидаги илмий лойиҳада фойдаланилган (Хитой Фанлар академияси Шинжон Лихуа технология институтининг 2025-йил 23-августдаги маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши саратонга қарши дори воситаларини оқилона лойиҳалашни қўллаб-қувватлаш учун молекуляр даражадаги моделларни яратиш имконини берган;
метил этил кетоннинг соф ҳолда, шунингдек сувли ва хлороформ эритмаларида барқарор молекуляр комплекслар ҳосил қилиш жараёнларини аниқлаш натижалари “Бмах буилдинг материалс” МЧЖ қўшма корхонасида амалиётга жорий этилган. (“Бмах буилдинг материалс” МЧЖ қўшма корхонасининг 2025 йил 6-августдаги маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши қоплама материалларини ишлаб чиқариш технологияларига татбиқ этилиб, метил этил кетоннинг полимер қопламалар билан ўзаро таъсир механизмини чуқурроқ тушунтириш имконини берган;
глициннинг сувли агрегатларидаги молекуляр кластерларнинг ҳосил бўлиш механизми ва уларнинг тебраниш спектрларида намоён бўлишини аниқлаш натижалари АЛМ-202310062530 - рақамли “Саратон касаллигига қарши дори воситаларини яратиш лабораториясини ташкил этиш” мавзусидаги илмий лойиҳада фойдаланилган (Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат университетининг 2025-йил 19-августдаги маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши саратон касаллигига қарши самарали дори воситаларини ишлаб чиқишда молекулалараро ўзаро таъсирларни ҳисобга олган ҳолда спектрал диагностика ва молекуляр агрегатларнинг физик-кимёвий хусусиятларини аниқлаш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish