Алимов Аҳрорбек Абдурасуловичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисосликлари шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Туғма юрак нуқсони бўлган болаларда операциядан кейинги даврда инфузион терапияни оптималлаштириш”, 14.00.37–Анестезиология ва реаниматология, 14.00.09–Педиатрия (тиббиёт фанлари). Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Tib4766.
Илмий раҳбарлар: Алимов Анвар Валиевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Шарипов Алишер Мирҳамидович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Болалар миллий тиббиёт маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Болалар миллий тиббиёт маркази, DSc.04/01.02.2022.Tib.147.01.
Расмий оппонентлар: Агзамова Шоира Абдусаломовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Хамраева Гулчехра Шахобовна, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: кардиохирургия амалиётларидан кейинги эрта даврда 3 ёшгача юрак туғма нуқсони (ЮТН) бўлган болаларда педиатрик реанимация амалиётида интенсив терапия ёндашувларини оптималлаштириш учун турли ёш гуруҳларида инфузион терапия режимларининг қиёсий самарадорлигини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
комплекс таҳлил асосида чақалоқларда марказий қон томирлар транспозицияси ва ўпка веналари тотал аномал дренажи (МҚТ/ЎВТАД) бўлган ҳолларда электролит бузилишлари, артериал гипотензия ва ритм бузилишлари устунлик қилиши, Фалло тетрадали болалар эса ушбу асоратларнинг ишончли равишда пастроқ частотасини намойиш этиши, ҳар икки гуруҳда инфекцион асоратлар бир хил частотада учраш фонида аниқланган;
болалар кардиореанимациясида мувозанатлаштирилган кристаллоид эритмаларнинг изотоник натрий хлорид эритмасига нисбатан афзаллиги кислотали-ишқорий ҳолат барқарорлигини таъминлаш, гиперхлоремик ацидознинг олдини олиш ва электролит балансини сақлаш асосида, гомеостазни сақлаш учун ҳал қилувчи аҳамиятга эга эканлиги исботланган;
оптималлаштирилган стратегиянинг гемодинамик афзалликлари ишончли равишда пастроқ ЮҚС, барқарор ўртача АБ ва ҳажм юклама белгиларисиз назорат қилинадиган МҚБ қийматлари кўриниши, рестриктив ёндашувда юрак қисқариш кучининг яхшиланиши ва чап қоринча дилатациясининг камайиши асосида инфузион терапия самарадорлиги асосланган;
хавфсиз оптимал гемодинамик барқарорликни таъминлайдиган ва турли нозологик шаклдаги ЮТН бўлган болаларда ўпка сунъий вентиляцияси вақтини, ҳамда интенсив даво бўлимида қолиш муддатини қисқартириш кўринишида клиник самарадорлик намойиш этадиган инфузион-инотроп терапия концепцияси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Инфузион терапияни операциядан кейинги даврда оптималлаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: комплекс таҳлил асосида чақалоқларда марказий қон томирлар транспозицияси ва ўпка веналари тотал аномал дренажи (МҚТ/ЎВТАД) бўлган ҳолларда электролит бузилишлари, артериал гипотензия ва ритм бузилишлари устунлик қилиши, Фалло тетрадали болалар эса ушбу асоратларнинг ишончли равишда пастроқ частотасини намойиш этиши, ҳар икки гуруҳда инфекцион асоратлар бир хил частотада учраш фонида аниқланган. Ижтимоий самарадорлиги: дифференциал мониторинг протоколлари критик асоратларни эрта аниқлаш ва олдини олишни таъминлаган, ЮТН бўлган болаларда ногиронликка олиб келувчи оқибатлар хавфини камайтирган. МҚТ/ЎВТАД бўлган янги туғилганларда асоратларни вақтида профилактика қилиш неврологик бузилишлар ва юрак етишмовчилигини олдини олган, узоқ муддатли прогнозни яхшилаган ва оилалар учун ижтимоий юкни камайтирган. Иқтисодий самарадорлиги: электролит бузилишларининг 32,7-49,4%га, артериал гипотензиянинг 32,8%га ва ритм бузилишларининг 15-20%га камайиши туфайли тўғирловчи фармакотерапия (электролитлар, антиаритмиклар, қўшимча инотроплар, антибиотиклар) харажатлари 1,3-1,5 мартага камайган. Хулоса: аниқланган критик асоратларнинг частотаси ва тузилиши самарали профилактика чораларини ишлаб чиқишга имкон берган, бу асоратлар частотасини камайтириш ва фармакологик иқтисодий самарадорликни таъминлаган.
