Даминов Жўрабек Нодир ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Тошкент вилоятида отларнинг ошқозон-ичак гелминтозлари ва уларга қарши кураш чоралари”, 03.00.06 -Зоология (ветеринария фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.2.PhD/В167
Илмий раҳбар: Юлдашов Нурбек Эргашович, ветеринария фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат ветеринария медицинаси, чорвачилик ва биотехнологиялар университети Тошкент филиали.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ветеринария илмий-тадқиқот институти, PhD06/29.10.2021.В.139.01.
Расмий оппонентлар: Даминов Асадулло Сувонович, ветеринария фанлари доктори, профессор; Улашов Илҳом Ахмадович, ветеринария фанлари бўйича фалсафа доктори, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Тошкент вилоятининг турли географик иқлим минтақалари ва Тошкент шаҳрининг вилоят билан туташ бўлган ипподром ҳудудида отларнинг ошқозон-ичак гелминтозларининг тарқалиши, мавсумий динамикаси, гелминтозлар тарқалишини отларнинг ёши, зоти ҳамда хўжалик юритиш шаклларига боғлиқ ҳолда тарқалиши, даволаш ва олдини олишда қўлланилган антгелминтик воситаларни самарадорлигини ўрганишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Тошкент вилояти шароитида отларда кенг тарқалган ошқозон-ичак гелминтозлари аниқланган;
Тошкент вилоятининг суғориладиган ҳамда тоғ олди-тоғ минтақаларида отларнинг ошқозон-ичак гелминтозларининг тарқалиш даражаси аниқланган;
отларнинг ошқозон-ичак гелминтозларини тарқалиши, уларнинг ёши ва йил мавсумлари бўйича аниқланган;
отлар ошқозон-ичак гелминтозлари тарқалиш даражаси турли от зотларида аниқланган;
йилқичилик хўжаликларининг турли хўжалик юритиш шаклларида ошқозон-ичак гелминтозларининг тарқалиш даражаси аниқланган;
отларнинг ошқозон-ичак нематодозларига қарши 7 хил антгелминт воситалар синовдан ўтказилиб, энг самарали препарат аниқланиб ишлаб чиқаришга жорий этилган;
отлар ошқозон-ичак нематодозларига қарши маҳаллий антгелминт воситалар билан витамин-минералли моддаларни биргаликда қўллашнинг янги такомиллашган усули ишлаб чиқилган ва амалиётга жорий этилган;
отлар ошқозон-ичак нематодозларига қарши янги маҳаллий воситанинг антгелминт хусусияти ўрганилган ва унинг юқори антгелминт самара бериши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тошкент вилоятида отларнинг ошқозон-ичак гелминтозлари ва уларга қарши кураш чоралари бўйича олиб борилган илмий-тадқиқотлар натижалари асосида:
Отларнинг ошқозон-ичак нематодозини даволаш ва олдини олиш мақсадида хорижий ва маҳаллий антгелминт воситаларнинг самарадорлиги таққослаб ўрганилиб, Тошкент вилоятининг Оққўрғон туманидаги “Мавлон ота” фермер хўжалигида амалиёт учун энг мақбул ва самарадор маҳаллий антгелминтик “Мецалбен-10” нинг отларнинг 100 кг тана массасига 7,5 мл қўлланилган (Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2025-йил 03/23-522-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида 76,9 фоиз самарадорликга эришилган ва отларнинг ошқозон-ичак нематодозларига қарши ўтказилган даволаш чора-тадбирлари учун сарфланган ҳар бир сўм харажатга 5,9 сўм иқтисодий самара олинган.
Шунинг билан бирга янги маҳаллий Алглис воситасини антгелминтик хусусияти ўрганилиб, Тошкент шаҳрининг Чилонзор тумани худудидаги “Марказий ипподром” комплексидаги отларнинг 1 кг тирик вазни ҳисобига 40 мг миқдорда қўлланилган (Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2025-йил 03/23-522-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида 90 фоиз антгелминтик самарадорликга эришилган отларнинг ошқозон-ичак нематодозларига қарши ўтказилган даволаш чора-тадбирлари учун сарфланган ҳар бир сўм харажатга 8,6 сўм иқтисодий самара олинган.
Шунингдек, отларининг ошқозон-ичак нематодозларини даволаш усулини такомиллаштириш учун Тошкент шаҳрининг ипподром худудидаги “Шарапов ва дўстлари болалар от спорти” марказида “Мецалбен-10” антгелминт восита билан Мултивит+минераллар воситани биргаликда қўллаш бўйича янги даволаш усули ишлаб чиқилиб, амалиётда отчилик хўжаликларига жорий этилган (Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2025-йил 03/23-522-сон маълумотномаси). Натижада ушбу препаратни отларнинг ошқозон-ичак нематодозларига қарши самарадорлиги 88,0 фоизни ташкил этган ва натижада отларнинг ошқозон-ичак нематодозларига қарши ўтказилган даволаш чора-тадбирлари учун сарфланган ҳар бир сўм харажатга 10,91 сўм иқтисодий самара олинган.