иккинчи илмий янгилик: болалар кардиореанимациясида мувозанатлаштирилган кристаллоид эритмаларнинг изотоник натрий хлорид эритмасига нисбатан афзаллиги кислотали-ишқорий ҳолат барқарорлигини таъминлаш, гиперхлоремик ацидознинг олдини олиш ва электролит балансини сақлаш асосида, гомеостазни сақлаш учун ҳал қилувчи аҳамиятга эга эканлиги исботланган. Ижтимоий самарадорлиги: метаболик ўзгаришларни минималлаштириш ва марказий гемодинамик барқарорлигини сақлаш орқали асоратлар частотасини камайтириш, операциядан кейинги эрта даврда сунъий вентиляция вақтини қисқартириш ва нафас олишни оптимал муддатларда тиклашга эришилган. Иқтисодий самарадорлиги: кислота ишқор мувозанати, электролитлар ва осмолярликни қўшимча тузатиш зарурияти 30-40%га, қўшимча вазоактив қўллаб-қувватлаш эҳтиёжи 25%га камайиши орқали дори воситалари ва интенсив ресурслар (лаборатория мониторинги, препаратлар, эритмалар) сарфи 1,2-1,3 мартага қисқарган. Хулоса: мувозанатли кристаллоидларнинг илмий асосланган қўлланиши метаболик барқарорликни таъминлайди, тузатувчи терапияга бўлган эҳтиёжни камайтиради ва иқтисодий самарадорликни намоён этган, уларни болалар кардиохирургиясида старт инфузион терапия сифатида қўллаш мақсадга мувофиқлигини тасдиқланган.
учинчи илмий янгилик: оптималлаштирилган стратегиянинг гемодинамик афзалликлари ишончли равишда пастроқ ЮҚС, барқарор ўртача АБ ва ҳажм юклама белгиларисиз назорат қилинадиган МҚБ қийматлари кўринишида, шунингдек рестриктив ёндашувда юрак қисқариш кучининг яхшиланиши ва чап қоринча дилатациясининг камайиши асосида инфузион терапия самарадорлигининг эхокардиография натижалари тасдиқланган. Ижтимоий самарадорлиги: ЭхоКГ-мониторинг ва мослаштирилган инфузион схемани интегратсиялаш гиперволемия ва миокард дисфункцияси белгиларида терапияни ўз вақтида тузатиш имконини берган, бу юрак етишмовчилиги ва қайта ЎСВ частотасини камайтирган. Иқтисодий самарадорлиги: оптималлаштирилган инфузион стратегия ва ЭхоКГ-мониторинг ҳисобига ЎСВ вақтининг 0,52-0,91 суткага қисқариши аниқланган. Диуретикларга эҳтиёжнинг 30%га, инотроп қўллаб-қувватлашнинг 20%га камайиши ва қайта ЎСВга ўтказиш ҳолатларининг 5-8%га камайиши аниқланган. Хулоса: марказий ва периферик гемодинамика кўрсаткичлари назорати остида рестриктив инфузион терапияни жорий этиш клиник натижаларни яхшилаган, респиратор қўллаб-қувватлаш муддатини қисқартирган ва қўшимча дори воситаларини қўллаш эҳтиёжини камайтириш ҳисобига катта иқтисодий самарадорликни таъминлаган.
тўртинчи илмий янгилик: хавфсиз оптимал гемодинамик барқарорликни таъминлайдиган ва турли нозологик шаклдаги ЮТН бўлган болаларда ўпка сунъий вентиляцияси вақтини, ҳамда интенсив даво бўлимида қолиш муддатини қисқартириш кўринишида клиник самарадорлик намойиш этадиган инфузион-инотроп терапия концепцияси ишлаб чиқилган. Ижтимоий самарадорлиги: беморнинг эрта умумий бўлимга ўтказилиши болада стресс ва ноқулайликни камайтирган, эрта тикланишга ёрдам берган, касалхона ичи инфекцияси хавфини камайтирган. Иқтисодий самарадорлиги: интеграцияланган инфузион-инотроп терапия ҳисобига интенсив даво бўлимида бўлиш муддатини 1,02-1,32 суткага қисқартирган (14,3-26,6%) Хулоса: ишлаб чиқилган интеграцияланган инфузион-инотроп терапия концепцияси юқори клиник ва иқтисодий самарадорликни намоён этиб, интенсив терапия муддатини қисқартирган ва ЮТН бўлган болаларга тиббий ёрдам сифатини яхшилаш билан бирга соғлиқни сақлаш тизими ресурсларини тежашга ёрдам берган.
Олинган натижалар Фарғона вилояти болалар кўп тармоқли тиббий маркази ва Самарқанд вилояти болалар кўп тармоқли тиббий маркази реанимация ва интенсив терапия бўлимларининг клиник амалиётига жорий этилди (2025 йил 2 июндаги №34 ва №96-У буйруқлар, соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги Илмий техник кенгашнинг 24-сонли хулосаси 4.09.2025 й.).